43 / 84
U
Unutkanlığın yalnızca ileri
yaşlarda değil, gençler
arasında da sıkça
görülmeye başlandığını
belirten Nöroloji
Uzmanı Doç. Dr. Erdal
Eroğlu, erken teşhis ve
tedavinin yanı sıra bellek
check-up'ı yaptırmanın
önemli olduğunu söyledi.
Depresyonun gençler ve
yaşlılarda unutkanlık riskini
artırdığına dikkat çeken Doç. Dr.
Eroğlu, çoğunlukla sinsi seyreden bellek
kaybı (unutkanlık) ve sebepleri hakkında merak
edilen birçok soruya cevap verdi.
HAFIZA/BELLEK NEDİR?
Hafıza (bellek), bir insanın ömrü boyunca yaşadığı ya
da çeşitli yollardan öğrendiği bilgileri akılda tutabilme
becerisidir. Hafıza, sadece çevre hakkında kazandığınız
tecrübe ve bilgilerin depolanması şeklinde değil,
aynı zamanda gerek duyulduğunda bu bilgilerin geri
çağrılmasını da sağlar.
HER UNUTKANLIK BUNAMAMIDIR?
Unutkanlık, bilgi ve becerileri hafızaya kayıtlamada
ya da hafızada depolanan bilgi ve tecrübelerin geri
çağırılmasında yaşanan güçlükler olarak tanımlanabilir.
Beynimizde yaklaşık 50 milyar kadar hücre bulunmaktadır
ve bu hücreler birbirleriyle çok sayıda bağlantı kurar. Duyu
organlarımızla algıladığımız tüm bilgiler ve öğrendiklerimiz
bu hücreler sayesinde kaydedilir ve gerektiğinde de
bilginin geri çağrılması sağlanır. Genetik faktörler, kişinin
yaşam tarzı, beslenme alışkanlıkları ve çevresel etkiler bir
araya gelerek beynimizin yaşlanma sürecini belirler. Tüm
organlarımız gibi beynimiz de zaman içerisinde yaşlanır
ve hücre kaybına uğrar. Bu da bilişsel fonksiyonlarımızın
eskisi gibi güçlü olmasını engeller. Ancak bilgi ve beceriler
sürekli yenilendiğinde ve tekrarlandığında hafızada
kalması ve hatırlanması daha kolay olur. Aksi takdirde
kullanılmayan bilgiler bellekten silinir.
Unutkanlıklar kişinin günlük yaşam aktivitelerini,
kişinin performansını ve sosyabilitesini bozmadığı
sürece büyük bir sorun yaratmaz. Bunlardan birisinde
aksama olduğunda sorunlar başlar ve mutlak tedavi
edilmesi gerekir. Günümüzde artık genç popülasyonda
da unutkanlık artış göstermektedir. Her unutkanlık
bunama anlamına gelmez. Unutkanlığın yanında diğer
bilişsel fonksiyonlarımızın (öğrenme, oryantasyon,
lisan fonksiyonları, kişilik değişiklikleri gibi) en az bir
tanesinde daha bozukluk olmalı
ve bu bozukluklar hastanın
sosyal ve iş hayatını
etkileyebilecek kadar
şiddetli olmalıdır.
BİLGİSAYAR
VE AKILLI
TELEFONLAR
UNUTKANLIĞA
YOL AÇAR MI?
Genç popülasyonda unutkanlığa
yol açan nedenlerin tamamı
ileri yaşlarda da unutkanlığa yol
açabilir. Ancak, sadece ileri yaşlarda görülen
ve unutkanlığa yol açan bazı hastalıklar (Alzheimer
hastalığı, frontotemporal demans gibi) genç yaşlarda
unutkanlığa yol açmaz.
Genç popülasyonda en sık unutkanlığa yol açan
nedenler; depresyon, anksiyete, yoğunluk, stres,
kaygılar, gerekli/gereksiz birçok uyaran ve bilgiye maruz
kalma, uyku bozuklukları, vitamin B12, Folik asit, D3
vitamin eksiklikleri, tiroid hormon bozuklukları, kafa
travmaları, düzensiz yaşam tarzı, yanlış beslenme
alışkanlıkları ve çevresel toksik maddelere maruz kalma
sayılabilir. Ayrıca bellek fonksiyonlarımızın tembelliğine
yol açan bilgisayar ve akıllı telefonlar gibi teknolojiler de
unutkanlığın önemli nedenlerindendir.
DEPRESYON UNUTKANLIĞA
NEDEN OLUR MU?
Depresyon hem gençlerde hem de yaşlılarda unutkanlığa
yol açan önemli nedenlerden birisidir. Tıp dilinde depresif
psödodemans (depresyona bağlı yalancı demans)
olarak adlandırılmaktadır. Bazen zaman içerisinde
demansa depresyon da ilave olabilir. Depresyon, bilişsel
fonksiyonlarda hafif bozukluklara yol açabileceği gibi
ciddi düzeylerde de etkileyebilir. Depresyon erken
tespit edilip tedavi edildiğinde 'depresyona bağlı yalancı
demans' da düzelmektedir.
UNUTKANLIK CHECK-UP’I NEDİR?
Unutkanlık check-up’ı ile kişilerin ruhsal durumu,
oryantasyonu, bellek fonksiyonları, anlama, kavrama,
algılama, bilgileri öğrenme ve hatırlayabilme fonksiyonları
tespit edilebilmektedir. Bunun yanında kan tetkikleriyle
vücutta eksik ya da bozuk olan ve unutkanlığa yol açan
parametreler ortaya konulmakta, beyin görüntüleme
(MRI) ve EEG (Elektroensefalografi) ile de beyinde
olabilecek anatomik ve fonksiyonel bozuklukların varlığı
ya da yokluğu belirlenebilmektedir.
yesilay.org.tr
43
YEŞiLAY
•
NİSAN 2015