21 / 84
Madde bağımlılığı bir anda gelişen ya da madde
kullanılır kullanılmaz oluşan bir durum değildir.
Farklı aşamaları içeren, zaman içinde gerçekleşen
katmanlara sahiptir. Uzmanların bağımlılık
döngüsü adını verdiği aşamalar zincirinde,
kişinin nerede olduğunu bilmek, uygulanacak
tedavi yöntemi açısından önem taşır. Öte
yandan bağımlılıktan kalıcı olarak kurtulmanın
temelinde döngüden çıkmak kadar, bir daha
tekrarlamamasına izin vermemek de yatar.
lanmaması da belirleyici bir faktördür. Çünkü “Bu da sigara
gibi bir şey!” diyerek diğer maddelerin teklif edilmesi daha
kolaydır. Bu nedenle bağımlılık sürecinde mücadele edil-
mesi gereken en önemli madde sigaradır. Sigara kullanma-
yanların diğer maddeleri kullanma ihtimalleri daha düşük-
tür. Benzer bir durum alkol kullanımı için de söz konusudur.
Alkol kullanan kişiler, alkollü oldukları zamanlarda doğru
kararlar veremezler ve bu sırada kendilerine yapılan madde
tekliflerine daha kolay 'evet' derler.
“İSTEDİĞİM ZAMAN
BIRAKABİLİRİM” YANILGISI
Kişi her deneme ile birlikte bir daha denemeyeceğine
dair kendine söz verir. Ancak arkadaş ortamında yapılan
tekliflere 'hayır' diyemez. Öte yandan madde kullanımını
denetleyebileceğini ve istediği zaman bırakabileceğini
düşünür. Çevresinde gördüğü ya da anlatılan bağımlılara
benzemediğine, onların zayıf karakterli olduklarına inanır.
Madde kullanımının zamanla kendisi için bir sorun oluştur-
duğunu görse de, 'bağımlı olmadığına dair inancı' nedeniyle
herhangi bir adım atmaz. Bu dönemde ayrıca okula ve
sosyal kurallara karşı başkaldırı kültürü de güçlenir.
E
Ergenlik döneminde gençler ailelerinden çok arkadaşları ile
zaman geçirir. Madde kullanım süreci de, genellikle gencin
sosyal çevresindeki bu değişimle başlar. Bu süreçte en
önemli faktör bu maddeleri getirecek arkadaş çevresidir.
Bir gencin çevresinde madde kullananlar çoğaldıkça onun
da kullanma ihtimali artar. Bir aradayken kendini önemli
hissetmek istemesi ve arkadaş grubu tarafından kabul
görmeyi beklemesi, gencin madde tekliflerine karşı tavır
almasını zorlaştırır. Kişinin bu maddeleri ve zararlarını
bilmesi çoğu zaman akran baskısının direncini kırmaya
yetmez.
HER ŞEYİN BAŞI:
“BİR KEREDEN BİR ŞEY OLMAZ!”
Madde bağımlılığı sürecinde ilk adımmerak etme ve de-
neme davranışıdır. Maddenin denenmesine kadar kişide
merakın yanı sıra maddenin etkilerine yönelik korku da
mevcuttur. Merakın korkuyu yenmesi ile kişi “Bir kereden
bir şey olmaz” diyerek ilk denemeyi gerçekleştirir. Artık
kişinin maddeye olan korkusu azalmıştır. Çoğunlukla ilk
defa kullanma, diğer kullanımların da önünü açar. Merak
ve korku aşamasında gencin sigara veya alkol kullanıp kul-
Bir kereden
bir şey
olmaz
yesilay.org.tr
21
YEŞiLAY
•
MART 2015