ri gözlenmekle birlikte yoğun egzersizin ge-
nellikle daha etkili neticeler ortaya koyduğu
görülmüştür.
Diğer bağımlılık yapıcı maddelerin bırakıl-
masında egzersizin etkisi konusunda bilgi ise
çok sınırlıdır ama stresin, kaygı düzeyinin ve
depresyonun azaltılamasındaki olumlu etki-
leri, potansiyel olarak egzersizin faydaları ola-
bileceğini göstermektedir. Zira sayılan bu du-
rumların, bağımlılık yapıcı maddelerin kulla-
nımı tetikleyici olabileceği bilinmektedir.
Fiziksel aktivitenin uyuşturucu kullanımına
ger dönüşü engellemesi
Egzersizin uyuşturucuya olan arzuyu azaltı-
cı ve bağımlılığın nükset-
me riskini azaltıcı olması
sebebiyle, destekleyici bir
tedavi olarak önerilmiştir.
Bazı çalışmalar egzersizin
uyuşturucu kullanımına
geri dönüşü engellemedeki
etkilerini klinik olarak in-
celemiştir Meta analiz ça-
lışmalarıyla, kısa periyod-
daki egzersizlerin dahi tü-
tün ürünleri kullanımı-
na yeniden başlama isteği-
ni azalttığı ortaya konmuştur. Bunun yanında
egzersizin alkol detoksifikasyonundaki birey-
lere de benzer faydalar sağladığı tespit edil-
miştir. Daha uzun süreli egzersizlerin de es-
rar bağımlılılarının geri dönüşlerini azalttı-
ğı paylaşılmıştır. Diğer tedavi yöntemleri-
ne destekleyici bir ek uygulama olarak kulla-
nıldığında da alkol ve uyuşturucu tedavisine
katkı sağladığı bildirilmiştir.
Sonuç:
Her ne kadar fiziksel aktivite ve eg-
zersizin bağımlılıklarla mücadelede etkisi-
ni inceleyen araştırmalar sınırlı sayıda olsa
da, etkili bir katkı verebileceği gözükmektedir.
Esasen, yukarıdaki başlıklar altındaki örnek-
lerde de ifade edildiği üzere fiziksel aktivite ve
uyuşturucu kullanımı arasındaki negatif iliş-
ki epidemiolojik çalışmalar ile raporlanmıştır.
Uyuşturucu kullanımında replasman ve mad-
deden uzak durmaya egzersizin olumlu etki-
lerini gösteren anektodal raporlar mevcuttur
[15]. Olumlu neticeler vermiş çalışmalar mev-
cut olmakla birlikte, bu konuda tercihen ran-
domize klinik çalışmaların sayısının artması
ile daha kesin yargılara sahip olabileceğiz.
Fiziksel aktivite ve egzersiz türüne yönelik
kişisel tercihlerin de uygulamaların başarı-
lı olmasını etkileyen faktörlerden biri olduğu
unutulmamalıdır. Dolayısıyla egzersiz reçe-
tesi olarak ifade edilen uygulamalarda kişiye
özgü tasarımların önemi artmaktadır. Bunu
sağlamak adına fiziksel aktivite uzmanları
(beden eğitim öğretmenleri, antrenörler, fit-
ness ve pilates eğitmenleri, vb.) ve sağlık per-
sonelinin işbirliği içinde çalışarak egzersiz
planlaması yapmasında fayda olacaktır. Eg-
zersizin çoğunlukla olumlu duygusal duruma
yol açtığı bilinmekle birlikte sınırlı da olsa
kimi bireylerde olumsuz ruh hali doğurma
riski de mevcuttur. Bu
sebeple egzersizin destek
tedavi olarak kullanıldığı
tüm çalışmalarda sürek-
li gözlem ve sıklıkla duy-
gusal değerlendirme yap-
makta fayda olacaktır.
Bu makalede değinil-
memiş olmakla birlik-
te egzersiz bağımlılığı-
nın da bir kavram olarak
araştırmalara konu oldu-
ğunu hatırlatmakta yarar vardır. Egzersizin
madde kullanımındaki benzer kimyasal et-
kileri tetiklediği düşünüldüğünde, bu pek de
şaşırtıcı sayılmamalıdır. Dolayısıyla araştırı-
cıların egzersizin madde bağımlılığı tedavi-
sindeki nörobiolojik ve kimyasal etkileri ko-
nusunda yapacağı çalışmalar, bu mücadeleye
etkili mekanizmaların tespiti yardımıyla kat-
kı sağlayacaktır.
Not:
Bu yazıda temel olarak Nörobilim ve
Biodavranışsal İncelemeler dergisinin Hazi-
ran 2013’de yayınladığı, Lynch ve arkadaşları
tarafından hazırlanan derleme makaleden
faydalanılmıştır. İnsan ve hayvan araştırma-
larının kapsamlı bir biçimde incelendiği bu
çalışmadan, bu yazıda yalnızca insan çalışma-
larına atıf yapılmıştır. Konu hakkında derinle-
mesine bilgi sahip olmak isteyen okuyuculara
Lynch ve arkadaşlarının çalışmasına ilave
olarak Roberts ve arkadaşlarının 2012 yılında
Psikofarmakloji dergisinde yayınladıkları
kapsamlı incelemeyi okumaları da önerilir.
Akut egzersiz uygu-
lamaları ile sigara-
ya bağlı yoksunluk
semptomlarına kar-
şı olumlu neticeler
elde edilmektedir.
19
