13 / 84
sağlık
NİSAN2018 39
Yeşilay
38
“UYURKENDİŞSIKMA
GENETİKBİRHASTALIK
DEĞİLDİR”
DişHekimiBoraMurat;yetersiz
vedengesizbeslenme,parazitler
ve endokrinbozukluklarının
dadiş sıkmayanedenolduğunu
vurguluyor. “Dişyapısında
doğuştanbozukluklarınolması
veya sonradanyapılanprotez
vedolgulardankaynaklanan
bozukluklardiş sıkmayaneden
olabilir.Ancakuyurkendiş
sıkmagenetikbirhastalık
değildir”diyenBoraMurat,
sinüzithastası çocuklardadadiş
gıcırdatmanıngözlemlendiğini
sözlerine ekliyor.
“DİŞSIKMA,GENÇ
ERİŞKİNLERDEYÜZDE50
CİVARINDAGÖRÜLÜYOR”
DişHekimiMurat,diş
sıkmanınkadınve erkeklerde
görülmeoranındabelirginbir
farkınolmadığını söylüyor.
Ancak20-35yaş aralığındaki
genç erişkinlerdedaha çok
görüldüğünedikkat çekiyor:
“Diş sıkma,genç erişkinlerde
yüzde50 civarındagörülürken,
buoran çocuklardayüzde15
civarında.”
TEDAVİDE İLKOLARAK
FAKTÖRLERTESPİT
EDİLMELİ
Diş gıcırdatmanın tedavisinde
birincibasamağındiş sıkmaya
nedenolabilecek faktörlerin
tespit edilmesiolduğunu
belirtenDişHekimiBora
Murat, “Öncelikle fiziksel
muayene yapılmalı vediş
yapısındabirproblem varsa
buna göre tedaviprogramı
hazırlanmalı.Çoğunlukla
diğer tedavibasamaklarına
gerekkalmadan sadecediş
yapısındakibozukluklar
giderilerek sorunortadan
kaldırılabiliyor”diyor.
“TEDAVİSÜRESİNCE
ÇENEYİYORACAK
HAREKETLERDEN
KAÇINILMALI”
Dişle ilgiliproblemlerin
ortadankaldırılması için çene
eklemi rahatsızlığı tanısının
konduktan sonra tedavinin
planlandığını söyleyenBora
Murat, “Tedavi,kas egzersizleri
gibi fizikselbir yaklaşımı,
gerektiğinde ilaç tedavisini ve
çene ilişkisini ideale taşıyan
mekanik yaklaşımı içeriyor.
Bu amaçlamekanikdestek
olarak splintlerhazırlanıyor.
Oklüzal splint genellikle sert
akrilikten yapılan,bir arktaki
dişlerinkesici ve çiğneyici
“Diş sıkma; kişinin
stres seviyesi,
psikolojik durumu ve
alışkanlıklarına bağlı
olarak her yaş
grubunda görülebilir
ve kendi kendine
geçmez.”
“Diş yapısında doğuştan
bozuklukların olması
veya sonradan yapılan
protez ve dolgulardan
kaynaklanan bozukluklar
diş sıkmaya neden
olabilir. Ancak uyurken
diş sıkma genetik bir
hastalık değildir.”
yüzeylerinikaplarkenkarşıt
arktakidişlerle teması sağlayan,
takılıp çıkarılabilenbir aparey.
Splintlerin şikayetleriortadan
kaldırmasıhemhastayı
rahatlatırhemdekapanışın
yenidendüzenlenmesini sağlar”
diyor.Murat, tedavi süresince
hastaların çenesini yoracak
aşırıhareketlerdenkaçınmaları
vediş sıkmanın temel sebebi
olan stres faktörünü gerekirse
psikolojikdestek alarakortadan
kaldırmaları gerektiğiniönemle
belirtiyor.
Dişsıkmavegıcırdatma,hemenherkesinşikayetçiolduğusağlıkproblemleriarasındayeralıyor.
Dişlerdeciddisorunlarayolaçanbu ikihastalığınpekçoknedenibulunuyor.Konuyla ilgilimerak
edilenlerivealınmasıgerekenönlemleriDişHekimiBoraMurat ilekonuştuk.
dişlerimizi deetkiliyor!
Psikolojimiz
Diş Hekimi
BoraMurat
G
ün içindeyaşanan
sıkıntılarveyorgunluk,
diş sıkmavegıcırdatma
hastalıklarının temelnedenleri
arasındayeralıyor.Konuyla ilgili
görüşünüaldığımızDişHekimi
BoraMurat,diş sıkmanın
özelbirnedeniolmadığını
belirtiyor. “Diş sıkma;kişinin
stres seviyesi,psikolojikdurumu
vealışkanlıklarınabağlıolarak
heryaşgrubundagörülebilirve
kendikendinegeçmez”diyen
BoraMurat;agresif,acelecive
titizkişilerdedişgıcırdatmanın
daha sıkgörüldüğünedikkat
çekiyor.Murat, “Ayrıcaduygusal
stres,kuvvetlipişmanlık,
obsesyon,uykusuzluk,her türlü
gerginlikhalivekıskançlıkgibi
durumlardadişgıcırdatmaya
sebepolabilir”diyor.
TEDAVİZAMAN
GEREKTİRİYOR
Diş sıkma ve gıcırdatma
tedavisi zaman gerektirenbir
tedavi.Uzmanlar,hastalığın
tedavisinde sabırlıolunması
tavsiyesindebulunuyor.
Akutkas spazmlarında,kas
gevşeticikullanımıhastaları
rahatlatmaya yardımcıolsada
hastalığanedenolan etkeni
tamamenortadankaldırmıyor.
Bunedenle tedavidehastalığı
tetikleyen faktörleriortadan
kaldırmakönem taşıyor.
DİŞSIKMAVEGICIRDATMANINSONUÇLARI:
Dişlerdeaşınma,
çiğnemeyüzeylerinde
düzleşme
Uyurken
dişlerin
gıcırdatılması
sonucuçıkan
yüksekses
Uygulanankas
kuvvetisonucu
yüzeydevedişeti
kenarınayakın
bölgelerdekırıklar
Çenelerde
devamlıbir
gerginlikve
yorgunlukhissi
Kulak, şakakve
yanaklarda
ağrıhissi,kulak
çınlaması
Dişlerde
hassasiyet
Yüzde şişlik,
asimetri
Isırmadabir
değişiklik
meydana
gelmesi
Anormal
eklem
sesleri
Boyunve
başağrısı
Ağızaçma
sırasındaveya
çiğnemeyaparken
zorlukçekilmesive
ağrıduyulması
Çeneninkitlenmesi
veyayerinden
çıkması
BurçinYILMAZ
Ayrılığı, kavuşmayı,
özlemi, özletmeyi,
haykırışı, nefreti
derinden nasıl
anlatabilirsiniz
sorusunun karşılığı
Kayahan’ın
şarkılarındadır.
bestelerinedeniylearadaçıkan
tatsızlıksonrasıNilüfer ile15yıl
sürecekbirdargınlıkbaşlar.Bu
dargınlık2015yılınakadarsürer.
