Sağlık sorunlarını engelleme ve toplum genelinde
sağlığı koruma olarak bilinen halk sağlığı kavramını
açar mısınız bizler için?
Bahsetmiş olduğunuz ilkeler halk sağlığının temel ilke-
leridir. Halk sağlığını kapsamlı olarak tanımlarsak; “Halk
Sağlığı, organize edilmiş toplumçalışmaları sonunda
çevre sağlığı koşullarını düzelterek, bireylere sağlık bil-
gisi vererek, bulaşıcı hastalıkları önleyerek, hastalıkların
erken tanı ve koruyucu tedavisini sağlayarak, sağlık
örgütleri kurarak, toplumsal çalışmaları her bireyin
sağlığını sürdürecek bir yaşamdüzeyini sağlayacak
biçimde geliştirerek hastalıklardan korunmayı, yaşamın
uzatılmasını, beden ve ruh sağlığı ile çalışma gücünün
artırılmasını sağlayan bir bilimve sanattır”.
Halk sağlığı uzmanı ise toplumun sağlık düzeyini, var
olan ve gelişebilecek sorunlarını, bu sorunların ne-
denlerini ve toplumun sağlık gereksinmelerini bilimsel
teknikler kullanarak saptar; halk sağlığı politikaları ge-
liştirerek çözümler üretir; halk sağlığı programlarının
kontrol ve değerlendirmelerini yapar, bu programların
yürütülmesinde görev alır.
Bahsettiğimiz amaç ve görevleri yerine getirmek
için halk sağlıkçılar olarak bazı ilkeleri benimsemiş
durumdayız. Bu ilkelerden ilki 1978’de Kazakistan’ın
Alma-Ata şehrinde, Dünya Sağlık Örgütü’ne üye bü-
tün devletler tarafından kabul edilmiş olan Alma-Ata
Bildirgesi’dir. Burada tarif edilen Temel Sağlık Hizmet-
leri bizim halk sağlığı hizmetlerini sunumumuzda bir
rehber görevi görmektedir.
Halk sağlığı kendi içerisinde de belirlenen amaçları
gerçekleştirmek için alanlara da ayrılıyor. Bundan
bahsedebilir misiniz?
Biz halk sağlıkçılar olarak sağlık hizmetlerini koruyucu,
iyileştirici ve rehabilite edici sağlık hizmetleri olarak
üçe ayırıyoruz. Koruyucu hizmetlerimiz arasında kişiye
yönelik aşılama, erken tanı yani hastalık oluşmadan
ya da başlangıcında iken tanıma, halka sağlık eğitimi
verilmesi, vb. hizmetler ile çevreye yönelik koruyucu
hizmetlerimiz yer almaktadır. İyileştirici sağlık hizmet-
lerimizi sanırımhepimiz biliyoruz. Rehabilite edici sağlık
hizmetlerimiz ise hemtıbbi rehabilitasyonu hemde
mesleki rehabilitasyonu yani iş öğretme, iş bulma ve işe
uyumsağlamaya yönelik hizmetlerimizi kapsamaktadır.
Amaçlarımıza ulaşabilmek için en önemli strateji-
lerimizden biri de sağlığın geliştirilmesi kavramıdır.
Sağlığı geliştirme ise kişilerin kendi sağlıkları üze-
rindeki kontrollerini arttırmalarını ve sağlıklarını
geliştirmelerini olanaklı hale getirmek demektir ki
burada da sağlık eğitimi, destekleyici çevre, toplum
katılımı, sağlıklı kamu politikaları gibi eylem alanları
vardır. Bakanlığımız ve Kurumumuzun “Duman-
sız Hava Sahası” , “Türkiye Sağlıklı Beslenme ve
Hareketli Hayat Programı” da politikalarımıza birer
örnek olarak sunulabilir.
Burada bir sağlık hizmetinden bahsediyoruz. Sağlık
hizmeti de denilince akla hastaneler, klinikler gel-
mekte. Halk sağlığını diğer sağlık hizmetinden ayıran
fark ve özellikler nelerdir?
Öncelikli olarak şunu vurgulamak isterimki halk sağlığı
bilimdalı olarak diğer tıp dallarından farklıdır. Halk
sağlığı sadece bireye değil, tüm topluma yani hastalara
olduğu kadar sağlamkişilere hizmet sunar. Tanı yön-
temi olarak epidemiyoloji biliminden faydalanır. Tedavi
yöntemleri arasında bildiğimiz klinik tedavilerin yanı sıra
sağlığı geliştirme, sağlık eğitimi, iyi sağlık politikaları
ve uygulamaları yer alır. En önemli farklılıklarımızdan
bir tanesi de biz hizmeti sadece bir sağlık kuruluşunda
değil, kişiyi gördüğümüz her yerde sunarız.
Halk sağlığı kapsamında aile hekimliği, toplum sağlığı,
tütün ve bağımlılıkla mücadele, kadın hastalıkları vb.
birçok alanda birim ve çalışmalar mevcut. Bu çalış-
maların sorun tespiti ve ihtiyacı nasıl ortaya çıkmak-
ta? Epidemiyoloji ve sağlık istatistiklerini bu kapsam-
da açıklayabilir misiniz?
Tıp bilimlerinde epidemiyoloji, hastalıkların ve sağlığı
ilgilendiren diğer olayların dağılımlarını inceler, neden-
lerini araştırır bunların teşhis, tedavi ve önlenmeleri için
en uygun yöntemleri belirler. Biz halk sağlıkçılar bir de
uyguladığımız politikaların olup olmadığını değerlendir-
mek için de kullanıyoruz tabi. Mesela sağlık istatistikle-
rimizi de kapsayacak bir örnek vermek gerekirse: Anne
ölümoranı. Anne ölümleri tümülkelerin kendi sağlık
hizmetlerini değerlendirmeleri açısından çok önemli
bir göstergedir. Bilindiği gibi biz de bu veriyi çok dikkatli
topluyor, inceliyor ve yorumluyoruz. 1974 yılında anne
ölümoranımız yüz bin canlı doğumda 208 iken, 2005’te
yüz bin canlı doğumda 28,5; 2012’de yüz bin canlı
doğumda 15,4 olarak tespit edilmiştir. Bu süreçte bu
veriyi bizler incelerken nasıl anne ölümlerimizi azaltabi-
liriz diye politikalar/müdahaleler geliştiriyoruz ve daha
sonra bunları uygulamaya geçiyoruz. Epidemiyolojik
Halk sağlığı sadece bireye değil, tüm topluma yani
hastalara olduğu kadar sağlamkişilere de hizmet sunar.
yesilay.org.tr
35
YEŞiLAY
•
EYLÜL 2014
