24 / 84
yesilay.org.tr
24
YEŞiLAY
•
MART 2015
U
DOSYA
RÖPORTAJ
BİR KEREDEN
BİR ŞEY OLUR
Uyuşturucu bağımlılığı neden ve nasıl başlıyor? Bağımlılıktan tamamen kurtulmak, temize
çıkmak mümkün mü? Madde kullanımı kalıcı hasar bırakıyor mu? Uyuşturucu bağımlılığı
konusunda uzman bir isim olan Psikiyatrist Prof. Dr. Ömer Ayhan Kalyoncu anlattı.
Uyuşturucu bağımlılığı nedir? Tanımlar mısınız? Kişiye
ne zaman 'bağımlı' tanısı koyulur?
Keyif verici bir maddenin belirgin bir etkiyi elde etmek için
alınması sürecinde ortaya çıkan bedensel, ruhsal ya da
sosyal sorunlara rağmen madde alınımının devam etmesi,
maddeyi alma isteğinin durdurulamaması ve madde
alınamadığı zaman yoksunluk belirtilerinin ortaya çıkması
durumunu uyuşturucu bağımlılığı olarak tanımlarız. Bu
durum ortaya çıkmışsa kişiye de bağımlı tanısı konulur.
Kişi neden uyuşturucu kullanmaya başlar? Sebepleri
toplumsal mı, özel hayat mı, arkadaşlar mı, aile mi,
yalnızlık mı?
Kişileri uyuşturucu kullanmaya iten sebepleri şöyle
sıralayabiliriz: Dayanıksız ve güçsüz bir kişilik yapısına
sahip olma, kaygıdan kaçma, kendini kontrol etmede
zayıflık, diğer insanlardan kolay etkilenme, kendini
değersiz algılama, duygusal bakımdan yeterince
olgunlaşamama, fazlasıyla hazza yönelik olma ve kötü
alışkanlıkları olan arkadaş çevresine sahip olma.
Uyuşturucu bağımlılarında başlama sebebi olarak en
çok hangi etken öne çıkıyor?
Uyuşturucu bağımlılığı daha ziyade genetik yatkınlığı
olan ve sıcak aile ilişkileri olmayan kaygılı kişilerde ortaya
çıkıyor. Genellikle arkadaş etkisi başlama nedenlerinin
başında geliyor.
Bağımlılık döngüsü var. Nedir bu tamolarak? "Bir kereden
bir şey olmaz" diye başlanıyor ve sonra kurtulamıyor kişi
değil mi? Aşama aşama anlatır mısınız?
Önce “Belki kullanabilirim” diye düşünmeye başlıyorlar. Bu
dönemde 'korku ve merak' var. Sonra “Bir kereden bir şey
olmaz” diye başlıyorlar. “Bir kere kullanacağım ama bir daha
asla kullanmam” diyorlar. Fakat sonra “Bir kere kullandım
bir şey olmadı. Ben bağımlı olmam, istediğim zaman
bırakabilirim” diye devam ediyor. Daha sonra ise “Bu meret
bırakılmaz ki!’ diyerek devam ediyorlar. Ancak kullanarak
yaşamak zorlaştıkça “Artık bırakmak zorundayım” diye
düşünmeye başlıyorlar ve “Artık bırakacağım” kararını
veriyorlar. “Bırakırım bir daha başlamam” diye tedaviye
başlanıyor. Belirli bir süre ayıklık dönemini geçirdikten sonra
yine “Bir kereden bir şey olmaz” diyerek tekrar kullanmayı
denediklerinde kısır döngü başlıyor ve sürüp gidiyor.
Bağımlı uyuşturucudan nasıl zarar görüyor ki mücadele
yolları aranıyor? Psikolojik ve fiziksel olarak etkileri
nasıldır?
Madde kullanımına bağlı problemler sadece bu maddelerin
kullanılması ile oluşan bağımlılık sorunu değildir. Aynı
zamanda akıl hastalıkları oluşturma, başta AIDS ve sarılık
olmak üzere bulaşıcı hastalıkların yayılması, madde etkisi
altındayken oluşan kaza ve yaralanmalar, aşırı dozlarda
kullanım sonucu ölümler, kronik kullanıma bağlı oluşan
psikiyatrik ve fiziksel hastalıklar ile birlikte iş gücü kaybı,
ailelerin parçalanması ve yasa dışı yollara yönelme gibi
sosyo ekonomik kayıplardır. Bir toplumda uyuşturucu
kullananların sayısı arttıkça artık bu kayıplar kişisel
boyutlardan toplumsal boyuta ulaşır ve sadece kullanan
kişilerin sorunu olmaktan çıkıp o toplumda yaşayan tüm
insanları etkilemeye başlar.
ME H TAP K E SK İ N
HAYDAR E RÇ İ N
RÖP ORTA J
FOTOĞ R AF L AR
Prof. Dr. Ömer Ayhan Kalyoncu