YARIŞMALARVEÖDÜLLERLE
DOLUBİRYAŞAM
Ayrılığı,kavuşmayı,özlemi,
özletmeyi,haykırışı,nefreti
derindennasılanlatabilirsiniz
sorusununkarşılığıKayahan’ın
şarkılarındadır.Delicesineseven
biraşığıngözündenbaktığında
“Benyinegözlerininhapsindeyim.”
der.Umutsuzluklarladolubir
sevgininpeşindenkoşarken,“Seni
versinlerellerebenivursunlar.”,
aşkını filmgibiyaşarken“Bizimkisi
biraşkhikâyesi,siyahbeyaz film
gibibiraz.”der.
Yaptığıbestelerveyazdığışarkı
sözleriokadargenişkitleyeulaşır
kibugüzelşarkılarhakettiği
O
nukıvırkıvır saçları,
boynunabağladığı
renkli fuları, güleç yüzü
ve gitarıyla anımsıyoruz. İşine
âşıkbir şarkıcıolanKayahan,
eline aldığı gitarınhayatının so-
nunakadarona yol arkadaşlığı
yapacağınımuhakkak seziyor-
du.Yaptığıherbestesidinle-
yenlerinkalbinde yer ediyor,
dillerdendüşmüyordu.Müziğin
hayatındaki yeriöylebüyüktü
ki,kızının isminibileBeste
koymuştu.Üretkenlikle vedolu
dolu geçenbirhayattıonunki…
29Mart 1949 tarihindeAlbay
SüleymanAçar veFiruzan
Hanım’ınoğluolarak İzmir’de
dünyaya gelen şarkıcı,besteci
ve söz yazarıKayahan, 3Nisan
2015 yılında aramızdan ayrıldı.
HAYATIVEBESTELERİ
Çocuklukvegençlikyılları
Ankara’dageçenKayahandaha
sonraİstanbul’a taşınır.Hayatından
3evlilikgeçervebuevliliklerden2
kızıolur.İlkevliliğinigitarınıhenüz
elinealdığı liseyıllarında tanıştığı
NurHanım ile5yıllıkbirlikteliğin
ardındanyapar.Buevliliğinden
Besteadındabirkızıdünyayagelir.
İkincievliliğiçokkısasürerveyıllar
sonravokalistiİpekTüter ileevlenir.
Buevliliğindendebirkızıolur.
İpekTüter ileevliliğiyaşamınınson
gününekadardevameder.Ankara
veİstanbul’a ısınamaz,onun için
neAnkaraneİstanbul’unönemi
vardır;oGömeç’egönüldenbağlıdır
veburadasayısızbesteyapar.Ona
ilhamınkapılarınıaçan ilçede,
GönülKöşküadınıverdiğievinde
yaşamaktanbüyükkeyifalır.Hatta
Gömeçadınıverdiğibirşarkısı
vardırvederki,“Birkerebaktımya
Rab,gönülharap,benharap…”
Türkpopmüziğinesözyazarıve
bestecikimliğiyledamgasınıdaha
ilkalbümündevurur.Herkesin
birağızdaneşlikedeceğişarkılara
imzasınıattığı,üzerinebuşarkıları
seslendirdiği“YeminEttim”
albümüylebüyükbeğeni toplar.
Ardından1993yılında“Son
Şarkılarım”albümünüçıkarır.Bu
albümdeyeralan tümşarkıların
sözvemüziğiyinekendisineaittir.
Albümdeherkes tarafındanbilinen
“Vazgeçmem”ve“SarıŞekerim”
şarkılarıdayeralır.2albümle
önemlisayıdadinleyiciyeulaşırve
birhayrankitlesiyaratır.Dahasonra
1995yılında“BenimPenceremden”
adlıalbümünüçıkarır.Bualbümde
yeralan“Allah’ımNeydiGünahım”
adlışarkısıokadarbeğenilirki,daha
sonrabirçokşarkıcı tarafındanda
seslendirilir.Ardındanyinedönemin
hitparçalarınıpiyasayaçıkarır.
“EmrinOlur”,“AtınBeniDenizlere”
gibişarkılarıçokbeğenilir.
Kayahan,hitalbümleridışında
Nilüfer ile ismiçokanılır.Nilüfer
uzunsüreKayahan’ınşarkılarını
seslendirir.“KarTaneleri”,“Esmer
Günler”ve“Geceler”gibiparçalar
onunsesinden tanınır.Dahasonra
Herkesinenazbir
şarkısınıezberebildiği
unutulmazşarkıların
bestecisiKayahan’ı
kaybedeliüçyıloldu.
Birbirindengüzel
şarkılara imzaatan
Kayahan,ömrünün
songününekadar
müziğin içindeyeraldı.
değeribulur,birçokyarışmaya
katılır,sayısızödülalır.1985yılında
TRT’deyayınlanan“Cumartesiden
Cumartesiye”adlıprogramda
söylediği“BirAslanMiyavDedi”
şarkısıylaçocuklarıngönlünü
fetheder.1986yılındaAkdeniz
MüzikYarışması’na“Geceler”adlı
şarkısıylakatılırveAltınPortakal
ödülünükazanır.Kayahan’ın iki
kezEurovisionŞarkıYarışması
deneyimiolur.İlki1989yılında
“VeMelankoli”adlışarkısıyla,
1990yılında ise“Gözlerinin
Hapsindeyim”şarkısıylakatılır.
Yurt içindeveyurtdışındapek
çokkonserverenKayahan,
Cumhuriyet’in69.yılındaAnkara
KızılayMeydanı’nda200bine
yakın izleyiciyeverdiğikonserle
Türkiye’de tarihegeçer.Sosyal
sorumlulukprojelerikapsamında
birçokyardımkonseridüzenler
vegönüllüolarakyardım
projelerindeyeralır.Hayatınınson
döneminekadarşarkısöylemeye,
insanlarayardımetmeyedevam
edenKayahan,unutulmayacak
besteleriyleaklımızdakalmaya
devamedecek.
kültür
Yeşilay
68
NİSAN2018
69
Dillerden
düşmeyen
bestelerin
müzisyeni:
Yaptığıbestelerveyazdığışarkısözleri
okadargenişkitleyeulaşırkibugüzel
şarkılarhakettiğideğeribulur,birçok
yarışmayakatılır, sayısızödülalır.
Kayahan
DİJİTALÇAĞDA İNSANOLMAK
dosya
İslam’lamüşerrefolmadanevvel
yazdığı,DoğanAvcıoğlu ile
yanılmıyorsamMihriBelli’nin
Türkçeyeçevirdikleri,Yön
Yayınları’ndançıkankitap...
Ozamanlarçevredebutip
farklılıklarıolan,araştıranve
okuyan insanlarvardı.İletişim
teknolojileriningelişmesinden
sonrabudurumunasıl
görüyorsunuz?
