Madalyonun arkasındaki dev ekonomi
Alkol ve sigara bağımlılıklarından yola çıkarak o veçheyi
anlamaya çalışalım. Daha gözle görülür ve kolay
tespit edilebilir bu bağımlılık türlerinde uygulanan
tedavi yöntemleri ve bilinçlendirme çalışmalarının
yanı sıra, yetersiz de olsa sorunun kökenine inmek
adına bir takım düzenlemeler de yapılmakta. Örneğin
artık görsel ve yazılı medyada alkol ve sigar reklamı
yapılamıyor. Paketlerin ve şişelerin üzerinde alkol
ve sigaranın sağlığa zararlı olduğuna dair uyarıların
yer alması zorunlu. İçki ve sigaradan alınan vergiler
artmış durumda. Kısacası bağımlılık sorununun
sadece bağımlıları ilgilendiren bir konu olmadığı,
üretici ve tedarikçilerin de sorunun bir parçası olduğu
gerçeğinden hareketle yapılan uygulamalar meselenin
daha bütüncül bir şekilde ele alındığını gösteriyor.
İnternet ve sosyal medya bağımlılığını da aynı bakış
açısı ile ele almamamız için hiçbir neden yok. Evet, bir
internet / sosyal medya bağımlığı söz konusu, konuyla
ilgili pek çok araştırma yapılıyor, klinikler açılıyor ve
tedavi yöntemleri geliştiriliyor, kullanıcıların kendilerini
kontrol edebilmelerini sağlayacak bilinçlendirme
çalışmaları yapılıyor, uzmanlar bir takım tavsiyelerde
bulunuyor... Bunların her biri son derece faydalı ve
hayati öneme sahip uygulamalar. Uzman psikolog
ve psikiyatrlar tarafından bu çalışmaların titizlikle
yürütülmesi, masum görünümüne rağmen son derece
tehlikeli boyutlara ulaşan bu sinsi bağımlılığın önüne
geçilmesi gerekmekte. Ancak internet/sosyal medya
bağımlılığı meselesi sadece bağımlıları, dolayısıyla
uzman psikolog ve psikiyatrları ilgilendiren bir mesele
değil. Meselenin tıpkı alkol ve sigara bağımlılığında
olduğu gibi üretici/tedarikçi, yani ticari ve ekonomik
yönü mevcut. Hatta internet/sosyal medya kullanım
alışkanlıklarını belirleyen ve yönlendiren en önemli
unsurun bu olduğunu söylersek abartmış olmayız.
Sosyolog ve İletişim Bilimci Bilimci Prof. Dr. Edibe
Sözen “Hepimiz Globaliz Hepimiz Yereliz” isimli
kitabında belki de sıradan birer haber olarak
okuyup / izleyip üzerinde durma ihtiyacı
duymayacağımız bilgileri derlemiş.
Ortaya çıkan tablo oldukça ilginç:
“Dünyanın en zengin 7 ülkesinin
oluşturduğu (1997 Rusya’nın
da katılımıyla G-8 olan) G-7
organizasyonu, 1995 yılının
Şubat ayında Brüksel’de Global
Enformasyon Toplumu (Global
Information Society) adlı büyük çaplı bir proje başlattı.
Proje, başta internet olmak üzere, iletişim pazarlarının
liberalleşmesini öngördü. Ardından 15 yıl geçtikten sonra,
Lizbon’da yapılan Avrupa Birliği Zirvesi’nde ise 15 Avrupa
ülkesi internetin geliştirilmesi ve yaygınlaştırılması için
bir seferberlik anlaşması imzaladı. Pazar payını artırma,
planlama ve projelendirme konusunda bir diğer önemli
toplantı 2011 Mayıs ayında, Fransa’nın Deavulle kentinde
gerçekleşti. Fransa Devlet Başkanı Sarkozy’nin başkanlık
ettiği toplantıya, G-8 ülkelerindeki (ABD, İngiltere, Fransa,
Almanya, Japonya, İtalya, Kanada, Rusya) dev medya
şirketleri, Facebook, Twitter, Wikipedia, vs. gibi sosyal
medya alanlarının üst düzey yöneticileri katıldı. Toplantıda
‘Arap Baharı’ konusu başta olmak üzere, ‘İnternet ve
ekonomi’, ‘İnternet ve toplum’, ‘İnternet ve iş kaynakları’
konuları görüşüldü.”
Başta Facebook ve Twitter olmak internet ve sosyal
medya şirketleri dünyanın en değerli şirketlerinin başında
geliyor. Artık parametreleri yeniden belirlenen, paradigması
yeniden oluşturulan bir “yeni ekonomi” dünya üzerinde
hâkimiyet kurmaya başlıyor. Yeni ekonomi internet
üzerinden yükseliyor ve sosyal medya bu ekonominin
can damarlarından biri. Yeni ekonominin varlığını
sürdürebilmesinin yolu ise, kabaca söyleyecek olursak,
kullanıcıları internet/sosyal medya kullanmaya teşvik
etmek ve bunu mümkün olduğunca kesintisiz bir şekilde
yapmalarını sağlamak. Milyarlarca üyesi olan sosyal medya
platformlarından birkaç bin hit alan web sitelerine kadar
internet aracılığı ile ekonomik kazanç elde etmenin tek
yolu reklam yayınlamak. Geleneksel medyada reklam
alınabilmesi için nasıl ki yüksek reyting/tiraj gerekiyorsa
internet üzerinde de yüksek ziyaretçi sayısına sahip
olmak gerekiyor. Oluşturulan tüm pazarlama stratejileri,
dolaşıma sokulan, kullanıma sunulan uygulamalar,
geliştirilen yeni iş modelleri kullanıcıları internete çekmek
ve uzunca bir süre internette vakit geçirmelerini sağlamak
üzerine kurulu. Örneğin Google ilk denemelerini yaptığı
yeni projesi ile dünya üzerinde internet altyapısı olmayan
bölgelere ücretsiz internet götürmeyi amaç
edinmiş durumda. Yeryüzünden 20 kilometre
yükseklikte stratosferde uçurulacak
teknolojik donanıma sahip balonlar
sayesinde antenler yardımıyla internet
erişimi sağlanabilecek. Google,
internette kişiselleştirilmiş reklam
gibi yenilikçi uygulamalara, dolayısıyla
internet reklam pastasında en
büyük paya sahip dünyanın en değerli
şirketlerinden biri.
Nasıl ki
alkol ve sigaranın
üzerinde bağımlılık
yaptığı ve zararlı
olduğu yazıyosa sosyal
medya için de aynı
uygulamaya
gidilebilir mi?
yesilay.org.tr
21
YEŞiLAY
•
OCAK 2015
