3 / 8
yesilay.org.tr
3
Çocuklar iyi ve kötü, doğru ve yanlış gibi değerleri
ilk olarak aile ortamında kazanırlar. Ebeveynin en
önemli görevlerinden biri, çocuklarının sorumlu-
luk duygusu kazanmalarını sağlamak ve kendile-
rini zarar verici davranışlardan korumayı öğren-
melerini desteklemektir. Temelde bu davranışları
ve değerleri kazanan bir çocuğun ergenlik ve ye-
tişkinlik hayatında kendini tehlikelerden koruma-
sı çok daha kolay oluyor. Ebeveynin kişisel bakım,
genel sağlık, doğru beslenme, düzenli yaşam ve
uyku, düzenli egzersiz gibi temel alışkanlıkları ço-
cuğuna zamanında başarıyla kazandırması, kişi-
nin yetişkin hayatta kendini korumasını ve zararlı
alışkanlıklardan uzak durmasını kolaylaştırıyor.
Bu süreçte ebeveynlerin, çocuklarıyla güçlü bir
bağ oluşturabilmeleri ve söylediklerini dikkate
almalarını sağlamaları büyük önem kazanıyor.
Çocuklarını doğru arkadaşlar seçebilmeleri konu-
sunda yönlendirebilmeleri ve maruz kalabilecek-
leri akran baskısı karşısında tedbir almaları, onla-
rın madde bağımlılığına karşı durmalarına destek
sağlıyor. Ebeveyn ne kadar bilinçli davranırsa ço-
cukları bağımlılıklardan uzak tutmak damümkün
olabiliyor. Yapılan araştırmalar, ebeveynlerin çok
katı kurallar koyduklarında da, çocuklarını hiç
kural koymadan büyüttüklerinde de çocuklarının
ileriki yaşlarda madde kullanımı riskini arttırdık-
larını gösteriyor.
Dünya Sağlık Örgütü’nün (DSÖ) tanımına göre
yaşam becerileri, bireylerin günlük yaşamın ge-
tirdiği talep ve zorluklarla etkili bir biçimde baş
edebilmelerini sağlayan, uyum sağlayıcı ve olum-
lu davranışlar olarak tanımlanıyor. Gazioğlu, en
temel yaşam becerilerini şöyle sıralıyor:
“Karar verme yeteneği, problem çözme yeteneği,
yaratıcı düşünme kapasitesi, eleştirel düşünme
kapasitesi, etkili iletişim yeteneği, bireylerarası
ilişkileri kurma ve sürdürme yeteneği, kendilik
bilgisi, empati hissetme kapasitesi, duygularla
baş etme yeteneği, gerginlik ve stresle baş etme
yeteneği…
Yaşamdaki başarının bunlara bağlı olduğuna dik-
kati çeken Gazioğlu, “Bu yeterlilikler çocuk, genç
ya da yetişkinlerin diğerleriyle etkileşime girmele-
rini, kendi duygu ve davranışlarını yönetebilmele-
rini, uygun biçimde iletişim kurabilmelerini, hem
kendileri, hem de diğerleri için sağlıklı kararlar
alabilmelerini sağlar” diyor.
SORUMLU, GÜVENİLİR BİREYLER YETİŞTİRİN
Ailenin asıl görevinin çocuğu hayatının zorlukla-
rına karşı hazırlamak olduğunu belirten Gazioğlu,
bu konuda neler yapılması gerektiği konusunda
ailelere şu bilgileri veriyor:
“Çocuğun ne kadar sorumluluk alması gerektiğin-
den önce, ona sorumluluk kavramını öğretmeli-
siniz. Çocuklarımızın hayattaki işlevlerini yerine
getiren mutlu olan ve mutlu edebilen yetişkinler
olarak yetişebilmeleri, ilişki ve kariyerlerinde ba-
şarılı olabilmeleri için onlara sorumluluk sahibi
olmayı öğretmeliyiz. Ev işleri, ödünç aldığı kitabı
kütüphaneye zamanında götürmesi gibi davranış-
lar edinmesi çocuğu üretici ve güvenilir kılar. Ken-
di sorumluluğunu ve otokontrolünü hakimolması
çocuğu dışarının zararlı etkilerine ve bağımlılıkla-
ra karşı da koruyacaktır.”
YEŞILAY’DAN YAŞAMBECERILERININ
GELIŞTIRILMESI PROJESI
Yeşilay, madde kullanımın önlenmesinde okul
temelli yaklaşımları inceliyor ve Türkiye içinuy-
gunolabilecekmodel içinalternatifler oluşturu-
yor. Öğrencilerin gelişimsel seviyelerine uygun
olarak okul ortamında yaşambecerilerini geliş-
tirerekmaddekullanımı karşısındakolaybirhe-
def olmalarını engellemeyeçalışıyor. Çalışmalar
başlangıç aşamasında olmakla birlikte, Yeşilay,
bir önleme projesi olan Türkiye Bağımlılıkla
Mücadele Eğitim Programı (TBM) sayesinde
güçlü deneyimve bilgi birikimine sahip.
Sahip olduğu yaşam becerileri ne kadar yeterli ise o derece çocuklar
sorumluluklarını bilen, mutlu bireyler olarak hayata o kadar hazır hale
gelirler. İstanbul Üniversitesi Psikolojik Rehberlik ve Danışmanlık Ana-
bilim Dalı Öğretim Üyesi Doç. Dr. Esra İşmen Gazioğlu, çocuklara hayat
becerilerini kazandırma konusunda ebeveyn ve öğretmenlere önemli
görevler düştüğüne dikkat çekiyor.
İ.Ü. Psikolojik Rehberlik ve Danışmanlık Anabilim Dalı Öğretim Üyesi
Doç. Dr. Esra İşmen Gazioğlu:
Çocuklardamadde bağımlılığı
riskine karşı aile içinde
güçlü bağ şart!
“Ebeveyn çocuğuna yaşam
becerilerini kazandırmalı”
Çocukları ve ergenleri uyuşturucudan koruma konusunda en
önemli etken ailelerdir. Bilinçli ebeveynler, erken yaşlardan
itibaren sergileyecekleri doğru yaklaşımlarla çocuklarını zararlı
alışkanlıklardan koruyabilirler.
Doç. Dr. Esra İşmen Gazioğlu