19 / 84
l
Bireye ait olma duygusu sağlaması
l
Bireyin duygusal bütünlüğünü ve kararlılığını sağlaması
l
Bireye iletişim fırsatı sağlaması
l
Bireye yardımve destek sağlaması
l
Bireye değerli olduğu duygusunu vermesi
l
Bireye başkalarına yardımetme fırsatı sağlaması
l
Kişiliğini desteklemesi
“BENİ EN İYİ ANLAYAN KİŞİ ARKADAŞIM”
Ergende meydana gelen fiziksel, ruhsal ve davranışsal
değişim elbette ebeveynlerde kaygıya yol açıyor ve ar-
dından aile içi stresi artırıyor. Yaşanan hızlı değişim aile
içi krizlere, gencin ebeveyniyle ilişkilerinde çatışmalara
yol açabilir. Bu durumda genellikle an-
ne-babaların çocukları üzerinde
otoriter, baskıcı veya koruyucu
tutumlar sergilemesi sıkça
görülen bir sonuç olarak
karşımıza çıkıyor. Kılıçars-
lan kontrollerini artıran,
çevreye güvenmeyerek
toplumdan çocukları adına
korkan ebeveyn davranışının
çocuk üzerinde baskının art-
masına sebep olacağını söylü-
yor ve arkadaş gruplarının etkisinin
altını çiziyor: “Ergen için bu dönemde arkadaşlarının
önemi büyüktür. Arkadaşlar, tutum ve davranışları
ile birbirlerini etkilerler. Genç, arkadaş grupları içinde
onay görür, takdir görür. Arkadaşlar arasında gruplar
oluşturulur. Bu grupların kendilerine özgü kuralları var-
dır. Ergen onu en iyi anlayan kişilerin artık arkadaşları
olduğunu düşünür. Kınanma, eleştirilme, beğenilmeme
kaygılarından dolayı gruptan çıkmaktan çekinebilir.
Sokakta yaşamayı alışkanlık haline getirir. Sokak onun
bir parçası olur. Çünkü sokakta bir kimlik, güç kazanır.
Ardından sokak yaşamında arkadaş, merak, ilgi ve çıkar
grupları çocuğu madde kullanmaya yöneltir. Madde
kullanmayı çocuğun modelleme ile ilişkisine bağlayabi-
liriz. Çocuk ya arkadaşlarından ya da anne babasından
birini model alır. Çevresinde ve ailesinde böyle modeller
varsa, maddeye yönelme riski çok daha yüksektir.”
ÇOCUĞUN DEĞİŞİMLERİ
Madde ve uyuşturucu kullanan gencin tutum, davranış
ve psikolojisinde belirgin değişikler gözlemlenir. Fatih
Kılıçarslan, içine kapanma ya da aşırı hareketlilik ve
öfke patlamaları olabileceğini söylüyor. “Yalan söyle-
me, yaşamdan zevk almama, kendini mutsuz hissetme,
aile ve toplumdan uzaklaşarak içe kapanma vs. uyum
ve davranış sorunları baş gösterebilir. Çocuğun ders
kalitesinde düşme, sınıfta kalma ya da okulda öğret-
menleri tarafından sürekli uyarı cezaları aldığı gözlenir”
diyen Kılıçarslan gencin bedeninde meydana gelen
belirgin değişikliklerin de altını çiziyor. Aşırı kilo kaybı,
kollarda iğne izleri, sürekli öksürmek, gözlerde kızarık-
lık, uyku düzeninde bozukluk bunların başında geliyor.
SAĞLIKLI EBEVEYN
YAKLAŞIMLARI
l
Çocuğu tanımak:
Çocukluk ve ergenlik çağı potan-
siyel ve güçlü bir enerjiyi temsil eder. Onun sağlıklı
bir şekilde enerjisini harcayacak alanlar oluştu-
rulmalı ve psikolojisine uygun iletişimyaklaşımları
geliştirilmelidir. Ebeveynlerin çocuğu tanımlamak,
sınırlamak, ne yapacağını belirlemek yerine onu
tanıma, anlama çabası içine girmesi, gençlik dönemi
ruhsal sorunun çözümüne kolaylık sağlar.
l
İyi bir gözlemci olmak:
Bir gencin sorunlarının ne
olduğunu anlamada sağlıklı teşhisler koymak için,
nasıl bir süreçten geçtiğini iyi gözlemleyebilmek
gerekir. Ebeveynler çocuklarını doğumdan itiba-
ren kişilik, duygusal ve sosyal gelişim özellikleriy-
le izlemeli; ilgi, merak ve yetenekleri konusunda
fikir sahibi olmalıdır.
l
İletişimbecerisi:
Ebeveynler çocuklarıyla açık, duy-
gularını anlamaya dönük ve güvenli bir iletişimkur-
malı, bir yandan da çocuklarının dinleme ve anlama
becerisini geliştirmelidir. Eleştirmek, yargılamak,
suçlamak ve akıl vermekten kaçınılması gerekir.
l
Rol model olma:
Rehber ana-baba modeli olarak,
söyleyerek değil göstererek örnek ve olumlu
davranışlar sergilemek en önemli konulardan
biridir. Anne-baba bu anlamda model olarak ço-
cuklarını eğitmeli, onun sınırlarını, yaşamın kural
ve değerlerini oluşturmasına yardımcı olmalıdır.
l
Hayır demeyi öğretmek:
Ebeveynlerin zararlı
alışkanlıklara özendiren arkadaş çevresine karşı
çocuğa ‘hayır’ diyebilmeyi öğretebilmesi, kendi
özgüveni oluşturmasına destek olarak, sağlıklı
sınırlar geliştirmesine yardımcı olması gerekir.
Böylece genç, kendisini zararlı alışkanlıklara sevk
eden arkadaşlarını durdurabilecek, arasına mesafe
koyarak madde bağımlılığından korunabilecektir.
Madde
ve uyuşturucu
kullanan gencin
tutum, davranış
ve psikolojisinde
belirgin değişiklikler
gözlemlenir.
yesilay.org.tr
19
YEŞiLAY
•
NİSAN 2015