59 / 84
AĞUSTOS 2019 59
vücutta tutmayıp hemen emdiği
için sağlık açısından da önerilen
Buldan bezini Anadolu’daki
diğer kumaş türlerinden ayıran
özellik ise, çok bükümlü ve kıvrak
olması. Bükümlülüğü kumaşa
insan vücudunda rahat kullanım
sağlarken aynı zamanda ipeksi
bir görünüm sağlıyor. Buldan
bezinden yapılanmasa örtüleri,
kenarları işlemeli perdeler, yolluklar,
peştamallar, çarşaflar kaliteleri
ve uzun süren dayanıklılıklarıyla
dokumadan anlayanların gözdesi.
ZAMANADİRENİYOR: KUTNU
Bugün zamana direnen el
sanatlarının başında gelen
kutnuculuk, dokumaların içinde,
dünü en eskilere uzananlarından...
Dünyada henüz basma sanatı
yokken; ipeğin çeşitli boyalara
defalarca bastırıp, kendisine has renk
ve motifler verilerek yapılmasıyla
elde edilen kutnunun yolculuğu, 2
bin yıl öncesinde Çin ve Türkistan’da
başlamış. Orta Asya’dan Anadolu’ya
göç ederek yerleşik hayata geçen
Türk insanıyla birlikte bu yolculuk
Gaziantep’te noktalanmış.
Hammaddesi ipek olan kutnu
kumaşı pek çok işlemden geçirilerek
elde ediliyor. Parlak ve mat çizgilerin
yan yana gelmesiyle oluşan kutnu
kumaşının hâkim rengi sarı. Sarıya;
yine bu renk kadar göz alıcı olan
kırmızı, mor, yeşil, bordo, pembe,
mavi ve siyah eşlik ediyor. Kutnuyu
kimi düz, kimi alacalı, kimi çizgili
desenler süslüyor. Birbirinden
ahenkli bu desenlere eskiden isim
konulması âdeti varmış: Sultan,
farklı kumaşları hayatın farklı
alanlarına taşıdı. Tarladaki pamukla
başlayanmacera, tasarımcısından
dekorasyoncusuna, tekstilcisinden
ev kadınına hemen herkese ilham
vermeyi bugün de sürdürüyor.
Yanmayan, buruşmayan, terletmeyen,
leke tutmayan derken teknolojinin
sihirli dokunuşuyla baş döndürücü
bir hal alan kumaş endüstrisindeki
değişime inat, dünyanın bir yerlerinde
geleneksel metotlarla üretilen,
fabrikasyona direnen el emeği göz
nuru dokumalar da var olmaya devam
ediyor. Tıpkı Anadolu’da olduğu
gibi. Ortaçağ’da oldukça tanınmış
bir kumaş üretimmerkeziymiş
Anadolu. Bu dönemden kalan en
kıymetli parçanın, üzerinde Alaaddin
Keykubad için yapıldığı yazılan bir
kadife dokuma olduğu biliniyor.
Bugün Lyon Dokuma Müzesi'nde
sergilenen, kırmızı zemin üzerine
altın telle dokunmuş aslanmotifleri
ve bitkisel arabesk doldurulmuş
daire dizileri bulunan bu kumaşın,
Selçuklu saraylarının özel dokuma
tezgâhlarında dokunduğu tahmin
ediliyor.
PADİŞAHLARINGÖZDESİ:
BULDANBEZİ
Osman Gazi’nin elbisesi, Genç
Osman’ın yeleği, YıldırımBayezid’in
kızının gelinliği, Barbaros Hayrettin
Paşa’nın şalı ve daha niceleri…
Çok eskilerden beri sultanları,
padişahları, vezirleri giydiren, şıklığın
ve kalitenin simgesi olan Buldan
bezinin geçmişi ta M.Ö 1500’lü
yıllara dayanıyor. Menderes Yöresi
denilen ve Buldan’a yaklaşık on
kilometre uzaklıkta bulunan bölge,
dünyanın en kaliteli pamuğunun
yetiştiği toprakların başında geliyor.
Bu pamuklardan elde edilen iplikler
de yüzyıllardır değerini koruyor.
Kendine has bir tür olan dokumalar,
rengârenk, cıvıl cıvıl. Özünü yüzde
100 pamuğun oluşturduğu Buldan
dokumalarını bu denli özel kılansa
usta ellerde, her biri özgün birer
modele dönüşmeleri. Buldan bezi
yumuşaklığı, çekmezliği, yüzde
100 doğal maddeler kullanılması
nedeniyle sıkça tercih ediliyor. Teri
3VXEpEĴ¸HE SPHYOpE XERØRQØĽ FMV OYQEĽ VIXMQ
QIVOI^M]QMĽ %REHSPY &Y H}RIQHIR OEPER IR
OØ]QIXPM TEVpERØR FYKR 0]SR (SOYQE 1^IWM RHI
WIVKMPIRIR ^IVMRHI %PEEHHMR /I]OYFEH MpMR
]ETØPHØĴØ ]E^ØPER FMV OEHMJI HSOYQE SPHYĴY FMPMRM]SV
SARAYKUMAŞLARI
Bahsettiğimiz tümbu kumaşlar için
Osmanlınınmirası diyebiliriz. Özellikle
imparatorluğun gelişme döneminde büyük bir
ivme kazanan dokumacılık, Osmanlı sarayını dev bir
atölyeye çevirdi. Kumaşlar, sultan ve saray mensuplarının
gereksinimleri için önce Bursa dokuma atölyelerinde,
sonra da İstanbul saray atölyelerinde büyük bir incelik ve
itinayla dokutturuluyordu. Özel olarak dokutturulduğu
için de bu kumaşlara ‘saray kumaşları’ ismi verilmişti. Altın
ve gümüş telleri ile dokunmuş ipek kumaşlar, dönemin
saray yaşamında çok önemli bir yer tutmuş ve bir hazine
malı olarak görülmüş. Bu kıymetli kumaşlar, yalnızca
gereksinim için değil; manevi açıdan da çok önemli olmuş,
imparatorluğungüçvegörkeminiyansıtanbirersimgehaline
dönüşmüşler.Osmanlı kumaş sanatı denilince ilkakla gelen,
padişahüst giysilerindekullanılanveherbiri birer sanat eseri
olan ipekli kumaşlar. Osmanlı döneminde dokunan ipekli
kumaşlar6gruptur.Bunlarkemhalar(kadifeyeyakın,havsız,
ipekli kumaş), atlaslar (satenler), altın-gümüşlü kumaşlar,
düzparlak kumaşlar, kutnular (çoğunlukla renkli çizgili,
parlak kumaş) ve kadifelerdir.
±PL FTLJMFSEFO CFSJ
TVMUBOMBS QBEJĆBIMBS
WF[JSMFSJ HJZEJSFO
ĆLMĈO WF LBMJUFOJO
TJNHFTJ PMBO #VMEBO
CF[J ZVNVĆBLMĈ
ÎFLNF[MJĈJ Zà[EF
EPĈBM NBM[FNFEFO
PMVĆVZMB àOMà