Bugüngençlerinböylesine
renkli,bereketlibirçevreye
sahipolabilmeleriçokzor.
Çünkübizimçocukluğumuzda,
gençliğimizde televizyonyoktu.
Dolayısıyla insanlarınokumaya,
düşünmeye,karşılıklıkonuşmaya
ayırabilecekleriçok fazlanitelikli
saatlerivardı.Cep telefonuyoktu,
telefonçoknadirbulunurdu.
Tercihlialdıkları içindoktorların
vehalivaktiyerinde şahısların
evlerindevardı telefon. ‘Devren
satılık telefon’ ilanlarıverilirdi
gazetelerde.Ben Eskişehir
AnadoluÜniversite’sindegöreve
başladığımzaman,1979’ların
sonuydu,postaneye telefonalmak
içindilekçeverip“nezamançıkar”
diye sorduğumda“engeç10yılda
çıkar”demişlerdi.SonraAllahgani
gani rahmeteylesinTurgutÖzal’ın
telekomünikasyonaltyapısına
yönelikdevrimcigirişimleri
sayesindeTürkiyebualanda
çağatladı.Amabugünbucep
telefonlarınınmaalesefhemvakit
israfınahemdeyüzeyselleşmeye
çokbüyükkatkısıvar.Özelliklecep
telefonlarının internetleentegre
olmasıylabirlikte... İnternettene
arıyorsanız onubuluyorsunuz.
Dolayısıylabilgisel, sanatsal,
kültürel, -hadienformatikde
diyelim-verimlerpeşindeolan,
nearadığını bilenler içinnekadar
büyükbirnimetgibigörünse
de, nearadığınıbilmeyenhatta
abuk sabukyüzeysel,pornografik,
uyuşturucu,ahmaklaştırıcıbol
miktardaprogramlarve sitelerde
var.Dolayıylayanlışlıklaonların
ağınadüşen,onlarüzerindenbir
tiryakilik,birbağımlılık oluşturan,
özelliklegençlerveçocuklar için
teknolojikbağımlılıkoluşturan
çokzararlıbirmecradanda söz
ediyoruz.Zihinsel faaliyetlericiddî
manadadumurauğratanbir tehdit
altındagençlerimiz.
Dolayısıyla iyiöğretmenlerle, iyi
arkadaşlarla, iyibirçevredeeğitim
görmeninnebüyükbir şans
olduğunu,daha sonra, bu şansa
sahipolmayanarkadaşlarımı
görüncedaha iyianladım.Mesela
resimdenanlamayan,bir resme
‘bakmayı’bilmeyen arkadaşlarla
karşılaştığımzaman “hademek
kibunlarınCevatHocagibi iyi
bir resimhocalarıolmamış”diye
düşünürdüm.BirdeAdanaErkek
Lisesi’ndeAlmancaöğretmeni
olandayım, fazlakitaplarını
portakal sandıklarıylaAdana’dan
‘Hacannemin’yanianneannemin
evinegönderirdi.Oportakal
sandıklarınınbiliyorsunuz
tahtalarıaralıklıdır.Oaralıklardan
kitaplarıçekipalırokurdum.
MeselaAzizNesin’i,Bütün
Dünyadergilerinioportakal
sandıklarındakikitaplarından
tanıdımben.
Tümoçocukluk,gençlikhayatınız
kitaplar,dergilerarasındageçmiş
diyebiliriz…
Evet,yineaynı şekildebir takım
kültürel sanatsaleğilimleri
paylaştığım,birbirimize
kitaplarönerdiğimiz,gazete-
dergialışverişiyaptığımız,
kütüphanedeki iyibirkitaptan,
okuduğumuz iyibir romandan
birbirimizihaberdarettiğimiz
iyiarkadaşlarımoldu.O
arkadaşlarımla ilişkilerimhala
devamediyor.Özellikle rahmetli
NecdetErkveAllah sağlıkversin
ErkutAlkan,AhmetKot,Bekir
Şahinbenimçokyakın ilkgençlik
arkadaşlarım.Erkut’la,Ahmet’le,
Bekir’le halaarkadaşlığımız
devamediyor.Hattageçenlerde
bir televizyonprogramında
gençlereGaraudy’i tavsiye
etmiştim; oda taAmerika’dan
duymuş; “bundan40küsur sene
evvelEskişehir’de,yağmurlu
bircumartesigünü Güzel İş
Kitabevi’nden RogerGaraudy’in
Sosyalizmve İslamiyetkitabını
aldığımızıhatırladım”diyemesaj
gönderdi.Erkut’unbahsettiği
kitap,Garaudy’ninhenüz
PROF. DR. NABİ AVCI:
TEK BAŞINALAŞMAYI İNSAN TÜRÜ
HİÇ BU KADAR ŞİDDETLİ YAŞAMADI
Eğitimci,siyasetadamı,
iletişimcilerinHocasıProf.
Dr.NabiAvcı.4.Uluslararası
TeknolojiBağımlılığı
Kongresinde ‘Gutenberg’den
İnternete...’ başlıklı
konuşmasındadateknolojiye
bağlı iletişimingünümüzde
geldiğinoktayıaktardı
kendisiniheyecanladinleyen
dinleyicilerine…Çocukluğu,
gençliği,anı,zamanı
kitapların,dergilerinarasında
geçenSayınHocamız
ilebizdedündenbugüne
iletişimi,teknolojiyi,değerleri
konuştuk.
İnsanlarınbinyıllarca sürenbirlikteliklerini
dağıtanvebunlarıatomizeedenbir tehditolarak
internetkullanımıönümüzdeduruyor.
çokvarlıklıbirailededoğmadım;
amadoğrusuçevremdehep iyi
insanlaroldu. İyibirçocukluğum
olduaile içerisinde. İlkokulda
iyiöğretmenlerlekarşılaştım.
Öyleçokmüreffehbirokul
değildi.Netice itibarıylabir
istasyonköyünün, sonraküçük
birkasabanın ilkokuluyduama
çok idealistöğretmenlerimoldu.
Bazen iki sınıfıbiraradaokuduk.
Benonunbilebanaçokyaradığını
düşünüyorum,çünkübizbirinci
sınıftık;öğretmenbizbirinci
sınıflarayüz taneeğikçizgiçizin
der,ondan sonraüçüncün sınıfın
dersinianlatmayabaşlardı.Bende
oeğikçizgileribiranönceçizip
üçüncü sınıfındersinidinlerdim.
Heryerde,hereğitimkademesinde
önemliolan insandır,öğretmendir.
N
asılbireğitim
sürecinizoldu?Nasıl
gençlikgeçirdiniz?
