9 / 36
Göremiyorsak varlıklarını nereden
biliyoruz?
Kara delikler neden karadır?
Kara deliğin kalbine toplanmış olan kütle
çok yoğundur ve çok yüksek bir çekim
gücüne sahiptir.
Bu çekim gücü öyle yüksektir ki kâinattaki
en yüksek hıza sahip ışık dahi bu deliğin
üzerine düşünce yutulur.
Bir cismin gözle görülebilmesi için üzerine
düşen ışığı yansıtması gerektiğini biliyoruz.
Kara delikler ışığı yansıtmak yerine içine
çektiği için aslında görülmez varlıklardır.
Etraflarındaki gaz bulutları ve çeşitli gök
cisimleri üzerindeki etkilerini gözlemliyoruz.
Kara deliklerin çevresini bir çember gibi
saran bir sınır vardır. Bu sınıra “olay ufku”
denir.
Cisimler, olay ufkunu bir kez geçtiler mi kara
deliğe geri dönülmez bir düşüş gerçekleşir.
Kara delik maddeleri yutarken oluşan
yüksek hız nedeniyle gaz bulutları parlar ve
ışımalar yapar.
Bir uzay mekiği bir kara delikten kaçıp
kurtulabilir mi? Düşerse ne olur?
Kara deliklerin etraflarındaki cisimlerle etkileşime
geçtiği nokta olay ufkudur. “Olay ufku” kara
deliğin etrafını saran küresel bir yüzeydir. Olay
ufkunu geçtikten sonra geri dönüş yoktur.
Bir cismin, bir kara deliğin olay ufkundan
kaçabilmesi için ışık hızında (saniyede üç yüz bin
kilometre) hareket ediyor olması gerekir. Buna
“kurtulma hızı” denir. Bu hıza ulaşmak mümkün
değildir.
Yani bir uzay mekiği bir kara deliğin olay ufkuna
yaklaşırsa yutulması kaçınılmazdır.
Uzaya gitmek için kullanılan araç olan uzay
mekiği, baş tarafına daha çok çekim uygulandığı
için uzayarak (spagettileşme) kara deliğin
merkezine çekilecektir. Yani atomlarına kadar
parçalanarak “deliğe” düşecektir.
Güneşimiz yaşlandığında bir kara
deliğe dönüşecek mi?
Bir yıldızın, ömrünü tamamladığında
kara deliği dönüşebilmesi için belli bir
büyüklükte olması gerekir. Bizim güneşimizin
15-20 katı büyüklükte kütle içermeli. Kütlesi
az olduğu için çökse bile çekim gücü de az
olacağı için küçülecek ama bir kara deliğe
dönüşmeyecek.
Dünyamız bir kara delikle karşılaşır
mı?
Galaksilerin merkezinde genellikle büyük
kara delikler yer alıyor. Bizim galaksimiz olan
Samanyolu’nun merkezinde de “V616 Mon” isimli
bir kara delik var. Ancak bizden üç bin ışık yılı
uzaklıkta. Dünyamızla karşılaşması mümkün
değil. Güvendeyiz!
Karadelikler sonsuza kadar
varlıklarını sürdürür mü?
Hayır. Onların da bir ömrü var. Işıma yaptıkları
için zamanla enerjilerini etrafa saçmış oluyorlar.
Enerjileri kalmadığında da yok oluyorlar.
7
Mavi Kırlangıç - Ağustos