Madde kullanmaya başlama özellikle ergenlik dönemin-
de olmaktadır. Madde kullanımına başlanması kişinin ilk
ailesi içindeyken olabileceği gibi, daha sonra kendi kurduğu
ailesinin içindeyken de olabilmektedir veya kişi madde
kullanmaya başladıktan sonra evlenerek bu ailenin bir
bağımlı ailesi olmasına neden olmaktadır. Bu nedenle aile
ve bağımlılık dendiği zaman aile tanımının iyi yapılması
gerekliliği doğmaktadır.
Bağımlılık bir aile hastalığıdır
Alkol ya da madde bağımlısı bir üyeye sahip olmak aile
için bağımlılığın tüm sonuçlarına da bir anlamda katlan-
mak demektir. Arkadaşları ondan kaçabilir, patronu işten
çıkarabilir ancak aile sonuna kadar üyesiyle beraber olmak
durumundadır. Aile genelde bağımlı üyesinin yanında kal-
mayı ve ona uyum sağlamayı tercih eder. Ancak bağımlılı-
ğa sağlıklı uyum geliştirmenin bir yolu yoktur. Bağımlı kişi
kendi için en iyi müttefikini bulmuştur. Bağımlılıktan ıstırap
çeken aile aynı zamanda bağımlılığı yetiştirmeye ve büyüt-
meye başlar. Tüm bu nedenlerden dolayı bağımlılığın bir
“aile hastalığı” olduğu ileri sürülmüştür.
İlişkiler ve bağımlılığın gelişimi
Alkol ve madde bağımlılığının aile üzerindeki etkileri de,
bulunduğu aile içindeki alması gereken rollere göre fark-
lılıklar oluşturabilmektedir. Örneğin bir gencin ailesinde
madde kullanımının olması, anne, baba ve diğer kardeşler
üzerinde bazı etkiler oluştururken; evli bir bağımlının varlı-
ğının eş ve çocukları üzerinde etkiler yaratması kaçınılmaz
olacaktır. Bağımlının üstlenmesi gereken roller ve etkileri
açısından konunun daha anlaşılır hale gelebilmesi için alt
başlıklar halinde incelenmesi uygun olacaktır.
Anne-baba ile ilişkiler
Aile ilişkileri kişinin toplumsal yaşamının belirlenmesinde
öncül bir rol oynar. Ailenin çocuk yetiştirme tutumuna
ait özelliklerin, kişinin bağımlılık davranışını edinmesinde
önemli bir etken olduğuna ilişkin yapılmış araştırmalar
bulunmaktadır. Bu tutumlara örnek olarak aile içinde sö-
zelleştirmenin yetersiz olması, dürtüsel davranış örüntü-
sünün bulunması, gergin ve çatışmalı bir ortamın varlığı,
toplumsal desteğin eksik olması, aile içinde ödüllendirme-
nin yetersiz oluşu gösterilebilir. Anne ve babanın çocuk-
lara verdiği mesajların farklı ve süreklilikten yoksun hale
gelmesi ile birlikte bağımlılığa giden yol kaçınılmaz hale
gelmektedir. Ayrıca ailenin maddelere karşı olan tutumu
bu konuda gencin davranışlarını belirlemede çok etkin
olmaktadır. Örneğin, anne babanın alkol veya çeşitli ilaçları
kullanma alışkanlıkları, çeşitli sorunlarla karşılaştıklarında
bunları çözmede kullandıkları başa çıkma yolları, ileride
gencin de sorunlar ile karşılaştığında bunlarla başa çıkmak
için çeşitli maddeleri kullanmasında anne babayı örnek
almasına neden olabilmektedir.
Anne babanın çocukla ya da kendi aralarında kronik
çatışmaların bulunmasının da alkol veya madde kullanma-
ya başlamada önemli bir rolü olduğu ileri sürülmektedir.
yesilay.org.tr
25
YEŞiLAY
•
ARALIK 2014