Doğrusubençok
şanslıbirgençlikgeçirdiğimi
düşünüyorum.Bukonuaçıldığı
zamanhepverdiğimbirörnek
var.Fitzgerald’ınMuhteşem
Gatsby romanınıngirişindehali
vaktiyerindebirailededoğan
romankahramanınababası
mealen şöyleder:“İlerde senin
sahipolduğun imkânlara sahip
olmadığı için senden farklı
düşünüpdavranan insanlarla
karşılaştığınzaman, dünyada
herkesin seningibiağzında
gümüşbirkaşıkladoğmadığını
unutma...”. ‘Ağzındagümüş
kaşıkladoğmak’çok şanslıolmak
anlamınagelenbirdeyim.Ben
İYİÖĞRETMENDEĞİŞTİRİR
İyiöğretmendeğiştirir.Ben
o iyiöğretmenlerlehayatım
boyuncahepkarşılaştım. İlkokul
öğrencisiykende,ortaokulda
da, lisedede,üniversitede
de...Öğrenciolarakda,Millî
EğitimBakanıolarakdao iyi
öğretmenlerlehepkarşılaştım...
İlkokuldan sonragittiğim
EskişehirMaarifKoleji’ndede
çok iyiöğretmenlerimoldu,
başta rahmetlihocamCevat
Ülgerolmaküzereçok iyi
öğretmenlerimizoldu.Rahmetli
KemalKoçakmesela,Kıbrıslı...
İngilizcehocamızdı,bize İngilizce
deyimleriçokgüzelöğretti.Onun
dersindeogün tahtaya15-20
İngilizcedeyim,örnekcümlelerle
yazılırvebizonlarıezberlerdik.
SümeyyaOLCAY
"Ağzında gümüş kaşıkla
doğmak çok şanslı olmak
anlamına gelen bir
deyim. Ben çok varlıklı
bir ailede doğmadım ama
doğrusu çevremde hep iyi
insanlar oldu."
ŞUBAT2018 27
Yeşilay
26
çocuklardaensıkgörülen
korkularınbaşındageliyor.Çocuklar
üçyaşından itibarenbirçokşeyi
kolaylıklaalgılamaya,anne-babası
aracılığı ilegördüğüduyduğu
şeyleriayırtetmeyeve tanımaya
başlıyor.Onlarındesteğiniyitireceği
veonlarlakurduğubağlarınzarar
göreceğiendişesiyleher fırsatta
anne-babayayakınolmaya
çabalıyor.Anne-babanınsertve
reddedici tutumlarıbukorkuyu
dahadaarttıracağı içinçocukla
güven temellibirdiyalogkurmak
gerekiyor.Karanlıkveyalnızlık,
çocuğunzihnindekigerçekveya
hayali tehlikelerekarşıdahaduyarlı
olmasınısağlıyor.Dayanıksızlık
düşünceleriveçaresizlikduyguları
dahadaartıyor.Uykuyadalma
süreciçocuğakendinisavunmasız
hissettiriyorvezarargörme
korkusu ileendişesidahadaartıyor.
Çocuklardayaygınolarakgörülen
birdiğerkorku isekaranlıkkorkusu.
Baktığışeylerigörememekgerçeğine
birdehayaletliöykülereklenince,
çocuğunsonsuzhayaldünyasında
korkularoluşabiliyor.Karanlık
korkususıklıkla3-5yaşgrubunda,
canavar,hayaletgibikorkular ise
genelde6yaşındansonraortaya
çıkıyor.
KORKULARSONRADAN
ÖĞRENİLİYOR
Çocuklarınhareketlerinikontrol
altında tutmak isteyenaileler,çocuk
başkaodayagittiğinde "Hayır,o
odaçokkaranlıkkorkarsıngitme!"
diyerek,çocuğukaranlıkkorkusu ile
küçükyaşlarda tanıştırırsa ilerleyen
yaşlardakaranlık fobisioluşmasına
sebepolabilirler.Çocuklarkorkuları
yaşadıkça,korkuylamücadele
veonunlabaşaçıkmabecerileri
geliştirirler.Bunabağlıolarak,
yaşamlarıboyuncaonlarıboğan,
daraltan,aşırıkorumacıyetiştirme
tarzınamaruzkaldıklarında,bu
hissiduymayabaşlarlar.Ayrıca,
umursamazlık,duygusalboşlukda
benzerbirduyguortayaçıkarabilir.
Bubirşekildepaniğevebunun
sonucunda fobiyedönüşür.
Çocuklarminikbedenlerindebüyükkorkular
yaşayabiliyor.Bunlarlabaşedebilmeleri için ise
anne-babalarınınyardımıgerekiyor.Psikiyatri
UzmanıDr.OrhanKaraca,anne-babaların
çocuklarınınkorkularıkarşısında izlemesi
gerekentutumlarhakkındabilgiverdi.
ŞenayÇELİK
K
üçükbirçocuğun
korkularıylakendi
kendinebaşaçıkması
mümkündeğil.
Hergeçengünyenikorkular
öğrendiklerinidedüşünürsek,
korkularısankihiçbitmeyecekmiş
gibihissetmeleriçoknormal
karşılanmalı.PsikiyatriUzmanı
Dr.OrhanKaraca’nınönerileriyle
çocuğunuzakarşıdoğrudavranış
şekillerigeliştirerekkorkularının
üstesindengelmesindeyardımcı
olabilirsiniz.
KORKUVEKAYGIİNSANIN
DOĞASINDAVAR
Anne-babalarınçocukları içinen
fazlaendişelendiğidurumlardan
bir tanesideonlarınyaşadıkları
korkular.Çocuklarının
korkularını tanımak,korkularıyla
başaçıkabilmeyöntemlerini
gözlemlemekvebilinçlibir
ebeveynolaraküstlenecekleri
rol,çocuğungelişimiaçısından
büyükönem taşıyor.Aslında
korkuveendişegibiduygular,aşırı
olmamakşartıyla insandoğasında
varolmasıgereken işlevsel
duygulararasındayeralıyor.
Çocuklarınkorkularınınkalıcı
olmaması için iseanne-babaların
izlemesigerekenyollarvar.
KORUYUCUKALKAN
OLARAKANNELER
Bebeklikveerkençocukluk
döneminde,yenibirdurumla
karşıkarşıyakalındığızaman,
çocuğungöstereceği tepki
anneninyaklaşımı içinbelirleyici
oluyor.Örneğin;çocukbisiklete
binmeyiöğrenirken ilkönce
anneninyüzündeki ifadeyive
davranışlarını inceler.Eğeranne
çocuğadestekveriyorsa,onun
kendinegüvenkazanmasını,
bağımsızolmasınısağlıyorsa,
çocukbisikletebinmeyizevklibir
durumolarakalgılayacakvebütün
dikkatinibuetkinliğeyöneltecektir.
Başkabirdeyişle,annesinin
yüzündekorku,endişe,güvensizlik
ifadelerigördüğündeçocukbuna
tepkiolarakyapacağıetkinliğe
odaklanmakyerineendişelive
hatayapmayaeğilimlihareketlerde
bulunacakvebaşaramayacağını
düşünecektir.
ENBELİRGİNKORKULAR:
YALNIZUYUYAMAMAVE
KARANLIKKORKUSU
Çocuklardaortayaçıkankorkuların
üstesindengelmek,anne-babaların
davranışlarıylamümkünoluyor.
