55 / 84
olan çocuk önceden kendisine
sunulan zamanın, ilgi ve
emeğin azaldığını gördüğünde
kendisinin artık sevilmediğini,
istenmediğini hisseder ve
tepkisini kıskançlık olarak
ortaya koyar.
Çocuk kıskançlığında farklı
kıstaslar, farklı durumlar var
mıdır?
Kıskançlık duygusu diğer
kardeşin cinsiyeti, bir fiziksel
özelliği, sevilen birine
benzerliği, bir yeteneği,
zekâsı veya daha başarılı
oluşu nedeniyle de ortaya
çıkabilir. Bu duygu sıklıkla
büyük kardeşten küçüğe doğru
olmakla birlikte bazen yukarıda
bahsedilen nedenlerden
dolayı tam tersi yönde de
gelişebilir. Kıskançlık her yaşta
görülebilir, içinde bulunulan
yaşa göre artıp azalabilir veya
formu değiştirerek hayat
boyu sürebilir. Kıskançlıkla
ilk tanışma iki yaş civarında
olmakla beraber ikizlerle
yapılan araştırmalar bunun
çok daha erken yaşlarda
olabildiği tespit edilmiştir.
2-7 yaş aralığındaki çocuklar
kardeş kıskançlığından daha
fazla etkilenir, yaş ilerledikçe
durumu kabullenme ve
rasyonelleştirme artar,
çocuksu tepkilerin yerini
daha düşünülmüş ve planlı
davranışlar almaya başlar.
Kardeş kıskançlığını ailenin
hangi tutumları attırır?
Kardeş kıskançlığını en fazla
artıran şey olumlu ya da
olumsuz kıyaslamalardır.
Kardeşler asla “sen büyüksün, o
daha küçük, ağabeysin-ablasın”
gibi sözlerle birbirleriyle
kıyaslanmamalıdır. Çünkü her
çocuk özeldir ve kendine has
yetenekleri ve ilgileri vardır.
Bebeği sürekli büyük kardeşten
ayrı tutmak korumaya çalışmak
büyük çocukta öfke yaratabilir.
Böyle zarar verici davranışlar
söz konusu olduğunda çocuk
nazikçe uyarılarak kardeşini
koruma sorumluluğu
verilebilir. Bununla
birlikte 5 yaşına kadar olan
çocukların zarar verdiğinin
farkında olmayacağı
unutulmamalı, kardeşiyle
yalnız bırakma konusunda
dikkatli olunmalıdır.
Bebeğin bakımıyla ilgili
işlerde büyük kardeşin
yardım etmesi sağlanır ve
sonucunda güzel sözlerle
ödüllendirilirse kıskançlığın
yerini koruyuculuk ve
sorumluluk duyguları alabilir.
Çocuk yetiştirirken en fazla
neye odaklanılırsa neden
korkulursa o artarak gelir. Bu
nedenle küçük kıskançlıkların
üzerinde durmamalı, olumlu
davranışlara daha fazla
odaklanmalıdır.
i,TLBOÎML EVZHVTV
EJĈFS LBSEFĆJO DJOTJZFUJ
CJS GJ[JLTFM Ú[FMMJĈJ
TFWJMFO CJSJOF CFO[FSMJĈJ
CJS ZFUFOFĈJ [FLÉT WFZB
EBIB CBĆBSM PMVĆV
OFEFOJZMF EF PSUBZB
ÎLBCJMJS #V EVZHV
TLMLMB CàZàL LBSEFĆUFO
LàÎàĈF EPĈSV PMNBLMB
CJSMJLUF CB[FO ZVLBSEB
CBITFEJMFO OFEFOMFSEFO
EPMBZ UBN UFSTJ ZÚOEF
EF HFMJĆFCJMJS w
KARDEŞKISKANÇLIĞININNEDENLERİ
Kardeş kıskançlığının derecesini, ana baba ve yakın çevrenin tutumu
ve tercihleri, çocuklar arasındaki yaş ve cinsiyet farkı, doğum sırası,
çocuğunmizacı gibi birçok unsur belirler. Bunları şöyle sıralayabiliriz:
Kardeşler arasındaki yaş farkı az olan kardeşlerde kıskançlığın
görülme sıklığı, yaş farkı fazla olanlara oranla biraz daha yüksek
olmaktadır.
Yeni gelen kardeş büyük çocuktan farklı bir cinsiyette olursa, ya
da ailelerin cinsiyete ilişkin tercihi varsa ve bunu yansıtıyorlarsa,
çocuk ana-babanın kendi cinsiyetinden hoşnut olmadığını
düşünebilir. Bu durumda yaşanan bir kıskançlık duygusu olması
gerekenden fazla olabilir.
Yeni kardeşin gelişiyle birlikte ebeveynlerin ilgi ve sevginin
dağılımındadengeyi koruyamaması kardeş kıskançlığını artırabilir.
Burada eşitlik değil çocuğun ihtiyaçlarını gözetirken hissettirilen
adalet duygusu önemlidir.
Küçük kardeşin gelişiyle, büyük çocuğun kreşe veya bir akrabanın
yanına gönderilmesi istenmeme, terk edilme duygularına neden
olabilir. Böyle bir durumda kreşe başlamanın kardeş doğmadan
önceyadaenazbiryılsonrayapılmasıkıskançlığındahaazolmasını
sağlayabilir.
Kardeşler arasında yapılan övgü ya da eleştiriye
yönelik kıyaslama kardeş kıskançlığını artırabilir.
Cinsiyet farkınayönelik tutumlar yadaayrıcalıklar
da farklı cinsiyetteki kardeşe karşı kıskançlığa
neden olabilir.
KASIM 2019 55