30 / 84
Çünkü her kesimin erişebileceği televizyon kanallarında
eğitici programlara rastlamak olanaklı değil. Oysa eğitici
bir film, bir belgesel, sanat ve kültür ağırlıklı yarışma
programı izlemeli çocuklar ve gençler.
KANADAVEAVUSTRALYAÖRNEKÜLKELER
Diğer ülkelerle karşılaştırınca Türkiye’de medya okur-
yazarlığı ne kadar biliniyor, uygulanıyor?
Medya okuryazarlığı 1932’de Amerika Birleşik
Devletleri’nde, 1970’li yıllardan sonra Avusturya, Belçika,
Fransa, Japonya, İngiltere, İspanya, İsviçre, İtalya ve
Kanada’da gelişimgöstermiş ve söz konusu ülkelerde
beceri kazandırma eğitimine başlanmıştır. Kanada
ve Avustralya örnek ülkelerdir. Türkiye’demedya
okuryazarlığı bilinmiyor desemdoğru olacaktır. Çünkü
yüksek düzeymedya okuryazarı ile düşük düzeymedya
okuryazarı arasındaki fark bilinmiyor. Oysa, düşük düzey
medya okuryazarlığı; medya ürünlerini tanımak ve
izlemektir. Bu düzeydemedyanın ürünlerinden haberdar
olma söz konusudur. Yüksek düzeymedya okuryazarlığı
ise; medya ürünlerinden gelenmesajları yorumlayabilme,
tartışabilme ve farklı türdenmedya araçları kullanarak
mesaj iletme ve paylaşma becerisidir.
Medya okuryazarlığı bir kategori değildir, yaşamboyu
geliştirilmesi gereken bir beceridir. Bence Gösterge
Okuryazarlığı şemsiyesi altındaMedya Okuryazarlığı,
Bilgi Okuryazarlığı, Görsel Okuryazarlık, Dijital
Okuryazarlık gibi birçok okuryazarlık becerisini edinmeyi
gerektirir.
Geleneksel medyanın yerini artık yeni medya (internet,
dijital) aldı. Bu medya okuryazarlığı kavramını nasıl
etkiledi, değiştirdi?
Öncelikle, 'Yeni Medya Okuryazarlığı' teknik ya da salt
pedagojik bir sorun değildir. Daha çok etkin ve katılımcı
yurttaşlık, demokratik ve çoğulcu bir toplumsal ve
siyasal düzenle önyargılar ve nefretten arındırılmış
bir iletişimzemininin kurulmasını hedefleyen siyasal
bir duruştur. Bu anlamda Yeni Medya Okuryazarlığı,
'Geleneksel Medya Okuryazarlığı' gibi çok farklı
disiplinlerin, çok farklı kaygıların, bireylerin, kurumve
kuruluşların kesişimnoktasında yer alan çok boyutlu ve
çok ortaklı bir süreçtir.
Yeni Medya Okuryazarlığı makro vemikro siyasalarla
yaşama geçirilebilir ve yurttaşların başta gündelik
yaşamları olmak üzere siyasi kararlar hakkında söz
sahibi olmasına katkıda bulunur. Alternatif iletişimkurma
biçimlerini vemekanlarını yaratan ve özgür yazılım
uygulamalarını teşvik ederek bireyleri özgürleştiren
pratiklerden oluşur. Yasaklarla özellikle çocukları terbiye
etmekten uzak, onları nesneleştirmeden özne olarak
yaklaşan bir anlayışla bu okuryazarlık yürütülmelidir.
Çocukların yeni medya ortamlarını özgür ifadeye açık
ve hak savunuculuğu yapabilecekleri birer mecra olarak
kullanmalarını savunmak gereklidir.
MEDYAOKURYAZARLIĞI DERSİ ZORUNLU
HALE GETİRİLMELİ
Çocuklar nasıl yönlendirilmeli? Okullardaki medya okur-
yazarlığı dersleri yeterli mi?
Televizyon izlemede oranında ABD dünyada ilk sıradadır.
Televizyonun en çok izlendiği ikinci ülke ise Türkiye’dir.
Yapılan bilimsel araştırmalar, Türkiye’de televizyon izleme
oranının günde ortalama 3-5 saat aralığında olduğunu
göstermektedir: Birey neredeyse günün altıda birini,
bir yılın da yaklaşık yüzde 19’unu televizyon izleyerek
geçirmektedir.
Ülkemizde çocukların televizyon izleme konusunda
neredeyse tamamen özgür oldukları, yaş grupları
itibarıyla günde ortalama dört saat televizyon izledikleri
ve yüzde 82 oranında televizyon izlemeye yönelik
kararlarını kendilerinin verdikleri, istedikleri programı
seçerek izleyebildikleri RTÜK tarafından yapılan
araştırmaların bulguları arasında yer almaktadır.
BİLİNÇLİ MEDYACI OLMAK
Medya profesyonelleri aynı zamanda öğretmendir.
Çok çeşitli meslek gruplarına; çocuk, genç, orta
yaş ve yaşlı bireylere 'informal' eğitimvermektedir.
Medya profesyonellerinin otokontrol mekanizması
içinde işlerini yapmaları gerekmektedir çünkü
ürettikleri mesajlar vatandaşları, ülke yönetimini ve
ulusal çıkarları olumlu ya da olumsuz etkilemektedir.
Bilinçli yayıncılık anlayışı vemedya eğitiminin
başarıya ulaşması ancak ve ancakmedya
profesyonellerinin tutumve sorumluluklarının
farkında olmalarına bağlıdır.
Prof. Dr. Nilüfer Sezer
DOSYA
RÖPORTAJ
yesilay.org.tr
30
YEŞiLAY
•
HAZİRAN 2015