23 / 84
edildi. Reklamla ilgili araştırmada
deneklere reklamın kendilerinde
ne gibi bir etki uyandırdığı
soruldu. Deneklerin yüzde 60'ı
bu etkiyi; 'doyuma ulaşma', 'seks
düşkünlüğü', 'heyecanlanma'
'romantizm' 'duyguları okşayıcı'
gibi ifadelerle tanımladı. Reklamın
gizli mesaj içermeyen versiyonu
ise denekler tarafından bu şekilde
tanımlanmadı.”
YÖNTEMİNETKİSİ
KANITLANDI
Teber, bir grup psikolog ve yazarın
konunun gündeme geldiği ilk
yıllarda bu yöntemin uydurma
ve efsane olduğunu, insanları
etkilemeyeceğini söylediğini
vurguluyor. Beyin dalgalarını
ölçen teknolojilerin gelişmesi ile
gizli mesaj içeren reklama beynin
daha farklı ve fazla tepki verdiğinin
gözlemlendiğini kaydeden
Teber, “Böylece bu yöntemin
etkisi kanıtlanmış oldu” diyor.
Bilinçaltı reklamlarının etkisinin
kanıtlanmasının ardından bir
yandan bu yöntemin kullanımının
arttığını dile getiren Teber, diğer
yandan da bu gibi yöntemlerin
kullanılmasını önlemeye yönelik
yasalar çıkartıldığını söylüyor.
BİLİNÇALTI REKLAM
YASAKLANDI
Teber’in verdiği bilgiye göre;
Türkiye’de Radyo ve Televizyon
Üst Kurulu (RTÜK), bilinçaltı
reklamı; ‘Teknik cihazlar vasıtasıyla
televizyon yayınlarında çok kısa
süreli görüntüler kullanarak,
izleyicilerin ancak bilinçaltıyla
algılayabileceği ürün veya
hizmetlerin tanıtılmasına ilişkin
mesajlar içeren reklamlar’ olarak
tanımlıyor. Yasalarımız tüketicinin
korunması bakımından, gizli
reklam ve bilinçaltı reklamı da
yasaklıyor. Türkiye'nin yanı sıra
dünyanın birçok yerinde de
bilinçaltı reklam yasaklanmış
durumda ama tüm reklam ve
filmleri bilinçaltı mesaj içerip
içermediği noktasında denetleyecek
bir yapı kurulamadı.
büyüklüğündeki kareyi
oluşturuyor. Her 327.5 satırda
bir de ´control-track´ denilen
aralık var. İşte bu aralıktan
görüntüler kesilip aralarına
başka görüntüler atılıyor.”
DOĞUM VE ÖLÜME
DUYARLIYIZ
Teber, bilinçaltı reklamlarında
en çok iki nokta üzerine vurgu
yapıldığını söylüyor: ‘Ölüm’
ve ‘cinsellik’. Nedenini ise
bilinçaltının ‘doğum’ ve ‘ölüm’e
çok daha fazla duyarlı olması
şeklinde açıklayan Teber,
beynin bu iki olaya daha fazla
tepki verdiğini dile getiriyor.
Teber şöyle devam ediyor:
“Televizyonda ya da sinemada
kullanılan diğer bir bilinçaltı
tekniği de 25 ve 25’inci kare
tekniği. Gördüğümüz bir anlık
bir görüntü 655 satır ve frame
denilen 24 küçücük kareden
oluşuyor. Her 24 kare ise
(bu sinemadadır) bir ekran
Türkiyeaçısındanüzücüolandurum,kendi
izlediğimizyada çocuklarımıza izlettiğimiz
her dizi ve filmde bilinçaltımıza her türlü
bilinçaltı yöntemi ile seks ve cinsellik
temalarının kazınması. Özellikle bazı
çizgi filmlerde cinsellik teması yıllardır
çocuklarımızın bilinçaltına kazınıyor. İşte
en somut birkaç örnek:
Kurtarıcı (Rescuer) adlı çizgi filmde
bir anda parlayıp sönen çıplak kadın
resimleri ekrana yansıtılmış.
Alaaddin çizgi filminde ise ‘Evet gençler
soyunun’ (good teenagers take of clothes) sesi hipnotik bir tonda gizli
olarak tekrarlanıyor.
Aslan Kral (The Lion King) adlı çizgi filmde yıldızlarla gökyüzüne
‘sex’ kelimesi yazılmış.
Jessica Rabbit (Who Framed Roger Rabbit) çizgi filminde filmin
kahramanı Jessica koşarken eteği açılıyor ve kahramanın
iç çamaşırsız olduğu görülüyor.
Reklam ve filmlerdeki başlıca bilinçaltı uygulamaları ise şöyle:
Birsigaramarkasının logosundakullandığıdeveresmininsağayağında
çıplakbir adamfigürübulunuyor. YinebumarkanınSmoothKarakter
adlı tiplemesinde cinsellik, tema olarak bilinçaltına kazınıyor.
Kutu kola tasarımında ‘sex’ yazısını gizlice çizgilerin arasına
gömmüş ve bu şekilde satışlarını artırmış.
“Tümbu örnekler tespit edilenler. Kimbilir tespit edemediğimiz
ve bilinçaltımıza cinsellik tohumlarını eken kaç film ve reklam var?”
diyen Teber sözlerini şöyle tamamlıyor: “Özetle, çizgi film
seçerken ve çocuklarımızı televizyona emanet ederken lütfen biraz
daha dikkatli olalım. Kendimizi ve çocuklarımızı dışarıdan ihraç
edilen filmve dizilerden uzak tutmanın, sinema keyfine bir süreliğine
ara verip evimizdeki televizyonları kapatmanınvakti geldi de geçiyor.”
ÇARPICIÖRNEKLER
Bilinçaltı
reklamlarında
ençokikinokta
üzerinevurgu
yapılıyor;‘Ölüm’ ve
‘cinsellik’.Nedeni
isebilinçaltının
‘doğum’ve ‘ölüm’e
çokdahafazla
duyarlıolması,
beyninbuikiolaya
dahafazlatepki
vermesi.
Psikolojik Danışman -
Pedagog Mehmet Teber
AĞUSTOS 2018 23