Ölümcül hastalıkların başında gelen
kanser, hasta üzerinde hem fiziksel
hem de psikolojik açıdan onarımı
mümkün olmayan tahribatlara neden olabili-
yor. Psikolojik yönüyle kanser tanısı konmuş
kişi, kendi yüklediği anlam ile hastalığın çok
daha ötesine geçebiliyor. Kanser hastalarının
yaşadığı psikolojik süreci ve terapi yöntem-
lerine ilişkin bilgi veren Üsküdar Üniversitesi
NPİstanbul Nöropsikiyatri Hastanesi Uzm.
Psk. İhsan Öztekin, kanserin yaşamda bir
kriz hali olduğuna ve psikolojik olarak bu
hastalıkla baş edebilmenin önemli olduğuna
dikkat çekiyor.
Uzm. Klnk. Psk. İhsan Öztekin kanser
olgusunun tıbbi-fiziksel bir hastalık kadar
ruhsal ve psiko-sosyal mekanizmaları da olan
bir olgu olduğuna vurgu yapıyor. Kanser teşhisi
konulan kişilerin hemen hayattan koptuklarını
ifade eden Öztekin, bu durumun yaşamda bir
kriz hali olduğunu belirterek, söz konusu krizle
baş edebilmenin mümkün olduğunu hatırlatı-
yor. Öztekin, kanser teşhisiyle birlikte kişilerde
yaşanan ruhsal durumun süreçlerini şu şekilde
özetliyor:
Kişi önce şok yaşar
Tanıyı öğrenen kişi öncelikle şok hali ya-
şıyor. Çevresinde benzer vakalara rastlasa da
kendisinde olduğunu kabul etmekte zorlanıyor.
Kendi bedenine yabancılaşmaya başlar, gelecek
ile ilgili planları alt-üst olmuş gibi hisseder.
Gerçeği bilinç dışında tutmaya çalışır ve bu
duruma en uygun olan inkâr, ayrıştırma ve
yansıtma gibi psikolojik savunma mekanizma-
larını kullanır. Dışarıdan söylenenleri duy-
muyor, gerçeği bir türlü idrak etmiyor gibidir.
Bu dönemde başka doktorlar ile görüşmeler
yaparlar.
Tepki gösterir
Şoku atlatan kişi gerçeği kabullenmiş olup
duygusal tepkisini ifade etmeye başlar za-
manla. Bu sürece tepki aşaması adı verilir.
Tepki olarak kaygıyla beraber kişi; yok olma,
kayıp algısı, ayrılık, ölüm düşünceleri ve
bedenine yabancılaşma duyguları ile karşı
karşıya kalır. Kanser olduğunu bildiği halde
ağzına almaktan kaçınır ve hastalığını
küçümser. Bastırma, karşıt tepki verme gibi
çeşitli savunma mekanizmaları geliştirir. Bu
dönemde tedavi ekibine ve ailesine kızgınlık
duyabilir. “Neden ben?”, “Niye benim başıma
geldi?” soruları ile sık sık kendisini, hastalı-
ğını ve durumunu sorgular ve cevap arama-
ya çalışır.
Direnmeye başlar
Üçüncü aşama direnme evresi. Tedavide aktif
dönemin bitmesi, kişinin yeni duruma adapte
olmaya çalışması sürecini ifade eder. Ölüme bu
denli yaklaşmak, hayata bakış, anlam ve bun-
dan sonraki hayatın nasıl değerlendirileceği
konusu gündeme gelir. Sık sık tahliller yaptır-
mak, kontrollere gitmek ve vücutlarında olan
yeni bir değişiklik hastalığının nüks ettiğini
düşünerek kaygı düzeyini arttırabilir ve sürekli
zihnini meşgul eder.
Gerçek kabul edilir
Bu dönemde kişi gerçeği kabul eder, enerjisini
ve ruhsal gücünü yeni yaşamına yönelterek
Kanserle Psikolojik
Savaş Mümkün
sağlıklı yaşam
42
