143 / 248
MAYIS 2017 143
DNA sarmallarının ucunda
bulunurlar. Her hücrede 23
kromozom çifti olduğundan,
her hücrenin 92 telomeri vardır.
Hücrelerimiz bizi genç ve sağlıklı
tutabilmek için her bölündüğünde,
telomerler sürekli kısalır. Ayrıca
telomer uzunluğu stres, sigara,
obezite, egzersiz eksikliği, kötü
beslenme alışkanlıklarının
da katkısıyla daha da kısalır.
Embriyonun başlangıçta telomer
uzunluğu 15 bin BP’dir. Anne
rahminde o kadar hızlı bir hücre
bölünmesi ve çoğalması yaşanır
ki bebek doğduğunda telomer
uzunluğu 10 bin BP’ye kadar
düşer. Genellikle yaşlandığımızda
telomer uzunluğumuz 3-4 bin
BP’ye kadar kısaldığında artık
hücrelerimiz görev yapmayı
bırakır. Tüm yaşamımız boyunca
yaklaşık her biri 7 bin BP
uzunluğunda telomerimiz vardır
ve yaşam şekline bağlı olarak
telomerlerimiz her yıl 50-200
BP kısalır. Eğer hareketsiz bir
yaşamımız varsa ve günde 10 saat
oturuyorsak telomerlerimiz yılda
ortalama 170 BP kısalmaya başlar.”
Hareketsiz yaşamın telomer
kısalmasını hızlandırdığını, bunun
da yaşanmamış 8 yıla karşılık
geldiğini belirten Kaya, “Yapılan
çalışmalar uzun süre oturan, gün
içinde hareketsiz kalan, haftada en
az üç gün kalp ritmini artıracak
(tempolu yürüyüş, koşu, bisiklete
binme gibi) aktiviteleri yapmayan
kişilerde, telomer boyunun aktif
kişilere oranla oldukça kısa
olduğunu gösteriyor” diyor. Kaya,
telomer kısalmasını tetikleyen
diğer faktörlerin kalp hastalıkları,
diyabet, kanser, sigara tüketimi ve
obezite olduğunu sözlerine ekliyor.
“GENLERİNİZİ GENÇ
TUTMAK İÇİN HAREKET
EDİN”
Gün içinde uzun süre sabit
oturmak zorunda kalsa da
günde en az 30 dakika tempolu
yürüyüş yapan ya da egzersiz
yapanlarda telomer kısalmasının
normal sınırlarda bulunduğunu
Sabitpozisyonda
uzunsüre
çalışıyorsanız, her
30dakikadabir
2-3dakikaayağa
kalkıpyürüyün.
belirten Kaya, “Bu da bizlere
aslında çok önemli bir ipucu
veriyor: Enerjimiz yerindeyken
başlayacağımız egzersizler,
bizi sadece sağlıklı değil, aynı
zamanda genç de tutacaktır”
diyor. Arabada, iş yerinde, masa
başında, televizyon ve ekran
karşısında geçirdiğimiz zamana
da değinen Kaya, 24 saatin 7
saatini uyuyarak geçirdiğimizi
düşünürsek, geriye kalan 17 saatin
sadece 1-2 saatini ayaklarımızın
üstünde geçirdiğimizi söylüyor.
“Erişkin ve genç bireylerin günde
en az 10 saat sabit pozisyonda
kaldığı bilgisi, bizi uzun süre
oturmayı ‘yeni sigara benzeri
tehlike’ olarak sınıflandırmaya
itiyor” diyen Kaya, hareketsiz
yaşamın Dünya Sağlık Örgütü’ne
göre dünyada ölüme yol açan
dördüncü önlenebilir felaket
olarak sayıldığına dikkat
çekiyor. Kaya, sözlerini şu
şekilde tamamlıyor: “Haftada
bir kaç kez günlük 30-45 dakika
egzersiz yapan bir kişi, geri
kalan tüm zamanını oturarak
geçiriyorsa halen sedanter (fiziksel
aktivitenin minimum seviyede
olduğu, hareketsiz yaşam tarzı)
sayılıyor. Sabit pozisyonda
uzun süre çalışıyorsanız, her 30
dakikada bir 2-3 dakika ayağa
kalkıp yürüyün. Ayrıca hiçbir
şeye vakit bulamıyorsanız bile
haftada 2-3 kez 30-40 dakika
tempolu yürüyüş yapın. Sadece
yürümek için çıkın. Yaşamınızı
sağlıklı geçirmek, genlerinizi genç
tutabilmek için harekete geçin.”