14 / 84
DOSYA
MAKALE
konularında da etkili olur. Madde kullanımından korunmada da
etkisi büyüktür. Akran eğitimine katılan genç, madde kullanımı
konusunda nasıl ve neden başladığını, nemiktarda aldığını, ar-
kadaş ve çevre şartlarının kendini ne düzeyde etkilediğini daha
rahat ifade edecektir. Gencin ergenlik döneminde otoriteye
karşı koyma isteği, verilecek her türlümesajın etkisini azal-
tır. Sorunlarını arkadaşlarıyla paylaşma, eğitimin veriliş tarzı,
lider kişinin kimliği mesajın gücünü etkiler. Bu nedenlemadde
kullanımı konusunda damesajın doğrudan akran tarafından
verilmesi etkiyi artıracaktır.”
NE ZAMAN UYGULANIYOR?
Eldeki veriler sonucu gençlerin bağımlılık yapan maddeleri ilk
kez, yaşadıkları sosyal ortamdan tanıdıkları kendi akranları
ile denediklerini biliyoruz. Bu nedenle olumsuz akran grubu
etkisini azaltmak için üniversitelerde de akran eğitimi mo-
delinin uygulanması önemseniyor. Akran eğitimi program-
ları ülkemizde son beş altı yıldır birçok lise ve üniversitede
uygulanıyor. Liselerde rehberlik birimi tarafından gönüllü
ve lider öğrenciler seçilerek belirli bir program çerçevesinde
bilgi ve beceriler kazandırılıp, destek ve dayanışma yoluy-
la öğrenciler arasında sorunların paylaşılması sağlanıyor.
Yapılan araştırmalar, gençlerin okulda yaşadığı sorunları yine
arkadaşlarıyla paylaştığını gösteriyor. Özellikle üniversitede
okuyan gençler ailesinden uzak kaldığından, oluşan arkadaş
grupları gençlerin davranışlarını şekillendirmede ve sosyal
kuralları benimsemede etkili oluyor.
l
Aile içi ilişkilerin sağlıklı olmaması
l
Aşırı disiplin
l
Aşırı rahatlık
l
Ebeveyn tutumunda tutarsızlık
l
Anne-babadan birinin kaybı
l
Kalabalık aile
l
Denetimsizlik
l
Anne babanın alkol, sigara veya
uyuşturucu kullanması
l
Aile üyelerinde psikiyatrik bir rahatsızlığın
olması
Genç nedenmadde
kullanımına yönelir?
Her şeyden önce gençlerin neden madde kullanımına
yöneldiklerini anlamak gerekiyor. Bu sadece eğlenmek,
sosyal ve duygusal ihtiyaçlarını gidermek olabileceği
gibi; sorunlardan uzaklaşmak, heyecan aramak veya
başkaldırı gibi farklı nedenler de olabilir. Ama unutmayın
ki ergenlik döneminde maddeye alışmak, ailesel veya
okulla ilgili sorunlarla çok yakından ilişkili bir durum.
Uzmanlar bu noktada farklı noktaların altını çiziyor:
Uzmanlar eğitici kişilere, bir program doğrultusunda
karşı tarafın duygularını anlama ve anlatma, sözlü ve
sözsüz davranışlar, sorun çözme teknikleri, olumlu
iletişim, empati, etkin dinleme, beden dili ve faydalı
olacağı alan konusunda bilgi ve beceriler kazandır-
maya yönelik bir eğitim verilmesini öngörüyor. Eği-
timcilerde bulunması gereken nitelikler ve izleyecek-
leri yolun özelliklerini şöyle sıralayabiliriz;
l
İlişki gücü:
Eğitimci kendi grubu üzerinde etkili
olacağı gibi diğer gruplarla da bağlantı sağlayabil-
me özelliğine sahip olmalı.
l
Konuya hakimiyet:
Hedef kitle için daha güve-
nilir olması gereken eğitimci, maddenin kötüye
kullanımı konusunda bir eğitim programı hazırla-
malı. Madde bağımlılığı konusunda temel bilgilere
sahip olmasının yanı sıra, sorulacak sorulara yeterli
cevap verebilmesi, ayrıca bu alanda yazılmış kay-
naklara ulaşabilmesi ve sağlaması gerekiyor. Bu
noktada eğitici, zaman zaman madde kullanımında
bedensel, ruhsal, ekonomik bakımdan zarar gören
kimseleri de gruba alarak konuşturabilir. Ayrıca bu
konuda hazırlanmış CD, film ve video gösterileriyle
konuyu pekiştirebilir.
l
Üslup farkı:
Akran eğitici hiçbir zaman gruba ve
bireylere yargılayıcı bir üslup kullanmamalı. Mimik-
leri ve beden dilini kullanarak dikkat çekici olmalı,
konuşma süresince göz temasında bulunarak, ses
tonunu gerektiği hallerde değiştirerek ve mizah
yeteneğini kullanarak ilgi çekmeli.
l
Gerçek örnekler gösterme:
Akranlarının düşün-
ce ve davranışlarını nasıl algıladıkları konusuna
hakim olması gereken eğiticiler, çevresinde bu
alanda çalışma yapan akademik kişileri, uzmanları,
emniyet mensuplarını, tedavide başarılı olmuş
kişileri, hatta gençlerin sevdiği, hoşlandığı madde
kullanıp bırakmayı başaran müzisyen, sporcu ve
sanatçıların bilgilerini sunmalarını sağlamalı. Madde
kullanan kişilerin doğrudan bu etkinlikte yer alması
önlemedeki başarıyı artıracaktır.
Akran eğitimi verecek kişilerin kişilik özellikleri
bakımından sosyal, güvenilir, duyarlı, empati
kurabilen, sakin, esnek, model olma özelliği
olan kimliğe sahip olmaları gerekiyor.
AKRAN EĞİTİMCİSİ
14
YEŞiLAY
•
NİSAN 2015
yesilay.org.tr