21 / 84
yesilay.org.tr
21
YEŞiLAY
•
NİSAN 2017
BİRKİMLİKKAZANIMSÜRECİ: ERGENLİK
Ergenlik dönemi, çocuğun bireyselleşme, bağımsızlaşma ve ai-
lesi dışında akran gruplarıyla ilişkiye geçme dönemidir. Ergenin
duyguları inişli çıkışlıdır, fiziksel özellikleri değişim geçirir. Ailesi
dışında, arkadaşları ergen için önemlidir. Akran grupları içerisin-
de yer edinme, saygı görme çabası gösterir. Genç, bu dönem-
de anne babasından ayrı bir varlık, farklı kişi olduğunu hisseder.
Bir başkasına benzemeye çalışabilir, rol modelleri vardır. Sosyal
varlık olarak, aile dışına çıkarak toplumsal ilişkilerini geliştirmeye
başlar, arkadaş grubuyla etkileşime girer. Bu şekilde ergenin
kimlikkazanımsüreci hızlanır.
AKRAN İLİŞKİLERİ VE BAĞIMLILIK DÖNGÜSÜ
Ergende meydana gelen fiziksel, ruhsal ve davranışsal de-
ğişim ebeveynlerde kaygıya yol açabilir, aile içi strese neden
olabilir. Yaşanan hızlı değişim aile içi krizlere, ebeveynleriy-
le ilişkilerde çatışmalara yol açabilir. Eşler çocukları üzerin-
de otoriter, baskıcı veya koruyucu, kollayıcı tutumlar sergi-
ler. Kontrollerini arttırmaya çalışır, koruyucu kollayıcı bir tavır
alırlar, çevreye güvenmeyerek, toplumdan çocukları adına
korkarlar. Bu yaklaşım çocuk üzerinde baskının artması-
na sebep olur. Ergen için bu dönemde arkadaşlarının önemi
büyüktür. Arkadaşlar, tutum ve davranışları ile birbirlerini
etkilerler. Genç, arkadaş grupları içinde onay ve takdir gö-
rür. Arkadaşlar arasında gruplar oluşturulur ve bu grupların
kendilerine özgü kuralları vardır. Ergen onu en iyi anlayan ki-
şilerin artık arkadaşları olduğunu düşünmektedir.
Ergen, kınanma, eleştirilme, beğenilmeme kaygılarından do-
layı gruptan çıkmaktan çekinebilir. Ev dışında yaşamayı alış-
kanlık haline getirir. Ev dışında olmak onun bir parçası olur.
Burada bir kimlik, güç kazanır. Ev dışı yaşamında eğer başta
akranları olmak üzere, madde bağımlısı kişilerle ne kadar çok
bir araya gelir, bu kişileri rol modeli olarak alırsa, madde kulla-
nımı ve bağımlılığı riski de o kadar artar.
EBEVEYN YAKLAŞIMI NASIL OLMALI?
Çocukluk ve ergenlik çağı potansiyel ve güçlü bir enerjiyi
temsil eder. Bu nedenle bu potansiyelini görmek, deneyim-
lemek ve enerjisini de tabiri caizse harcayacak, birçok alan
keşfine yönelecektir. Akranlarıyla geçirdiği süre, bu alanların
başında gelecektir. Ebeveynlere bu süreçte düşen temel gö-
rev, çocukların akran çevresini tanımak, vakit geçirdiği kişi-
ler hakkında olabildiğince bilgi sahibi olmak olacaktır. Ancak
bunu yaparken, Ebeveynler çocuklarıyla açık, duygularını
anlamaya dönük ve güvenli iletişim kurmalı, çocuklarını din-
leme ve anlama becerisi geliştirmeli, eleştirmek, yargılamak,
suçlamak ve akıl vermekten kaçınmalıdır.
Rehber ana-baba modeli olarak söyleyerek değil; göstere-
rek, örnek ve olumlu model olarak çocuklarını eğitmeli, ço-
cuğun sınırlarını, yaşamın kural ve değerlerini oluşturmasına
yardımcı olmalıdır. Çocuğa bilgiyi kullanabilme beceri ve dav-
ranış eğitimi verilmelidir.
AKRAN GRUBUNDA BASKI ALTINDA HİSSETMEMELİ
Bir gencin sorunlarını anlamada, sorunlarını tanımlamada,
sağlıklı teşhisler koymak için o gencin nasıl bir evreden, nasıl
bir süreçten geçtiğini iyi gözlemleyebilmek gerekmektedir.
Ebeveynler her şeyden önce iyi bir gözlemci olmalıdır. Çocu-
ğunu doğumdan itibaren nasıl bir gelişim süreçlerinden geç-
tiği kişilik, duygusal ve sosyal gelişimözellikleri hakkında bilgi
sahibi, ayrıca çocuğunun ilgi, merak ve yetenekleri hususun-
da fikir sahibi olmalıdır.
Özellikle yanlışlıklar karşısında, zararlı alışkanlıklara özen-
diren arkadaş çevresine karşı çocuğa, hiçbir baskı altında
kalmamayı öğretmeli, kendi özgüveni oluşturmasına des-
tek olarak, sağlıklı sınırlar geliştirmesine yardımcı olunma-
lıdır. Böylece genç, kendisini zararlı alışkanlıklara sevk eden
arkadaşlarını durdurabilecek, kendi arasına mesafe koyarak
madde bağımlılığından koruyabilecektir.
Bir çocuğun gelişimi için en kritik dönem olan ergenlik
döneminde, akranlarıyla kurduğu ilişkiler, birçok sosyal
ihtiyaç nedeniyle şekillenmektedir. Bu ihtiyaçlar, aşağıdaki
gibi sıralanabilir:
➥
Bireye ait olma duygusu sağlaması
➥
Bireyin duygusal bütünlüğünü ve kararlılığını sağlaması
➥
Bireye iletişim fırsatı sağlaması
➥
Bireye yardım ve destek sağlaması
➥
Bireye değerli olduğu duygusunu vermesi
➥
Bireye başkalarına yardım etme fırsatı sağlaması
➥
Kişiliğin desteklenmesi
t
AKRAN GRUPLARININ
ERGENLİKTEKİ ETKİLERİ