Dünyadaki demografik yapıda önemli bir değişimbek-
lenmektedir. Buna göre 2050yılına kadar genç nüfustaki
artışın%10 civarında olması beklenirken yaşlı nüfusun
%200’ler civarında artması öngörülmektedir. İşte bu
ortamda genç nüfus yoğunluğumuz Türkiye’mizin en
önemli güçlerinden birisi olmaya devamedecektir. 2023,
2053 hatta 2071 hedefleri olan bir ülke olarak; hedef yıl-
larındaki yetişkinlerin sağlıklı olması için, toplumumuzun
refahı için özellikle gençlerin tümbağımlılıklardan korun-
ması, alkol politikasını daha da anlamlı hale getirmektedir.
NitekimAnayasamızın 58. maddesinde yer alan, “Devlet,
gençleri alkol düşkünlüğünden, uyuşturucumaddeler-
den, suçluluk, kumar ve benzeri kötü alışkanlıklardan ve
cehaletten korumak için gerekli tedbirleri alır.” hükmü,
bu alandaki uygulamalar için bütüncül bir yaklaşımı işaret
etmektedir. Alkol politikasının hayata geçirilmesinde bu
alandaki ekonomi zincirinin tümhalkalarının özelliklerini
dikkate alan stratejilerin benimsenmesi gereklidir. Reka-
betin farklı bir şekilde hayata geçtiği bu sektörde, ulusla-
rarası şirketler önemli bir paya sahiptir. Bu itibarla alkollü
içkilerin perakende satışından alkollü içkilerin sunumuna
varıncaya kadar bu zincirdeki ekonomiyi de dikkate alan
bir alkol politikası tasarlanmalıdır.
Yeni bir politikayı hayata geçirmek zor olduğu kadar
diğer ülkelerdeki iyi uygulamaların örnek alınarak oluş-
turulması bazı kolaylıkları da içinde barındırmaktadır.
Alkol politikasının oluşturulmasında, bilimsel araştırma-
lar ışığında hareket edilmesini sağlamak üzere üniver-
sitelerden; toplumun her kesimince benimsenmesini
sağlamak üzere sivil toplumkuruluşlarından destek
alınabilecek bir yapılanmaya ihtiyaç bulunmaktadır.
Böylelikle atılacak adımların, sivil toplumkuruluşlarınca
farklı platformlarda farklı boyutlarıyla değerlendiril-
mesiyle toplumun geniş bir kesimince benimsenmesi
sağlanabilecektir. Diğer taraftan bilimsel araştırmalara
dayalı uygulamaların hayata geçmesiyle alkol politikası
akılcı bir yaklaşımkazanacaktır. Örneğin 2013Mart
ayında TAPDK heyeti olarakNorveç’e yaptığımız temas-
lar kapsamında, bilimsel araştırmalar yaparak Bakanlar
Kuruluna politika önerilerinde bulunan SIRUS (Norveç
Alkol ve Uyuşturucu Araştırmaları Enstitüsü) yetkili-
leriyle görüşmemizde, alkol kullanımalışkanlıkları ve
DOSYA
biçimlerine ilişkin yaptıkları araştırmalarda, elde ettikleri
verilere göre nispeten daha küçük eylemlerin uygulan-
dığını görmüştük. Buna göre özellikle belli bir gruptaki
çalışanların, mesai çıkışında evlerine gitmeden önce al-
kol aldıklarını tespit ettikleri ve bunu önlemek amacıyla
çalışanların ilgisini çekebilecek sanatsal gösteri, toplantı
ve beceri kazandırma etkinliklerini mesai çıkışında
organize ederek bu kişilerin daha az alkol tüketmele-
rini sağladıkları vurgulanmıştı. Dolayısıyla daha genel
ölçekli toplumsal tabanlı uygulamaların yanı sıra bilimsel
araştırmalarla teşhis edilen sorunlar için çözümodaklı
uygulamaların da hayata geçirilmesi gereklidir.
Dünyada uygulanan alkol politikalarına baktığımızda en
iyi uygulamalar olarak; asgari satın alma yaşı; satışların
gün ve saat sınırlaması; kapalı içkilerde satışların sadece
kamu gözetimindeki noktalarda yapılması; kapalı alkollü
içki satışı ve açık alkollü içki sunumyoğunluklarının
belirlenmesi; kuralların etkinliğinin sağlanması için satın
alma testi veya gizli müşteri uygulamasını görmekteyiz.
Bunlar başlıca uygulamalar olmakla birlikte ülkelerin alkol
tüketimgörünümü ve toplumsal yaklaşımlarına göre
farklı şekilde önlemler aldıklarını da görmekteyiz.
Olması Gereken Bir Türkiye Modeli:
Satın Alma Testi
Ülkemizdekurallarınetkinliği boyutundabenzer bir “Türki-
yeModeli” uygulamasınınhayatageçirilmesi bakımından
önemli olduğunudüşündüğüm“satınalma testi”Avru-
pa’daki 29ülkenin 17’sindeuygulanmaktadır. Bumodel
İngiltere’de farklı, gizlimüşteri uygulamasıylaEstonya’da
veyadiğer ülkelerde farklı şekildeuygulanmaktadır. Bu
uygulamaylaülkelerinasıl amacının, toplumdaki alkol
kullanımındankaynaklı zararlarınazaltılması olduğukadar
alkolebaşlamayaşınındahadadüşmesini engellemekve
gençlerinalkol baştaolmaküzere tümbağımlılıklardanko-
runmasını sağlamakolduğunugörmekteyiz. Yurtdışındaki
temaslarımızdaözelliklevurgulananbir unsur isehayata
geçirilenuygulamalarınçokdahaöncedenkarar verilipuy-
gulanması gerektiğidir. Alkol politikası kapsamındahayata
geçirilenbir uygulamadasonuçlarının tamanlamıylaalın-
masınınyıllar alması nedeniylebuülkelerin tecrübelerin-
denazami ölçüde istifaedilerekatılması gerekenadımların
bir anöncehayatageçirilmesi gerekmektedir.
Alkol politikası kapsamındaki uygulamaların
etkinliğinin sağlanması için toplumsal algının
doğru oluşturulması, ülkemizde hayati öneme
sahiptir.
Ülkemizde alkol politikasının uygulanmasında,
kişisel özgürlüklere ters düşecek bir algının
oluşturulmasına ve konunun siyasi boyuta
dönüştürülmesine fırsat verilmemesi gereklidir.
yesilay.org.tr
34
YEŞiLAY
•
ARALIK 2014
