lkemizde meydana gelen toplumsal değiş-
me, iç göç hızının artması, kentleşme, işsiz-
lik, kadın ve erkek rolünde değişim ve aile
kurumunun parçalanmasına paralel olarak
artan sosyal sorunlardan en çok etkilenen
çocuk ve ergenlerdir. Ergenlik dönemi, ço-
cuğun bireyselleşme, bağımsızlaşma ve ai-
lesi dışında akran gruplarıyla ilişkiye geçme
dönemidir. Ergenin duyguları inişli çıkışlı-
dır, fiziksel özellikleri değişim geçirir. Aile-
si dışında, arkadaşları ergen için önemlidir.
Akran grupları içerisinde yer edinme, say-
gı görme çabası gösterir. Genç, bu dönem-
de anne babasından ayrı bir varlık, farklı
kişi olduğunu hisseder. Bir başkasına benze-
meye çalışabilir, rol modelleri vardır. Sosyal
varlık olarak, aile dışına çıkarak toplumsal
ilişkilerini geliştirmeye başlar, arkadaş gru-
buyla etkileşime girer. Bu şekilde ergenin
kimlik kazanım süreci hızlanır.
Akran gruplarının ergen üzerinde etkile-
rini Duck (1973) şöyle özetlemiştir:
•Bireye ait olma duygusu sağlaması
•Bireyin duygusal bütünlüğünü ve kararlı-
lığını sağlaması
•Bireye iletişim fırsatı sağlaması
•Bireye yardım ve destek sağlaması
•Bireye değerli olduğu duygusunu vermesi
•Bireye başkalarına yardım etme fırsatı sağ-
laması
•Kişiliğin desteklenmesi
Ergende meydana gelen fiziksel, ruh-
sal ve davranışsal değişim ebeveynler-
de kaygıya yol açabilir, aile içi strese ne-
den olabilir. Yaşanan hızlı değişim aile içi
krizlere, ebeveynleriyle ilişkilerde çatış-
malara yol açabilir. Eşler çocukları üze-
rinde otoriter, baskıcı veya koruyucu, kol-
layıcı tutumlar sergiler. Kontrollerini art-
tırmaya çalışır, koruyucu kollayıcı bir ta-
vır alırlar, çevreye güvenmeyerek, top-
lumdan çocukları adına korkarlar.
Bu yaklaşım çocuk üzerinde baskının
artmasına sebep olur. Ergen için bu dönem-
de arkadaşlarının önemi büyüktür. Arka-
daşlar, tutum ve davranışları ile birbirle-
rini etkilerler. Genç, arkadaş grupları için-
de onay görür, takdir görür. Arkadaşlar ara-
sında gruplar oluşturulur ve bu grupların
kendilerine özgü kuraları vardır. Ergen onu
en iyi anlayan kişilerin artık arkadaşları ol-
duğunu düşünmektedir. Ergen, kınanma,
eleştirilme, beğenilmeme kaygılarından do-
layı gruptan çıkmaktan çekinebilir. Sokak-
ta yaşamayı alışkanlık haline getirir. So-
kak onun bir parçası olur. Sokakta bir kim-
lik, güç kazanır. Sokak yaşamında arkadaş,
merak, ilgi ve çıkar grupları çocuğu madde
kullanmaya yöneltir.
Madde kullanmayı çocuğun modelleme
ile ilişkisine bağlayabiliriz. Çocuk ya arka-
daşından birini ya da anne babasından bi-
fatih kılıçarslan
Sosyal Hizmet Uzmanı / Aile-Der Yön. Kur. Bşk.
Ergen, Akran İlişkileri
ve Bağımlılık Döngüsü
Ü
18
Sokak yaşamında arkadaş, merak, ilgi ve çıkar
grupları çocuğu madde kullanmaya yöneltir.
