224 / 248
kültür
tanımlanıyor. Alman porselen
geleneğinde önemli bir yere sahip
olan bebekler, 18. ve 19. yüzyılda
karakteristik görünümlerine göre
kategorize edilmiş. Ancak temelde
dört başlıkta özetleyebiliriz: Çin
Bebekler, Nanking Nankeen
Bebekler, Parian Porselen
Bebekler, Bisküvi Bebekler. Bu
bebeklerle ilgili bir ilginç ve bir
o kadar hüzünlendiren özellik
de bazılarının yapımında gerçek
saçların kullanılmış olması. I.
Dünya Savaşı döneminde üretilen
porselen bebeklerde, dönemin
fakir kadın ve çocuklarının para
kazanmak için sattıkları saçları
kullanılıyormuş. Bu bilgiye bir
de yüzlerindeki “gerçek” ifade
eklenince hüzünlenmemek elde
değil…Hatta geçtiğimiz aylarda
Gaziantep Oyuncak Müzesi’nde
onları görme şansımız da oldu.
Siz de porselen bebek geleneğine
tanıklık etmek isterseniz
Gaziantep Oyuncak Müzesi’ni
ya da Sonneberg’teki “Alman
Oyuncak Müzesi”ni ziyaret
edebilirsiniz. Bu geleneğin bir
belgesi niteliğindeki müzenin
koleksiyonu süresiz olarak
sergileniyor.
ANADOLU’NUN
ELİF BEBEĞİ…
Bursa’da Türkmen gelini,
Ardahan’da Damal bebeği,
Kayseri’de Soğanlı bebeği…
Bizde “kitre” olarak tanımlanan
bu bebekler, kullanılan doğal
malzemeler ve folklorik
özellikleriyle dikkat çekiyor.
Dekoratif el sanatlarının
ülkelerin tanıtımında ve ülkelerin
karakteristik özellikleriyle birlikte
geleneksel kültürünü yansıtmakta
önemli bir rolü var. Türkiye
buradan hareketle yola çıkarak,
anonim bir şekilde yaşayan bebek
BİR AVRUPA KLASİĞİ:
PORSELEN BEBEKLER
Porselen bebekler, herhalde
koleksiyoncuların en sevdiği
bebekler arasında yer alıyor.
“Bir oyuncaktan daha fazlası”
tanımını rahatlıkla bu bebekler
için kullanabiliriz. Porselen
bebek üretimleri, Avrupa’nın pek
çok ülkesinde yer alan porselen
fabrikalarına esin kaynağı olmuş.
Her ne kadar tümAvrupa
ülkelerinde onlara rastlıyor
olsak da porselen bebek denince
ilk akla gelen adres Almanya.
Alman Porselen endüstrisi,
1800’lerin ortalarından itibaren
yoğun bir biçimde porselen
bebek üretmeye başlamış. Ancak
“sanayileşmenin” aksine bu alanda
kaliteden ve “biriciklik”ten ödün
vermemiş. Yapılan her bebeğin
üretildiği fabrikanın logosoyla
mühürlenmesi ve sınırlı sayıda
üretilmesi bunun en önemli
kanıtı. İşte bu mühürler, onları
koleksiyonerler için çok daha özel
yapıyor. Boyutları 10 cm ile 100
cm arası geniş bir ölçü aralığında
üretilen bu bebekler, 1200 ile 1250
o
C' de sertleştirilerek, kırılganlığı
belli bir oranda azaltılmış,
bazı bölümleri veya tamamı
porselenden yapılan bebek olarak
zenginleşerek günümüze kadar
devam etmeyi başarmış. Bugün
hemen herkesi hayran bırakan bir
bebek kültürüne sahip Japonya.
Ülkedeki oyuncak bebek müzeleri,
atölyeleri ve hediyelik eşya
dükkânları, turistlerin en popüler
ziyaret duraklarının başında
geliyor. Hal böyle olunca dönüş
yolunda en çok tercih edilen
Japonya hatırası da doğal olarak
ünlü Japon bebekleri oluyor. Biz,
ülkenin en popüler ve bir o kadar
sevimli bebeklerinden biri olan
Kokeshi’yi yakın plana alıyoruz.
Kokeshi adıyla bilinen bu bebekler,
ahşaptan yapılıyor ve her birinin
Japon kültürünü yansıtan aynı bir
tarzı ve karakteri oluyor. Yaklaşık
200 yıllık bir geçmişi olan Kokeshi
bebekleri, Japonlarda şans, iyilik
ve güzellik getirsin diye yeni
doğan bebeklere hediye ediliyor.
Büyük bir kafaları ve silindirik
bir gövdeleri olan bu bebekler,
anahtarlık, kolye, küpe gibi farklı
formlarıyla da bebek severlerin
yüzünü güldürüyor. Japonların
bir de çok ünlü bir bebek festivali
var: Hinamatsuri! Her yıl 3 Mart’ta
düzenlenen festival, Japon bebek
kültürünün bir parçası olmak için
en güzel fırsatlardan biri. Festivalde
kız çocuğu olan aileler bu etkinlikte
özel bebek setlerini sergiliyorlar.
Anadolu bebek kültürü
konusunda hayli zengin
bir çeşitliliğe sahip.
Geçmişten günümüze
miras kalan bu kültürde
bebeklerin isimleri ve
özellikleri, yöreden
yöreye bazı farklılıklar
gösterse de neredeyse
hepsinin Anadolu
kültürünün küçük bir
özeti olduğunu söylemek
mümkün.
Pek çok bebek gerçek bir kişinin yansıması gibidir sahibi için. Kimi zaman oyun
arkadaşı, kimi zaman sırdaşı, bazen de olmak istediği kişidir. Hayal gücünü
kullanarak ona bambaşka anlamlar yükler çocuklar
Yeşilay
224