Riskli davranış gösteren
gençler ve bağımlılık
Kültürümüze has olarak, gençlik döne-
mi, kanın deli aktığı bir dönem olarak
tanımlanır. Bu dönemde genç; daha ço-
cukluktan yeni çıkmış fakat yetişken
de olamamış, hayat tecrübesi az fakat
yeni deneyimlere açık, duyguları aklı-
nın önünde, kimlik ve kişiliği tam anla-
mıyla oturmamış, bağımsızlığa özenen
fakat bağımlılıktan da kurtulamayan,
arkadaşlık ilişkileriyle öne çıkan, bizim
çocuk çok değişti artık tanıyamıyorum
şeklinde aileleri tedirgin edebilen bir ge-
çiş profiliyle karşımıza çıkmaktadır. Bu
geçiş süreci, içinde zaman zaman teh-
likeleri de barındırmaktadır. Gençlerin
hayatlarını olumsuz yönde etkileyen,
onları tehlikeye atan ve zarar veren,
hastalık, hapis veya ölümle sonuçlanma
ihtimali yüksek davranışlara riskli dav-
ranışlar denmektedir. Gençlerde karşı-
mıza çıkan riskli davranışlar şunlardır;
Kavga gibi şiddet içeren davranışlar
Kendine zarar verme davranışları
Sigara, alkol ve madde kullanımı
Silah niteliğindeki aletleri taşımak
Erken ve riskli cinsel ilişki kurmak
Olumsuz/hatalı arkadaş ilişkileri
İntihar düşünceleri ve girişimleri
Evden veya okuldan kaçma
Kumar ve şans oyunları oynama
Suç işleme ve suça yönelik davranışlar
Riskli (alkollü, ehliyetsiz, hızlı, kemer-
siz) araç kullanma
Derslere ve okula karşı ilgisizlik, oku-
lu bırakma
Bilinçsiz yapılan tehlikeli sporlar.
Yapılan araştırmalarda orta ergenlik
olarak nitelenen 14-17 yaşlarında daha
fazla risk alma davranışının görüldüğü,
üniversite ile birlikte zamanla azalma
gösterdiği bulunmuştur. Cinsiyet fak-
törüne bakıldığında ise kızlar ve erkek-
ler farklı riskli davranışlar sergilemekle
birlikte,erkeklerde kızlara göre daha faz-
la riskli davranışlar gözlenmektedir.
Bu tip riskli davranışları sergilerken,
gençler bunu bir sorun olarak değil bir
çözüm olarak sergilerler. Amaçlarına
yönelik bu davranışların daha büyük
sorunlara sebebiyet vereceğini hesa-
ba katmazlar ve kendilerini risk grubu
içinde görmezler. Bu bir paradoks ya-
ratmaktadır. Çözüm adına girişilen bir
davranış, aynı zamanda sorunun ken-
disi olmaktadır. Bu paradoksal süreç
aynı zamanda bu gençlerin yönetimle-
rini ve yönlendirilmelerini de zorlaştır-
maktadır. Gencin riskli davranış göster-
me nedenlerine baktığımızda;
Mizaç ve kişilik özellikleri
Akranları tarafından kabul edilme ve
akran gruplarına dahil olma
Aileden bağımsızlığını ilan ederek, ha-
yatını kontrol etme isteği
Kendini kanıtlama, kimlik ve kişiliği-
ni ispat etme
Geleneksel değer ve normlara karşı
çıkma ve direnme
Başarısızlık beklentisi, kaygı, yetersiz-
lik ve engellenmelerle başa çıkma
Göç hareketleri
İşsizlik ve yoksulluk, gelir dağılımın-
daki adaletsizlik
Yoğun şiddet, cinsellik, olumsuz model
içeren medya yayınları,
Yanlış ebeveyn tutumları, sorunlu aile
ortamları, artan boşanmaları sayabiliriz.
Yapılan birçok araştırmanın sonu-
DR . MUHAMMET ÖZTABAK
“
Gençlik döne-
miyle birlikte
aile içi kurallar
bir miktar es-
netilebilir an-
cak kırmızıçiz-
giler net belir-
tilmelidir. Ko-
yulan kurallar
mantıklı ve tu-
tarlı olmalıdır.
32
