29 / 84
yesilay.org.tr
29
YEŞiLAY
•
ŞUBAT 2016
Çevre nasıl etkiler?
Bizim kültürümüzde yaygın olarak anne-babaların yapmış
olduğu hata çocuklarında olmasını istedikleri özellikleri bi-
lişsel düzeyde vermek istemeleri. Örneğin; anne-babalar
çocuklarına ‘dürüst ol, çalışkan ol, derslerine düzenli çalış, si-
gara, alkol kullanma’ demelerinin yeterli olduğunu düşünür-
ler ama bu eksik bir yaklaşımdır. Çünkü; çocuklarınıza bilişsel
düzeyde (yani nasıl davranması gerektiğini söylemek) yak-
laşmak yeterli olmayabilir. Çünkü, çocuklar bildiklerine göre
değil gördüklerine göre davranırlar. Onun için biz psikologlar
ve eğitimciler diyoruz ki; çocuklarınızın nasıl olmasını isti-
yorsanız siz öyle yaşayın, göreceksiniz çocuklarınız da öyle
olacaktır.
Yukarıda söylediğimiz ifadeler üzerine bir soru soralım; sü-
rekli anne, baba tutumundan bahsettik. Ama gerçekte rol
model olarak anne, babalar sahnedemi?Onlar üzerine düşe-
ni yapıyor mu? Anneler çocuklarıyla ilişkilerini korumaya ve
onlarla ilgilenmeye vakit ayırıyor olsa bile maalesef babalar
bu şekilde olamıyor. Çocuklarımızın babanın işte olmasından,
evde olunca da yorgun olup uykuya dalması ya da televizyon
izlemesinden, eğer boş bir vakitleri olsa bile bunu dışarıda,
kendi arkadaşlarıyla vakit geçirmesinden dolayı baba yok-
sunluğu çekiyorlar. Kız çocuk en çok anneyi model aldığına
göre, peki erkek çocuk kimi model alacak? Anneyi. Bu defa
da erkek çocukta feminen özelliklerin gelişmesi kaçınılmaz
olacak ya da erkek çocukların rol modeli televizyondaki ün-
lüler olacak. Çocuk, onların davranışlarını, iyi ya da kötü olsun,
doğru kabul edecek. Sanatçı uyuşturucu veya alkol kullanı-
yorsa bu davranışı doğru olarak algılayacak.
Anne-babalar ne yapmalı?
Bunu önlemenin en birinci unsuru çocuklarla daha fazla ve
verimli vakit geçirmek! Anne ve babaların çocuklarına, onları
sevdiklerini hissettirmeleri tüm boşlukları dolduracak bü-
yüklükte. Anne-babanın ilgisi, sevgisi, çocuğu dış dünyanın
kötülüğüne, tüm duygusal boşluğa karşı koruyan birer kal-
kandır. Çocuğu doğru bilgilendirmek, onlara yaşam beceri-
lerini kazandırmak, onlarla verimli vakit geçirmek çocuğun
kişiliğini ve dünyasını en doğru biçimde şekillendirecektir. Rol
model, önce anne, babadır!
Çocuklar kime, nasıl benzer?
Her birimizi diğer insanlardanayıranbirtakımözelliklerimiz
vardır; inatçı, sabırlı, azimli, çalışkan, aslavazgeçmeyen,
çabukyılan, dirayetli, korkak…Peki, buözelliklerimiz
neredengeliyor?Sorununcevabını ikimaddede
toplayabiliriz: a)Doğuştangenler yoluylagetirdiğimiz
özellikler b) Sonradankazandıklarımız.
Genetikyollarlagetirdiğimizözelliklereçok fazla
müdaheleşansımızolamıyor. Amabuözelliklerinne
kadar kullanılabileceğini deçevrebelirliyor. Burada
kişininotokontrolmekanizmasını dagözardı etmemek
gerek. Sonradankazandığımızözellikleregelirsek;
çoğupsikoloji kuramcısınagörekişiliğimizinenönemli
kısmı yani temelleri aileortamındaykenoluşmaya
başlıyor. Yani anne-babamızlageçirdiğimizortamda.
Kilit noktadaki annebabalarınşunadikkat etmesi
gerekiyor; çocuğunuzunnasıl olmasını istiyorsanızve
siznasıl davranıyorsanız çocuklarınızdaöyleolacaktır.
Yeter ki doğruzamanda, doğruyerdebulunun. Örneğin
çocuğunuzundürüst olmasınımı istiyorsunuz?Sizdürüst
olun, çocuğunuzdaöyleolacaktır. Çocuğunuzunkötü
alışkanlıkları olmasınmı istiyorsunuz?Sizindezararlı
alışkanlıklarınızolmasın. Çünküçocuklar en iyi taklitçilerdir.