15 / 84
l
Doğru atmosferi yaratma:
Çalışma yapacağı yeri
ilan edip üye sayısını 10 ile 30 arasında tutmalı,
yuvarlak bir oturma biçimi tercih edip, ortamın
rahatlatıcı olmasını sağlamalı. Toplantıya katılan-
ları kısa zamanda tanıyıp, isimleri ile hitap etmeli.
Sorulan soruları tartışma başlatmak üzere gruba
yansıtmalı fakat zorla ikna etme yoluna gitmemeli,
bunu zamana bırakmalıdır. Konuşulan konuların
gerekirse gizli kalacağına dair güvence vermelidir.
Sosyal bakımdan yeterli olan akran, gruba model
olacak, aktif katılımı sağlayarak kişilerin kendilerini
özgür hissetmelerine yardımcı olacaktır.
l
Planlı ilerleme:
Bağımlılığı önleme konusunda ve-
rimli bir akran eğitimi programında planlama önem
taşır. Burada uygulamaya ne kadar zaman ayrılaca-
ğı belirtilir. Planlamada hedef kitle, yaş ve cinsiyet
belirlenir, ihtiyaçlar saptanır ve konu tartışmaya
açılır. Tartışmada geri bildirime ve çıkan sonuç-
lara dikkat çekilir. Daha sonra programın etkinliği
değerlendirilir. Davranış değişiklikleri olup olmadığı
hedef alınır. Gencin agresif davranışları, okul başarı
düzeyi, uyumu, özdenetim, aile ve akran ilişkileri
ve maddeyi artık kullanmama konusundaki tutum
değişiklikleri saptanır. Programın sonunda teşekkür
ve plaket verilebilir.
l
Grubu iyi tanıma:
Hedef kitlenin ne tür maddeyi
kullandığı, ne amaçla kullandığı, ne zamandan beri
kullandığı, konuyla ilgili bilgi ve tutumları, yaşadığı
muhit, aile ve kültürel yapısı, çevre ile ilişkileri hakkında
bilgi alınmalıdır. Özellikle bu konuları içeren anketler
uygulanarak bir önleme programı geliştirilebilir.
l
Uzaklaştırıcı somut nedenleri konuşma:
Akran
eğitici, gruptakilerin madde kullanımının olumsuz
sonuçlarını saymalarını ve konuşmalarını sağlamalı.
Konuşulanlar dışında ele alınmayan konular varsa
ilave edilmeli. Özellikle madde kullanımının bedensel
riskleri üzerinde durulması etkin yöntemlerden biri
olarak seçilebilir. Kronik bronşit ve nefes darlığına
yol açtığı, astımı alevlendirdiği, akciğerlere ve ge-
beliğe zarar verdiği, cinsel gücü olumsuz etkilediği,
kalp şikayetlerini artırdığı, enfarktüse neden olduğu,
felç yapabileceği, akciğer, pankreas ve mesane
kanserine neden olacağı konuları ileriki programlar
çerçevesinde tartışılabilir...
l
Başarıyı takdir etme:
Akran eğitici, bu konuda başarı
elde etmiş ergenlere “Bak artık rengin eskisinden
daha canlı, yüzünde sivilceler ve kırışıklıklar azaldı,
artık yiyeceklerin tadını daha iyi almaya başla-
dın, sanırım koku duyun düzeldi. Son zamanlarda
harçlığından tasarruf ediyorsun, kendine besleyici
şeyler alabiliyorsun. Ağzın ve elbiselerin kokmuyor.
Sadece madde kullananlarla değil tüm arkadaşlarınla
konuşup ilişki kurabiliyorsun” şeklindeki gözlemlerini
ifade etmeli. Duygusal bakımdan “Artık iyi düşü-
nebiliyorsun, notlarında yükselme var. Sınıfta söz
alarak katılımcı oluyorsun. Artık dikkatin dağılmıyor.
Daha önce katılmadığın fiziksel etkinliklere katıl-
maya başladın. Seni seviyorum. Sen aslında çok iyi
yürekli bir arkadaşsın” şeklindeki övgüleriyle ergeni
yüreklendirmeli. Bir yandan da sportif etkinliklere,
müzik, folklor, tiyatro, el sanatları, izcilik ve dağcılık
gibi etkinliklere, toplumsal yardım kampanyalarına
katılmasını önerip, motive etmeli. Ardından çev-
resinde sigara ve madde kullanan kişilerden uzak
durmasını isteyerek ailesinde içen varsa yanında
içmemeleri konusunda destek olmalarını sağlamalı.
Bir-iki haftalık yoksunluk döneminde olumsuz duygu
durum, sigara ve madde alma dürtülerinin olabile-
ceğini anlatmalı. Gerekirse aile ziyaretleri yapmalı.
Tüm bu işlevler akran eğitimine katılan liderlerin ve
katılımcıların ekip ruhuyla çalışmalarıyla başarıya
ulaşılmış olacaktır.
NASIL OLMALI?
yesilay.org.tr
15
YEŞiLAY
•
NİSAN 2015