Yalnızuyuyamamakorkusu
Uz.Dr. Orhan
Karaca
“Çocuklar genellikle
korktuklarını ağlayarak,
annesine sarılarak, bir
yetişkinle birlikte
bulunmak isteyerek,
eşyaların arkasına
saklanarak ya da sözel
olarak açıkça belli
ederler”
yaşam
Korkuyorum
6-9 ay:
2-3 yaş:
4 yaş:
3-4 yaş:
anne!
“
“
Çocuklar korkuyu anne ve babasını örnek alarak öğrenebilirler.Bu nedenle çocukların
korkularıkarşısındaverilentepkilerbüyükönemtaşıyor.Çocuklarınkorkularınıgörmezden
gelmekyerine, şunlaradikkatedilmesigerekiyor:
NASILDAVRANMAKGEREKİYOR?
GELİŞİMEVRELERİNEGÖREÇOCUKLUKKORKULARI
DEĞİŞKENLİKGÖSTERİYOR:
Buaylarda
“yabancıkorkusu”
görülür.Budurum
genelolarak1,5yaş
civarındabiter.
Buyaş
çocukların
korkularında
yavaşyavaşazalma
görülür.
Çocukbu
yaşlardayüksek
seslerden,elektrik
süpürgesininçıkardığı
sestenvegök
gürültüsünden
korkabilir.
Diğeryaşanan
korkularaekolarak
annenindesteğinikaybetme,
yalnızlık,yangın,kazavb.olaylardan
korkmaeklenir.Buyaşçocuğu için
somutolaylarınyanı sırahayaledilen
şeylerdekorkukaynağıolmayabaşlayabilir.
Bununnedeniçocuğungelişmekteolan
hayalgücüdür.Bunedenlezekiveüstün
yetenekliolançocuklarınkorkuları
dahaçokveçeşitlidir.
ŞUBAT2018 47
Yeşilay
46
»
Korkularınıyoksaymayın,asla
küçümsemeyinvealayetmeyin.
»
Korkularınıyenebilmeleri içinsabırlı
davranınveonazaman tanıyın.
»
Aşırıkoruyucubir tutum ileçocuğuher
şeydenkorkarhalegetirmeyin.
»
Hareketlerinivekorkularınıgözlemleyerek
doğruyerdemüdahaleetmeyeçalışın.
»
Fizikseltemasçocuğunkendisinigüvende
hissetmesinisağlar.Bunun içinonlarladaha
çokvakitgeçirerekkendilerinigüvende
hissetmelerinisağlayın.
»
Korku içeriklimasallaranlatmayın,onların
yanındakorku filmi izlemeyin.
»
Eğitselaktivitelerdebulunun.Korkular
karşısındadahagüçlüdurmalarına
yardımcıolur.
»
Uyarılarsırasında“hırsız,öcü,hayalet,
canavar”gibisoyutkavramlaryerine,onu
ürkütmeyecekkelimelerkullanın.
»
Çoğukorkunungeçiciolduğunuunutmayın.
»
Tekraronayardımcıolmayaçalışmadan
önce,korktuğudurumdanmakulbirsüre
geriçekilmesine fırsat tanıyın.
»
Düşüncelerindedeğişmeolmadanyapılan
yüzleştirmelerkorkuyuartırmaktanbaşkabir
işeyaramaz.
»
Odalarındauyumalarınaengelolmayacak
gece lambalarıbulundurun;buuyandıkları
ankaranlıktankorkmamalarına
yardımcıolacaktır.
»
Uykudanöncemasalokumak,çocuğun
zihinselvehayaldünyasınıgeliştirirvedaha
rahatuyumasınayardımcıolur.
»
Çocuklarınyanında tartışmayın,birbirinize
bağırmaktankaçının.
Bağımlılıkla mücadeleyle
ilgili titizlikle hazırlanan
konular başta olmak
üzere; sağlık, yaşam, kültür ve sanatla ilgili
birbirinden faydalı ve keyifli sayfalar, sizleri
bekliyor.
DİJİTALÇAĞDA İNSANOLMAK
dosya
19
.yüzyıldabüyükbir
sanayi sıçramasıyla
insanlığın serüveni
çok farklıbiryeredoğrukaymaya
başlamıştı.Artık insanlığın
üçaşağıbeşyukarıbirbirine
benzeyen kadimyaşam tarzının
alışkanlıklarınındeğişenüretim
araçlarıvealtyapısı ileyeniden
kurgulanmasıkaçınılmazbir
durumalmıştı. "Katıolanher şeyin
buharlaşması"manifestosuyla
değerlerinvedeğerlerin inşa
ettiğivicdanın "insanlığın
ilerlemesinin" önündeyargılandığı
modernite, tüm ihtişamıyla(!)
tarih içindekiyürüyüşünde
günümüzekadarönemlibir
yolkatetmişti.Çıkışındanbu
yanagünümüzdünyasının
felsefi, sosyolojikvepsikolojik
arkaplandaki tartışmalarının
veeleştirilerinodaknoktasında
olmuştu.Bueleştirilerbağlamında
moderndünya tamolaraknedir
diye soracakolursakAnthony
Giddens'ındadediğigibimodern
dünya“"Kontrolümüzdençıkmış
birdünya’dır.Toplumsaldeğişme
hızıönceki sistemlerdekinden
dahayüksekolmaklakalmayıp,
toplumsalpratiklervedavranış
biçimlerinietkilemederecesive
kapsamlılığıdayüksektir.
MarmaraÜniversitesiTıp
FakültesiPsikiyatriAnabilimDalı
ÖğretimÜyesiProf.Dr.Kemal
Sayar,Yeşilay'ın27-28Kasım
tarihleriarasındadüzenlediği4.
UluslararasıTeknolojiBağımlılığı
Kongresi'nde sunumuna
bahsettiğimizmoderniteveonun
günümüz teknolojisi ile ilişkisi
bağlamında şu soruyu sorarak
başladı: "Nasılbirdünyada
koyduğumuzprofillerüzerinden
bir izlenimyaratmak istiyoruz,
Whatsappgruplarındakendimizi,
arkadaşgruplarımızaçok farklı
şekillerde takdimediyoruz.Orada
edindiğimiz,edindirdiğimiz izlenim
üzerindenkendimizebirkimlik inşa
ediyoruz."
Sayar, sanal ilişkilerindoğurduğu
farklı ilişkibiçimlerinden
bahsederken "Sanalaşk"
kavramınadadeğiniyor: "Siber
alemdehiç tanımadıkları insanlara
aşıkolan,hiç tanımadıkları
insanlarlakendilerinceaşk
yaşayan, sevildiğinizanneden
fakatgerçekortayaçıkıncayani
okişiylebir türlübuluşamayınca
veyabuaşkbir şekildebir sukutu
hayaleuğradığındaağırdepresyon
veyapsikoznöbetlerinegiren
insanlargörmüştüm.Sanalaşk,
kalbinheyecanlarınıbizeçok
hissettirmiyor.Bir tuşabasmakla
var,bir tuşabasmaklayok.
