Bağımlılığı önleme, kişinin o zararlı maddeye hiç
bulaşmaması devlet ve sivil toplum kuruluşları
politikalarında elbette birinci hedef. Bu da bilgi-
lendirme ve farkındalık uyandırmayla mümkün
olabiliyor. Bu anlamda önleme hizmetinin ne
olduğunu nasıl tanımlarsınız?
Çok kolay bir konu değil bu konu. Toplumda
madde kullanımını önlerken nasıl bir bilgi
ve bilinçlenme çalışması yapacağımız çok
hassas bir konu. Mesela siz liseye gittiğinizde,
uyuşturucunun zararlarını detaylı bir şekil-
de, madde madde anlatarak konuştuğunuzda
gençlerin merakını, ilgisini çok artırabilirsiniz
ve onların kullanmasına istemeden tetikleyici
bir etki de yapabilirisiniz. Bunun için sosyal
ve kültürel çalışmaların da yapılması lazım,
detaylı araştırmaların da. Sigara çok zararlıdır,
çok kötüdür diye kamu spotları yaptığınızda
sigaradan çok bahsettiğiniz zaman, acaba bu
başka bir boyutta bazı insanların merakını
cezbediyor mu, ilgisini arttırıyor mu diye de
düşünmek lazım. Hedef kitleye göre anlatım
çok önemli. Örneğin ortaöğrenimdeki öğren-
cilere uyuşturucu konusunu anlatamazsınız.
Yaş grubu uygun değil buna. Kültürel fark-
lılıklar da etkilidir burada. Madde bağımlısı
olmasının çok değişik bileşenleri var. Kimisi
ödüllenme için, kimisi boşluk duygusu için,
kimisi psiko-sosyal ortamın çok etkisin-
de olduğu için maddeye bulaşır. O nedenle
risk faktörü inşalar ve gruplar için çok farklı
olduğundan dolayı önleme ve bilinçlendirme
çalışmalarında kullanacağımız araçları da
titizlikle belirlememiz lazım.
Önleme ve bilinçlendirmede farkındalık çok önemli
bu noktada. Bir kavramla karşılaştım; farkındalık
terapisi. Bu niçin uygulanmakta?
Farkındalık kelimesi İngilizce’den Türkçe’ye
çevrilirken tam anlamını karşılamayan bir ke-
lime. İngilizce’de içgörü veya terapi anlamına
gelen kelimelerin Türkçe’ye uyarlanmış halidir
farkındalık. Tasavvufta ise dingin, kendinde
olup bitenleri sükûnet içinde izleyen, o dür-
tülerinin hemen arkasından harekete geçme-
menin bir yöntemi anlamında. Farkındalık
terapisi, bağımlılıkta şu noktada çok yararlı:
Maddeyi bırakmış kişilerin, maddeyi arzulama
ve yoksunluk krizleri geçirdiği nöbet krizleri
vardır. Bir takım uyarıcı, çağrıştırıcı ortam-
lara girdiklerinde yeniden madde kullanma-
larına istemeden zemin hazırlayan bir durum
meydana gelebilir. Farkındalık terapisiyle de
böyle olası durumlara karşı; kendini kontrol
etme, o dalgaya kapılıp gitmeme gibi metotlar
öğretilmektedir.
Önleyici hizmetlerde arz ve talebin azaltılması
önemli bir etken. Peki, sağlık çalışanlarının ve
toplum güvenliğine katkı sağlayanların bilinç dü-
zeyini arttırmakla bu mümkün müdür? Yoksa arz
ve talebi azaltmak tamamen bir devlet politikası
mıdır?
Devlet politikaları çok önemlidir şüphesiz.
Ama bu konuyla profesyonel olarak ilgilenen
kişilerin de doğru bilgiye sahip olması, uyarıcı
kimliklerinden dolayı önem arz etmektedir.
Maddelerin arzını azaltmak ulaşılabilirliğini
kısıtlamayla mümkündür. Örneğin kumar-
hanelerin kapatılması, alkol satış ve reklam-
larının düzenlenmesi tartışmalı ama gerekli
adımlardır. Buradaki düzenleyici rol devlettir
ve bilimsel metotlarla açıklanarak bu tür
durumlara düzenleme getirilmesi gerekir. İlgili
bilim dallarından yetkililerin ince eleyerek
seçtiği sorular ile birlikte geniş kapsamlı
araştırma ve anketlerin yapılması gerekir ki
neye ve kime göre ve nasıl hareket edeceğimizi
bilelim. Bunun için gerekli olan bir başka şey
de bağımlılık enstitüsü.
Önleme ve bilinçlendirme çalışmalarında
kullanacağınız araçları ve dili titizlikle
belirlemelisiniz.
21
