42 / 84
Çocukların fiziksel ve psikolo-
jik gelişimine zarar veren du-
rumlardan biri annelerin onları
tehlikelerden korumak için is-
temeden takındıkları evhamlı
ruh hali. Dr. Mehmet Yavuz,
annenin fazla evhamlı olma-
sının çocukta içe kapanıklık
ve özgüven eksikliğine neden
olabildiğini söylüyor: “Çocuk
kendine has bir dünya ve hayat
tarzı oluşturmak ister, amaonaaşırı hassas tutumlayaklaşılırve
izin verilmez. “Dışarısı tehlikeli gitme, evde otur” gibi yaklaşımlar
sağlıklı egogelişimini engeller. Buradaki kritik nokta; çocuğu ko-
rurkenveonazarargelmemesi içinönlemleralırkenonapsikolo-
jik zararlar vermemektir.”
Kaygılı anneler çocuğunun her attığı adımı kontrol etme ihtiyacı
duyar. Sürekli kontrol ruhuylahareket ederler, bunuyapmazlar-
saçocuğununbaşınakötübirşeygelecekmişgibidüşünürler.Bu
düşünceler de annenin tutumve davranışlarına yansır. Annenin
zihnindebitmekbilmeyenfelaketsenaryolarıvarsa,birkaygıbo-
zukluğundan söz edilebilir. Evhamlı anneler, sık sıkkaygılarını ele
veren şöyle cümleler kurar; “Aman dikkat et, ”Düşersin, “Canın
yanar”. Bu cümleleri kuran anne, çocuğuna şumesajı verir: “Ha-
yat tehlikeli, güvendedeğilsinveher anbaşınabir şeygelebilir.”
ÇOCUKLARANNEYİMODELALIR
Çocuk, kendisineevhamlı anneyi rolmodel olarakseçebilir. Buda
kaygılı, çekingen, hatta korkak çocuklar yaratır. Anneler isteme-
den de olsa; bireyselleşemeyen, annenin yanından ayrılamayan,
yeni arkadaşlıklar kurmakta zorlanan ve annenin yanında ol-
madığı durumlarda terk edildiğine dair kaygılar yaşayan şüpheli
çocuklar yetiştirebilir.
EVHAMLI YADASAĞLIKLI DÜŞÜNENANNELER
Evhamlı anneler ile sağlıklı düşünebilen anneler arasında dü-
şünce farklılıkları vardır. Sağlıklı bir anne çocuğunun okulda oy-
narken düşme olasılığını düşünüp, kaygılanabilir. Ancak bunun
gelişimaşamasında doğal bir süreç olduğunu düşünüp kendisini
rahatlatabilir. Evhamlı anne ise, kendi zihninde çocuğunun okula
gitmesi ile çocuğun başına zarar gelmesini eşleştirebilir. Çocuk
her okula gittiğinde, çocuğunu kendi elleriyle tehlikeye gönder-
mişçesine acı çeker. Aşırı bir sorumlulukduygusuyaşar veoku-
la çocukla birlikte gider, okulda bekler ve öğretmenlerini sık sık
uyarır. Dolayısıylaçocuğunudakaygılandırır.
Evhamlı annelerin zihinleri felaket görüntüleriyle meşguldür.
Bunun nedeni, hayatta sahip olduğu diğer rolleri bir kenara
bırakıp, sadece anne rolüne odaklanmak olabilir. Bu annelerin
dikkatleri hep çocuk üzerindedir. “Yemeğini yedi mi?”, “Der-
sini çalıştı mı?”, “Ödevlerini yaptı mı?”, “Güzel uyudu mu?”
gibi düşünceler bir süre sonra çocuk sokağa çıkacağı zaman
“Ya araba çarparsa?” düşüncesine dönüşebilir.
HATALI DAVRANIŞLARDANKAÇININ
Kaygılı, evhamlı ve aşırı koruyucu-kollayıcı anne-babaların
çocuklarında yalnız yatamama sorunu oldukça fazladır. Özel-
likle küçüklüğünden itibaren sık solunum yolu enfeksiyonu
geçiren, alerjisi olan veya başka bir sağlık sorunu olan çocuk-
ların; annelerinin yanından hiç ayrılmadıkları, bu davranışın iyi
niyetle de olsa anne-çocuk arasındaki bağımlılığı pekiştirdi-
ği, çocuğun bireyselleşmesini ve güven duygusu gelişimini
olumsuz etkilediği görülür. Ayrıca bu çocuklar kreşe ve okula
başlamakta zorluk çekerler, ciddi ayrılma kaygısı ve anksiye-
te yaşayabildikleri görülür.
Annelerin yaptıkları bir başka davranış hatası da, çocukların
korkularını farkında olmadan tetiklemektir. Örneğin; “Uyu-
mazsan öcüler gelir seni alır, yemeğini yemezsen zayıflar,
hastalanırsın” gibi söylemler kesinlikle kullanılmamalıdır.
Mehmet
Yavuz
AŞIRI KAYGI ZARAR VERİYOR
yesilay.org.tr
42
YEŞiLAY
•
NİSAN 2016
SAĞLIKLI YAŞAM