Romantikaşkınyerini tutmasını
bekleyemiyoruz.Çünkü 'bolluk'
ve 'değiştirebilirlik' ruhuna sahip,
'vazgeçilmezlik' ruhunadeğil."
Sayar'ındadediğigibi sanal ilişkiler
bizebiralternatifbolluğuve
vazgeçmekolaylığı sağladığı için
cazipgeliyor.Bir tuşabasmaklabir
ilişkidendiğerine sıçrayabiliyoruz.
Fakatgerçekliğedokunamadığımız
içinhislerimizdebirokadar sığve
güdükkalabiliyor.
yaşıyoruz?"Ardından sorusuna
şu şekildecevapvererekdevam
etti: "Her şeyinelimizinaltında
hızlakaçıpgitmekteolduğu,
hiçbir şeyi tammanasıylakontrol
edemediğimiz,dünündünyasının
yarınındünyasından farklılaştığı
birdünyadayaşıyoruz.Dünün
bilimkurgusubugününgerçeği
halinegeliyor.Dolayısıylaçok
dahahızlıbir şekildedünya
dönüşüyor, farklılaşıyor.Bugün
artıkyapayzekadanbahsediyoruz.
Yapayzekanın tıptaveeğitimde
kullanılmasındanbahsediyoruz.
Adetagelecekbugünegelmişgibi
vebilimkurguolarak saydığımız
her şeyhızlagerçekleşiyorgibi.
İçindeyaşadığımızçağkimi
düşünürler tarafından "akışkan
modernlik"yada "sıvımodernlik"
çağıolarak isimlendiriliyor.
Hızlıbirkapitalizm,dijitalbir
devrimvehiperbireycilikvar.
Küreselleşme,herkesietkiliyor.
İnsanlarınadeta sadecekendileri
içinyaşadığı,kendiçıkarlarını
gözettiğibirdünya ilekarşı
karşıyayız.Duygusalkapitalizm,
duygularınalınır satılırmetalara
dönüştüğü,duygularınmetalaştığı,
duygumesleklerininortayaçıktığı
birdünyadamedyavekültür
endüstrisisinadeta tasallutuve
saldırısıaltındayaşıyoruz."
"AKIŞKANMODERNİTE"VE
DİJİTALDÜNYA
"Akışkanvesıvımodernite"
bağlamında,günümüzdijital
dünyanın insanınındavranışlarını
vebu insanındavranış
kalıplarınışekillendirendijital
kimliklerimizinhızlıyenilenebilir,
değiştirilebilirve terkedilebilir
olduğunusöyleyebiliriz.Prof.
Sayarbudurumuşuşekilde
ifadeediyor: "Hepimizdijital
kimlikleroluşturuyoruz.Budijital
kimliklerimizyenilenebilir,atılabilir,
değiştirilebilir,birelbisegibi
soyunulabilinir; gerektiğizaman
birbaşkasıgiyinilebilirkimlikler
oluyor.Kırılgan,suiistimaleyatkın,
taklitedilmeyeaçıkkimlikler
yapıyoruz.Facebook'daortaya
MarmaraÜniversitesiTıpFakültesi
PsikiyatriAnabilimDalıÖğretim
ÜyesiProf.Dr.KemalSayar,
Yeşilay'ın27-28Kasımtarihleri
arasındadüzenlediği4.Uluslararası
TeknolojiBağımlılığıKongresi’nde
modernite,dünya,hayatve insan
üzerinekonuştu.Prof.Sayar,
dijitalçağda insanınpsikolojik
vesosyolojikhali ile ilgiliönemli
açıklamalardabulundu.
M.SalihDEMİRTAŞ
Dijital çağda
u
u
u
u
u
insan
Çeşitliaraştırmalarda45
dakika cep telefonundanayrıkalan ergenler,
gençler büyükbirkaygıyaşadıklarını
söylüyorlar.10kişiden 7'si ekrandanuzak
kaldığındabiranksiyetehissediyor.
ŞUBAT2018
23
Yeşilay
22
sağlık
MART2018
41
Yeşilay
40
"
D
oğalveşifaverici”
olarakbilinenbitki
çayları, tarihboyunca
pekçokhastalığın tedavisinde
yardımcıolarakkullanılmış.
Günümüzdedeyardımına
başvurulanbitkiçayları,bilinçsiz
kullanıldığı takdirde faydadançok
zararayolaçıyor.Bunedenlebitki
çaylarınıkullanmadanöncebir
uzmanadanışılmasıbüyükönem
taşıyor.BeslenmeveDiyetUzmanı
ŞeydaSılaBilgili,“Özelliklekış
aylarındabağışıklığıdesteklemek,
vücutdirenciniartırmakveya
metabolikhızıyükseltmek için
insanlaraktarlaragiderekbitki
çaylarıveyapoşetbitkiçayları
alıyor.Bitkiçaylarınınmasum
olduğudüşünülüyorvevarolan
bazıhastalıklarabakılmadan
buçaylar tüketilebiliyoryada
insanlarbuhastalıkların farkında
olmadıklarındanbitkiçaylarını
şifazannederekbolbol içebiliyor”
diyor.ŞeydaSılaBilgili;ekinezyadan
zencefile,yeşilçaydanadaçayına
dekbirçokbitkiçayınınbazı
durumlarda tehlikeliolabildiğini
söylüyor.Buyüzdensağlığımıza
faydayerinezararvermemek için
bitkiçaylarınınkullanımınadikkat
edilmesigerektiğinihatırlatıyor.
ŞeydaSılaBilgili’denbitkiçaylarının
kullanımıyla ilgilibilgialdık.
HİPERTANSİYONUVE
ÇARPINTISIOLANKİŞİLER
YEŞİLÇAYIDİKKATLİ
TÜKETMELİ
Ensık tüketilenbitkiçaylarından
biriyeşilçay.Ancakhipertansiyonu
veçarpıntısıolankişilerinyeşil
çayıdikkatli tüketmesigerekiyor.
BeslenmeveDiyetUzmanı
Bilgili,yeşilçayın içeriğindeki
epigallokateşingalatsayesinde
metabolikhızıartırdığını
söylüyor.Ancakaşırı tüketiminde,
içerisindekikafeindenkaynaklı
hipertansiyonuveçarpıntısıolan
kişilerirahatsızedebileceğini
desözlerineekliyor.Sonolarak,
hipertansiyonuveçarpıntısı
olankişilerinyeşilçayıgünde
1-2 fincandan fazla tüketmemesi
gerektiğinibelirtiyor.
