Ülkemizde tütün, alkol ve uyuşturucu madde tüketimi
ile ilgili konularda pek çok araştırma yapılagelmektedir.
Bunlar arasında toplumsal epidemiyolojik araştırmalar,
politikaları yönlendirecek verileri kullanıma sunmaları
nedeniyle Halk Sağlığı bakış açısından değerlidirler.
Her ne kadar sigara, alkol ve uyuşturucu kullanımı aynı
grupta ele alınsalar da, her birinin oluşturduğu sorunlar
ve dolayısıyla da toplumsal araştırmalardaki zorluk-
lar önemli farklılıklar göstermektedir. Tütün kullanımı
araştırmalarının planlanması ve yürütülmesi pek çok
nedenle kolaylık arz eder; dolayısıyla da bu alanda pek
çok çalışma önemli bir engelle karşılaşılmadan yapılabil-
mektedir. Kullanımının yaygınlığı, aza indirme konusun-
daki küresel kararlılık ve Dünya Sağlık Örgütü’nün üye
ülkelere verdiği destek bu alanda yapılan araştırmalara
ve geliştirilen ulusal politikalara toplumsal kabul edilirlik
kazandırmıştır; buna bağlı olarak da ülkemizde toplum-
sal alanda sigara içme konusunda önemli başarılar elde
edilmiştir. Bu aşamadan sonra politikaların uygulanması
ve sürdürülebilmesinin önündeki engellerin araştırıl-
ması önem kazanmaktadır. Ayrıca, ülkemizde yapılacak
araştırmalarla bireylerin sigarayı bırakmaları konusunda
literatürde mevcut kanıtların etkinliğinin araştırılması da
gelecekte yapılacak araştırmalar için isabetli bir konu
olarak düşünülebilir.
Alkol araştırmaları sigaraya nazaran daha
zordur
Alkollü içecek tüketimi alanındaki toplumsal araştır-
malar zorlukları açısından tütün araştırmalarına göre
önemli farklılıklar gösterir. Tüketilen miktarın ölçül-
mesindeki zorlukların yanı sıra, alkol alımının dünyanın
bir çok ülkesinde olduğu gibi ülkemizde de kültürel
sebeplerle hoş karşılanmıyor olması araştırmaları
zorlaştırmaktadır. Ayrıca, Türkiye’de bireysel tüketim
miktarının sağlığa zararlı düzeyde olmasına rağmen ge-
niş bir ‘içmeyen’ kesimin varlığı sorunun araştırmacılar
tarafından ihmal edilmesine sebep olmaktadır. Konuyla
ilgili literatürde sorunu bir çok boyutuyla tanımlayıp,
değerlendirerek karar vericileri aydınlatacak araştır-
malara rastlanmıyor olması kısmen de olsa bu durumun
bir sonucu olarak görülebilir. 2010 yılında yayınlanmış
olan bir derleme çalışması da bu alandaki literatürün
yetersizliğine işaret etmektedir (Yargıç İ, Özdemiroğlu
F, 2010). Alkollü içecek tüketiminde yıllar içinde görülen
artışın ne kadarının kişisel tüketimde ve ne kadarının da
yeni kullanıcı sayısındaki artıştan kaynaklandığı bilin-
memektedir. Toplumun alkol kullanan ve kullanmayan
kesimlerinden ayrı ayrı alınacak örneklerle yapılacak
uzun vadeli araştırmalar bireysel tüketimi etkileyen fak-
törlerin sürekli analizi açısından değerli olacaktır.
Alkol konusunda yapılan uluslararası araştırmaların ‘Batı’
kökenli olması nedeniyle ‘içmeme kültürü’ araştırmalara
konu olmamaktadır. Türkiye bu kültüre sahip bir ülke
olarak alkollü içecek kullanma kadar kullanmamayı da
konu eden araştırmaları ile kendi ulusal politikaları kadar
dünyanın benzer bir çok ülkesinde politikaların geliştiril-
mesine öncülük edebilecektir.
Kullanıcıların tespit edilmesi uyuşturucu
bağımlılığındaki araştırmalar için en büyük
zorluktur.
Ülkemizde uyuşturucu madde kullanımı kanun dışı bir
davranış olduğundan bu konudaki araştırmaların önünde
önemli engeller mevcuttur; kullanıcıların tespit edilmesi
büyük bir zorluk arzetmektedir. Kullanımın toplumsal
DOSYA
Tütün, alkol ve uyuşturucu madde kullanımı sağlığı etkileyen önemli risk faktörleri
arasında yer almaktadır. Dolayısıyla da küresel olarak tüketimlerinin en aza indirilmesi
hedeflenmektedir. Etkin toplumsal politikaların geliştirilmesi ve uygulamaya konulması
ile toplumda bu maddelerin kullanımından oluşan sağlık sorunlarının önlenmesi mümkün
olacaktır. Araştırmalar bu tür politikaların geliştirilebilmesi için karar vericilerin konunun
toplumdaki önemi ve önlenebilirliği konularında bilgilendirilmelerinin önemine işaret
etmektedir. Epidemiyolojik araştırmalar bu risk faktörlerinin hangi toplum kesimlerinde
ve bölgelerde, neden görüldüğünü ve kullanımının zamanla nasıl değiştiğini belirleyerek
hedef alınacak kitleler konusunda karar vericilere yol göstermeyi amaçlar. Bu tür
araştırmalar ayrıca, politikaları da değerlendirdiğinden bunlardan etkin olanların
sürdürülmesine destek olurlar.
yesilay.org.tr
24
YEŞiLAY
•
EYLÜL 2014
