Televizyon izleme ölçüsünü belirleyebilir miyiz?
Kendinizin ya da çocuğunuzun çok fazla televizyon
seyrettiğini nasıl anlarsınız?
Televizyon izlediğiniz süre yüzünden hayatınızın diğer
alanlarında rahatsızlık veya dağınıklık yaşıyorsanız,
fazla televizyon seyrediyorsunuz diyebiliriz. Diğer alan-
lar derken yeterli uyku, çocukların ödevlerini yapmala-
rı, sokağa çıkıp oyun oynamaları veya diğer aile fertle-
riyle etkileşimi sürdürmeleri gibi şeyleri sayabiliriz. Ço-
cuğunuzun beslenme ve ruh sağlığı için yapabileceği-
niz en koruyucu şey günde en az bir kez ailece oturup,
hep birlikte bir öğün yemek yemektir. Bugün artık, pek
çok aile, en azından Amerika Birleşik Devletleri’nde,
yemekteyken televizyonlarını açık tutuyorlar ve bu
da birlikte yemek yemenin besinsel ve psikolojik ola-
rak getirdiği bütün olumlu etkilerin yok olmasına ne-
den oluyor. Fazla televizyon izlemek kişinin günlük ak-
tivitelerinde dengesinin kaybolması veya televizyon iz-
lemenin kişinin ailesiyle yemek yemek ya da ev ödevini
yapmak gibi değişik aktivitelerde dikkatinin dağılması-
na sebep olması anlamına gelmektedir.
Sizce aşırı TV izleme
sorunumuz gün geç-
tikçe artıyor mu? Yok-
sa TV izleme zamanı-
mız konusunda daha
sorumlu davranmaya
mı başladık? Bu du-
rumun gelecekte ne
yöne gideceğini düşü-
nüyorsunuz?
Aslında TV izleme
alışkanlığımız de-
ğişiyor. Bence bun-
dan bir kaç yıl sonra televizyonu bir fenomen olarak
konuşmayacağız bile. Çünkü ekranların doğası değişi-
yor; yani TV’deki içeriğin tamamına pek çok farklı plat-
formdan ulaşabiliyorsunuz ve bu platformlarda içeri-
ğe istediğiniz zaman ulaşabiliyorsunuz. Eğer TV izle-
me kavramını ekran medyasının eğlence amaçlı ola-
rak kullanılması şeklinde genişletirseniz (en azından
elimizdeki verilere göre) ekran karşısında geçirdiğimiz
süre sürekli olarak artacaktır; çünkü bu içeriğe ulaş-
mak için pek çok erişim noktası bulunmaktadır ve bu
erişim noktaları aracılığıyla insanlar aynı anda birden
fazla ekran üzerinde iş yaparak vakit geçirmektedir.
Bence ortaya çıkan teknolojik gelişme durumuna göre
TV izlemenin ne demek olduğunu tekrar düşünmek zo-
rundayız. Teknolojik değişim kültürel ve sosyal değişi-
me de neden oldu. Birkaç yıl öncesine kadar telefonu-
nuzu çıkarıp ekranını izlemek inanılmaz derecede kaba
sayılırken insanlar artık bunu sürekli olarak yapıyorlar.
Artık ekran medyası dediğimiz şey sadece klasik an-
lamda yayın yapan televizyon demek değil; ekran med-
yası artık ödemeli kanallar, Youtube, Instagram ya da
Pinterest’i de içeriyor.
Üç önemli konu; süre, içerik, bağlam
Şimdi bir adım geriye çekilmeli ve televizyon izlemek
hakkında mı, yoksa gerçekten önemli üç konu hakkın-
da mı konuşmalıyız diye sormalıyız: İlki süre: Televiz-
yon izlemek için ne kadar zaman harcıyorsunuz ve bu
yaşantınızın geri kalanını ne kadar etkiliyor? İkinci-
si ise içerik: Neye zaman harcıyoruz? Edindiğimiz bilgi
gerçekten değerli bilgi mi; yoksa sadece oyalanmak ya
da vakit öldürmek için mi televizyon izliyoruz? Üçün-
cüsü ise bağlam: Eğer uyumanız,yemek yemeniz ya da
ödevlerinizi yapmanız gereken zamanlarda televiz-
yon izliyorsanız bu önemli. Ayrıca televizyonu kimin-
le birlikte izlediğiniz de, algınızı değiştirebileceğinden,
önemlidir. 14 yaşında bir erkek çocuğunun romantik bir
filmi yalnız olarak, arkadaşları, sevgilisi ya da annesiyle
birlikte izlemesi farklı deneyimler yaşamasına ve film-
den aldıklarıyla algısının değişmesine neden olur.
Televizyonun da alkol ya da uyuşturucumaddeler gibi ba-
ğımlılık yapması mümkünmü? Eğer öyleyse, bunu internet
ya da cep telefonu gibi diğer teknolojik bağımlılıklarla karşı-
laştırır mısınız?
Bağımlılık sözcüğünü kullandığımızda çok dikkat-
li olmalıyız çünkü bu sözcük insanları oldukça rahat-
sız ediyor. Üstelik sadece sıradan insanlar değil, tıp ala-
nında uzman olanlar bile bu sözcükten rahatsızlık du-
yuyor. DSM5 (Akli bozuklukların tanısal ve istatistik-
sel yönergeleri),ki bu konuda kutsal kitap gibi sayılır,
teknoloji bağımlılığı üzerine daha çok çalışılması ge-
rektiğini söylüyor. Bir doktor olarak bunu bağımlılık ya
da hastalıklı davranış olarak tanımlamamızın ötesin-
de, gördüğüm kişilerde bağımlılık konusunda ayırt edi-
ci dört özelliği ararım: Kişinin günlük hayatını engelle-
yecek derecede aşırı kullanım; kullanımda ve kullanımı
tolere etmede artış; bağımlı olunan şeye erişilemedi-
ği durumlarda yaşanan yoksunluk ve yoksunluk krizle-
ri; bağımlı olunan şeye erişebilmek için kişinin yapmış
olduğu hataların (kişinin anne-babasına veya eşine ya-
lan söylemesi, ya da bu kişilerin kredi kartlarını çalma-
sı veya ödünç alması) sonuçlarını kaul etmeye hazır ol-
ması. Bunlar bağımlılığın ayırt edici özelliklerdir. Tele-
vizyona bağımlı olabilir misiniz? Bunu pratik bir soru
olarak kabul edersek, cevap evet. Ancak bir doktor ola-
rak bunun henüz söylenemeyeceğini düşünüyorum.
Teknoloji çocukların gelişimini nasıl etkiler? Çocukların
gelişme çağlarında aşırı TV izlemenin uzun dönemdeki
sonuçlarını biliyor muyuz?
Elimizde uzun döneme ait herhangi bir veri yok; çünkü
24