ADAÇAYI,SAKİNLEŞTİRİCİ
İLAÇALANLARDA
VEHAMİLELİKTE
KULLANILMAMALI
Soğukalgınlığı tedavisindeadaçayı
vegargarasınınçoketkiliolduğu
biliniyor.Adaçayı,sinüslerive
akciğerleri temizliyor.Aynızamanda
içindebulunancineol isimlibileşen
sayesindeöksürüğüönlemeyede
yardımcıoluyor.BeslenmeveDiyet
UzmanıBilgili,“Özellikleağızve
boğazenfeksiyonlarındakietkisiyle
bilinenadaçayı,uykuyaeğilimi
artırdığı içinsakinleştirici ilaç
alanlardakullanılmamalı.Ayrıca
kasılmalaranedenolduğundan
hamilelerinadaçayı tüketmemesi
gerekiyor”diyor.
KUŞBURNUÇAYININ
FAZLATÜKETİMİALERJİK
REAKSİYONLARANEDEN
OLABİLİR
Kuşburnu, içindekiCvitamini
sayesindebağışıklıksistemini
koruyanvegüçlendirenbirçay.
Kuşburnuçayınınsoğukalgınlığı,
nezlevegripgibienfeksiyonlu
hastalıklarlaromatizmagibi iltihabi
hastalıklarındoğal tedavisi içinson
dereceetkiliolduğunudilegetiren
BeslenmeveDiyetUzmanıBilgili,
“Ancakgün içerisindeyaklaşık3
fincandan fazla tüketimideride
kaşıntıgibialerjikreaksiyonlara
nedenolabilir.Ağızdavesindirim
sisteminde tahrişeyolaçabilir”diyor.
ZENCEFİLÇAYI,SAFRA
SALGISINIARTIRIYOR
Zencefilin;soğukalgınlığı,mideve
bağırsakrahatsızlıklarıyladiyabet
üzerineolumluetkileriolduğu
biliniyor.Ancakbuşifalıbitki,safra
salgısınıartırıyor.Bunedenlesafra
kesesiyle ilgilirahatsızlığıolanların
uzmankontrolünde tüketmesi
gerekiyor.Ayrıcahamilelikte,
bulantıvekusmayıönlediği için
dezencefilkullanılıyor.ŞeydaSıla
Bilgili,“Ancak1grüzerindezencefil
Ensık
tüketilenbitki
çaylarındanbiri
yeşilçay.Ancak
hipertansiyonu
veçarpıntısı
olankişilerin
yeşilçayı
dikkatli
tüketmesi
gerekiyor.
hakkında bilmediklerimiz…
alınmasıadetsöktürücüetkisiyle
düşükriskinimeydanagetirebileceği
içinuzmanadanışarakgüvenlidoz
aralığındakullanılmalı”diyor.
EKİNEZYAÇAYI,BAZI
KİŞİLERDEALERJİK
REAKSİYONLARAYOL
AÇABİLİYOR
Bağışıklıksisteminigüçlendirici
etkisiyleekinezya,soğuk
algınlığındaçoksıkkullanılanbir
bitkiçayı.Ekinezyaçayınınsoğuk
algınlığıkalıntılarınınönlenmesi
ve tedavisindeyardımcıolduğunu
söyleyenŞeydaSılaBilgili,
“Mevsimdeğişimlerininetkilerini
hafifletmek,hastalıklarakarşıvücut
direnciniartırmak içinekinezyaçayı
biraydüzenlikullanılabilir.Ancak
bazıkişilerdealerjikreaksiyonlara
yolaçabiliyor.Doğumkontrol,alerji
vekolesterol ilaçlarıylaetkileşimi
olduğundanbu ilaçlarıkullananlar
biruzman tavsiyesiolmadan
kesinliklekullanmamalı”diyor.
KEKİKÇAYI,YÜKSEK
TANSİYONHASTALARINDA
OLUMSUZSONUÇLAR
DOĞURABİLİYOR
Kekikçayı; idrarenfeksiyonlarından
sindirimproblemlerine,üst
solunumyoluenfeksiyonlarından
miderahatsızlıklarınakadar
pekçok faydasağlıyor.Ancak
tansiyonudüşürücüetkisinden
dolayıyüksek tansiyonhastalarında
ilacınetkinliğiniartırdığından
sanılanınaksineolumsuzsonuçlar
doğurabiliyor.BeslenmeveDiyet
UzmanıBilgili,“Bunedenleyüksek
tansiyonhastalarınıneğerkekikçayı
içeceklersebiruzmankontrolünde
ilaçtan2saatsonra tüketmeleri
uygunolabilir”diyor.
SİNAMEKİÇAYI,UZUN
SÜREKULLANILDIĞINDA
BAĞIRSAKTAKALICI
HASARANEDEN
OLABİLİYOR
ŞeydaSılaBilgili, en tehlikeli
örneğin sinamekiyaprağı
çayıolduğunu söylüyor.
“Zayıflama çaylarında sıkça
karışımıza çıkan sinameki,
özelliklekabızlık tedavisinde
kullanılıyor.Ancak3
haftadan fazla tüketilmesi
durumundabağırsakta
kalıcıhasarahattauzun
vadede tümörlerebileneden
olabilir”diyenBilgili, ayrıca
sinamekininbağırsaklarda
kronikbir tembellikdeortaya
çıkarabildiğini sözlerine ekliyor.
ZERDEÇALI,SAFRA
KESESİNDETAŞOLANLAR
KULLANMAMALI
Zerdeçalın içerisindebulunan
kurkuminvücudumuzda
hasara,kanserve iltihabayol
açanmaddelerinoluşumunu
önlüyor.Yapılan çalışmalar,
zerdeçalınkemoterapive
radyoterapiuygulanankanser
hastalarında tedavinindaha
etkiliolmasını sağladığını
gösteriyor.ŞeydaSılaBilgili,
safra akışını artırıcı etkisi
sebebiyle zerdeçalı safra
kesesinde taşolanların
kullanmamasıgerektiğini
önemlevurguluyor.
Bitkiçayları,hernekadarsayısızfaydayasahip
olsadabilinçsizcekullanıldığındasağlığımız
açısındanzararlıdaolabiliyor.Beslenmeve
DiyetUzmanıŞeydaSılaBilgili,bitkiçaylarıyla
ilgiliönemliuyarılardabulunuyor.
Bitki
Çayları
Beslenme ve
Diyet Uzmanı
Şeyda Sıla
Bilgili
Günümüzde de
yardımına başvurulan
bitki çayları, bilinçsiz
kullanıldığı takdirde
faydadan çok zarara
yol açıyor.
dosya
Ö
zelgereksinimlibireylerin
kalitelibiryaşam
geçirmelerivemümkün
olduğuncabağımsızveüretken
bireylerolmaları içingereken
becerilerikazanmaları,hayatadaha
sıkı tutunmaları,yaşamaortak
olmaları içinözeleğitimgörmeleri
şart.Peki,özeleğitimalmak,özel
gereksinimlibireylerveyakınları için
nedenbukadarönemli?Özeleğitim
verenkurumlardünyadanasıl işliyor?
