29 / 84
yesilay.org.tr
29
YEŞiLAY
•
MART 2015
Çocuğunu küçük yaşlardan başlayarak zararlı alışkanlıklara
karşı doğru şekilde yetiştirmek isteyen bir aile nelere dikkat
etmeli, eğitim sürecinde ne tür katkılar sunmalı?
Her şeyden önce ailenin çocuğun gelişim dönemlerini
bilmesi gerekiyor. Bu bilinç, ebeveynlerin çocuklarının
sağlıklı gelişebilmeleri için karşılamaları gereken ihtiyaçları
öğrenmelerini sağlarken, bir yandan da çevresel etkilere
karşı hazırlıksız yakalanmalarını önleyecektir. Çocuğun
gelişim sürecinde, ailenin ve eğitimcilerin yapabileceklerini
üç farklı gelişim dönemi içerisinde sınıflandırabiliriz…
OKUL ÖNCESİ DÖNEM
Beslenmeden diş fırçalamaya kadar tüm sağlıklı alışkanlıklar
konusunda okul öncesi dönemin önemi büyüktür. Bağımlılık
yapıcı maddelerden uzak kalmada bu dönemin aileler
tarafından iyi değerlendirilmesi gerekir. Bu dönemde
çocuklara sigara, alkol ya da diğer bağımlılık yapıcı maddeler
hakkında bilgiler vermek gereksizdir. Ancak çocukların karar
verme ve problem çözme becerileri geliştirilerek, geleceğe
dönük riskli davranışlara yönelmelerini önlemede önemli bir
adım atılabilir. Aileler bu dönemde çocuklarına maddelerin
zararlarını anlatmak yerine bağımlılık yapıcı maddelere karşı
çocuklarını korumada şu yollara başvurabilir:
●
Sağlıklı yaşamın önemi ve eğlenceli yönleri hakkında
çocukla konuşmak.
●
Karar verme becerilerini geliştirmek.
●
Sosyal becerilerini geliştirmeye yönelik çeşitli fırsatlar
sunmak.
●
Sağlığı ve bireysel çevresi için kendi sorumluluğunu alma
gerekliliği bilincini kazandırmak.
●
Farklı duyularını uyaracak ve yeni şeylerle karşılaşmasını
sağlayacak fırsatlar oluşturmak.
●
Yakın dünyasındaki mevcut zararlı maddelerden uzak
durmasına yardımcı olmak.
●
Onun kabul edeceği net, anlaşılır ve mantıklı sınırlar
oluşturmak.
●
Bir engellenme durumuyla karşı karşıya kaldığında bunu
nasıl fırsata dönüştürebileceğini öğretmek.
●
Olumlu davranışları sonucunda aile içinde kendini değerli ve
önemli hissetmesini sağlamak.
Eğitimciler nasıl yaklaşmalı?
Bu dönem eğitimciler açısından da değerlendirilmelidir.
Genel olarak ilaçlar üzerinden bazı mesajlar verilebilir. Doktor
vermeden ilaç kullanmanın yanlış olduğu, gereksiz yere
kullanıldığında ilaçların zararlı olduğu gibi vurgular yapılabilir.
Ayrıca çocuğun tanımadığı kişilerden yiyecek içecek herhangi
bir şey kabul etmemesi gerektiği üzerinde durulabilir.
El yıkamak, diş fırçalamak, uyku ve beslenme konuları
üzerinde durularak olumlu davranışların pekiştirilmesi
sağlanabilir. Kendi kararlarının sorumluluğunu almasını
sağlayacak uygulamalar yapılabilir; elbiselerini seçmesi,
ayakkabısını bağlaması gibi davranışlar teşvik edilebilir.
Zararlı alışkanlıkların sağlığı olumsuz etkileyeceği
vurgulanabilir. Aile içinde sigara ve alkol kullananlar varsa
çocuğun model alması söz konusu olduğundan buna
yönelik bilinç geliştirilmesine ve 'hayır' diyebilme becerisinin
kazandırılmasına çalışılabilir.
Her konuda olduğu gibi, madde
bağımlılığı konusunda da ebeveynlere
büyük iş düşüyor. Çok küçük yaşlardan
itibaren gösterilecek tutum, davranış
ve ilgiyle ileride karşılaşılabilecek
tehlikeleri önlemek mümkün. Bu
noktada sorunun 'ne' olduğunu anlamak
ve onunla 'nasıl' başa çıkacağını bilmek
anahtar kelimeler.