Kapak
Fiziksel aktivite ve
egzersizin bağımlılıklarla
mücadeleye katkısı
Fiziksel aktivite ve egzersiz, bağımlılık-
larla mücadelede farmakolojik olmayan
potansiyel bir yöntem olarak değer-
lendrilmektedir. Bağımlılıkta ilk tanışma aşa-
malarından geç evrelere kadar farklı dönemler-
de faydalar sağlayabilen ve ayrıca ikincil sağ-
lık kazanımlarına imkân sağlayan uygulamalar
olarak (ör. obeziteyle ve diabetle mücadele) de-
ğerlendirilmektedir.
Fiziksel aktivite ve egersiz, mekanik olarak
bir bakıma bağımlılık yapıcı maddelerin kulla-
nımında beklenen edinimlerin benzerini; sağlık-
lı bir alternatif olarak sunar. Bu, dopamin kon-
santrasyonları ve dopamin reseptör bağlantı-
larında artış olarak tespit edilmiştir. Bu etkiler
uyuşturucu kullanımında ve uyuşturucuya karşı
ilk savunmada özellikle fayda sağlayabilir. Fizik-
sel aktivite ve egzersiz ayrıca kronik uyuşturucu
kullanımını takip eden bazı reseptörlerin (gluta-
materjik gibi) de aşırı uyarılmalarına karşı koya-
bilir. Uyuşturucu kullanımı sebebiyle etkilenen
beyin yapılarına egzersizin çeşitli mekanizma-
larla olumlu tesiri de ortaya konmuştur.
Bilimsel çalışmalarda umut verici sonuçlar
ortaya konsa da, bazı egzersiz koşulları verim-
siz kalabilir ve hatta olumsuz sonuçlar verebilir.
Sürecin kendisinin de önemli olduğunu anlat-
mak için, doğru uygulanmayan egzersiz netice-
sinde sakatlıkların yaşanması örneğini verebi-
liriz. Egzersizin bağımlılıklarla mücadelede po-
tansiyel bir tedavi olarak daha sıklıkla tavsiye
edildiğini gözönünde bulundurduğumuzda ve
nispeten kolay uygulanabilir/kolay ulaşılabilir
olduğundan, faydalı neticelerin hangi şartlarda
gerçekleştiğinin bilinmesi önem arzetmektedir.
“Fiziksel aktivite” bu metinde işlevsel tanım
olarak genellikle iş/meslekle ilişkili hareketler,
sportif faaliyetler, oyun, ev işleri gibi etkinlikle-
ri ifade etmek için kullanılmıştır. “Egzersiz” ise
yapılandırılmış ortamlardaki tekrarlı etkinlikle-
ri; örneğin koşu bandı kullanımını işaret etmek-
tedir. Bu yazıda fiziksel aktivite ve egzersizin et-
kileri; bağımılık yapıcı maddeyle ilk tanışma, ba-
ğımlılığa geçiş, bırakma ve nüksetme/tekrarla-
ma olarak dört başlık altında paylaşılmıştır.
Fiziksel aktivite, egzersiz ve bağımlılık yapıcı
maddeyle ilk tanışma
Her ne kadar egzersizin ilk tanışmaya etkisini
sebep-sonuç çerçevesinde inceleyen bir çalışma
Uyuşturucu kullanımı sebebiyle etkilenen be-
yin yapılarına egzersizin çeşitli mekanizmalar-
la olumlu tesiri çalışmalarla ortaya konmuştur.
Dr. Mehmet Ata Öztürk
Marmara Üniversitesi Öğretim Görevlisi