Ülkemizdedurumnasıl?Hangi
aşamalargözardıediliyor,hangi
aşamalarınaltıçizilmeli?İstanbul
MedeniyetÜniversitesiTemelEğitim
BölümüBaşkanı,OkulÖncesi
EğitimiAnabilimDalıBaşkanı
Yard.Doç.Dr.EmineAyyıldız’dan
özelgereksinimlibireylerineğitim
sorunlarıveçözümleriyle ilgili
aydınlatıcıbilgileraldık.
Özelgereksinimlibireylere
sunulmasıgerekenözeleğitim
hizmetlerinelerdir?Bireyehangi
açıdanfaydasağlamaktadır?
Aslındaözelgereksinimli
çocuklarıngelişimiyaşıtlarından
hiçde farklıdeğil.Yalnızcaöğrenme
gereksinimlerinde farklılıklarvar
kadarözeleğitim işuygulama
merkezleri(okulları)veortave
ağırdüzeydezihinselengellive
otizmliöğrencilerinbirlikteeğitim
gördükleriözeleğitimuygulama
merkezleribulunmakta.Ayrıca
görmeengellive işitmeengelli
çocuklar için8.sınıfdüzeyine
kadarokullarvar.Özelgereksinimli
çocuklarınaileleri ihtiyaçduydukları
takdirdemasrafları tamamendevlet
tarafındankarşılananÖzelEğitim
veRehabilitasyonMerkezleri’nde
debireysel,grupve/veya fizyoterapi
desteğialabilmekteler.Elbette
bukurumlarokuldeğil,rutinve
devamlıbireğitimvermekyerine
destekeğitimsağlamagörevlerivar.
BireyselleştirilmişEğitimPlanı
(BEP)nedir?
BireyselleştirilmişEğitimPlanı
(BEP),özelgereksinimliçocuğun
tümgelişimalanlarındaki
durumunubelirlediktensonraona
kazandırmak istediğimizbecerilerin,
nerede,kim tarafından,hangi
yöntemvemateryallerlevenekadar
süreyleöğretileceğini içerenyazılı
birbelgedir.Ülkemizde,dünyada
olduğugibiyasalveeğitselbir
zorunlulukolarakhazırlanması
gerekenbuplan, ‘özeleğitiminkalbi’
diyedeadlandırılır.Buanlamda
bireyinkendinehasgereksinimlerini
gözönünealıp, idealindebir takım
çalışmasıyla-okullarda idareci,
sınıföğretmeni,rehberöğretmen,
branşöğretmenleri,desteközel
eğitimuzmanları,ailevehatta
mümkünolandurumlardaçocuğun
kendisinindekatılımıylaoluşan
BEPkomisyonu tarafından-
oluşturulanbuplan,çocuğungüncel
performansınındeğerlendirilmesi
veplanınoluşturulmasıylabaşlar.
Çocuğunkazandığıbecerilerin
yerineyenilerialınırken,elde
edilemeyenkazanımlarındurumu
komisyoncadeğerlendirilerek,
gerekliönlemleralınır.Böylece
BEPsürecidinamikveorganik
birşekildeçocuğuneğitsel
performansınıbesleyerek,onun
vedolayısıyladaailesininyaşam
kalitesiniartırmayadevameder.
vebunedenleöğrenmesüreçleri
tipikgelişimgösterençocuklara
göre farklılaşabiliyor.Çocuğunözel
gereksinimdurumununderecesine
görebirmiktardahageçolabiliyor.
Bunedenleaslındaözelgereksinimli
çocuklarınen fazla faydasağlayacağı
hizmetler,yaşıtları içinsunulmuş
eğitimolanakları.Özeleğitimde
enazkısıtlayıcıortamdediğimiz
ortamlardaeğitimgördüklerinde-ki
bugeneldegeneleğitimsınıflarıdır
-buçocuklarve tipikgelişim
gösterenyaşıtlarıveöğretmenlerive
elbetteailelerenüstdüzeyde fayda
Dünyadaözelgereksinimli
bireyleresunulanözeleğitim
hizmetlerinindurumunedir?
Dünyadaözeleğitimkonusundaki
uygulamalarhembenzerlikler
hemde farklılıklargöstermekte.Bu
konununönemiüzerindeaslında
herkeshemfikir.Ancaközellikle
bireyiönceleyen toplumlarda
özeleğitimindaha fazlageliştiğini
görüyoruz.Çünkübireyin iyiliği
veçıkarlarıönplanda.Buçok
eleştirebileceğimizözelliğin,
böylebir tezahürününolması
noktasındaçokdüşünmeliyiz
bence.Uygulamalardanözellikle
sözetmemgerekirse,ücretsiz,
dahiledicivekalitelieğitime
vurguyapançalışmalarçokça.
Tabiidünyanınhiçbirülkesinde
kusursuzvenihaibirnoktaya
varılmışdeğil.Hattakendilerini
eleştirmektendegeridurmayan
vebunedenledeözeleğitimde
daha iyileştirilmişuygulamalar
yapanülkelervar.Benimençok
beğendiğimbakışaçısıysadahil
edicieğitimiözelgereksinimli
bireyinkayıtsızşartsızhakkıolarak
görüpbukonudadestekverenve
BurçinYILMAZ
Bireyselleştirilmiş
EğitimPlanı
dinamikveorganik
bir şekildeçocuğun
eğitselperformansını
besler.
Topululuğun iyiliğini
önceleyenbakışaçımız,
özelgereksinimli
çocuklarveailelerinin
haklarınıelde
etmelerininönünde
engel teşkilediyor.
Sınırkoymak,
çocuğunve
gencingüvenlik
çemberi
içerisinde
eğitimineimkân
verenalanın
açılmasıdır.Bu;
sürekliyasak
koymak,herşeye
‘Hayır’demek
anlamınagelmez.
sağlıyorlar.Ancak,herçocuğun
gereksinimleri farklıolduğundan
enazkısıtlayıcıortambazen
özeleğitimsınıflarıveyaokulları
daolabiliyor.Ülkemizdeözel
gereksinimliçocuklar içinsunulan
özeleğitimhizmetlerini iseşuşekilde
sıralayabilirim.0-3yaşarasındaki
özelgereksinimliçocuklar için
ErkenÇocuklukEğitimMerkezleri,
özeleğitimmerkezlerinin
(okulların)bünyesindehizmet
vermekteler.Ancakbuhizmetin
yaygınlaştırılmasıveevdedestek
hizmetlerinidekapsaması
gerekmekte.Bunundışında
hafifdüzeydezihinselengelli
öğrenciler için12.sınıfdüzeyine
DOĞRU EĞİTİMLE GELİŞİYOR
ÖZEL GEREKSİNİMLİ ÇOCUKLAR
Özel gereksinimli çocukların gelişimi
yaşıtlarındanhiçde farklıdeğil…Yalnızca
öğrenmegereksinimlerindefarklılıklarvarve
bunedenleöğrenmesüreçleri tipikgelişim
gösterençocuklaragöre farklılaşabiliyor.
MART2018 29
Yeşilay
28
YAŞAMBECERİLERİHAYATKURTARIYOR
OCAK 2019 13