liflere “Hayır!” da diyemez. Öte yandan madde kullanımını
denetleyebileceğini ve istediği zaman bırakabileceğini
düşünür. Çevresinde gördüğü ya da anlatılan bağımlılar
gibi olmadığına ve onların zayıf karakterli olduklarına
inanır. Madde kullanımının zamanla kendisi için bir sorun
oluşturduğunu görse de bağımlı olmadığına dair inancı
nedeniyle herhangi bir adım atmaz. Bu dönemde ayrı-
ca okula ve sosyal kurallara karşı başkaldırı kültürü de
güçlenir. Mesela bir gencin madde kullanım problemi
zamanla gencin okuldan kaçmasına, derslere olan ilgisinin
azalmasına ve birçok davranış sapmasına sebep olur. Bu
süreçte gençler yetişkin kontrolünden uzak ortamlarda
vakit geçirmeyi tercih ederler. Yetişkin gözetiminden ve
sosyal kontrolden uzaklaştıkça madde kültürü yeni bir
yaşam tarzına dönüşür.
Bağımlılığa Teslim Olma
Kişi, bağımlı olduğunu fark ettiğinde çevresindeki madde
kullanan diğer kişilerin telkinleri nedeniyle bu hastalığın
düzelemeyeceğini ve madde kullanmayı hiçbir zaman bı-
rakamayacağını düşünmeye başlar. Artık çok geç olduğu
düşüncesi, kişinin tedaviye başvurmasını engeller. Kişi
kendini artık bir madde bağımlısı olarak kabul ettikten
sonra ise madde odaklı bir yaşama başlar. Yaşamanın tek
amacı maddeyi zamanında temin etmektir. Bu aşamada
bağımlı kişi gerekli parayı sağlayabilmek için her türlü
suçu işleyebilir.
Tedavi Süreci
Madde bağımlılığının kabulü gibi tedavinin kabulü de çok
zordur. Tedavinin başlamasıyla da iş bitmez. Zira kişi teda-
viye başladığında sadece maddeyi bırakacağını düşünür
ancak arkadaş çevresi, yaşam biçimi ve alışkanlıklarını da
değiştirmek zorunda olduğunu tahmin edemez.
Yeniden Bağımlılığa Dönüş
Tedavi bittikten sonra bir bağımlı için her şey yeniden
başlar. Öncelikle kişi temiz olduğundan dolayı zamanla es-
kiden yaşadığı kötü hadiseleri unutur. Hayatta karşılaştığı
birtakım problemlere çözüm bulamadığında bir kez daha
maddeyi denemeyi düşünür. Sonunda bir gün “Bir kereden
bir şey olmaz.” diyebilir. Bu durumda bağımlılık sürecinin
bir sonucu olarak her şey tekrar en başa döner.
Nelere dikkat etmeliyim?
Kişinin kendini tanıma, öfke kontrolü, stresle baş etme,
iletişim, “hayır” diyebilme ve problem çözme gibi yaşam
becerilerindeki eksiklikler madde kullanım riskini art-
tırmaktadır. Örneğin arkadaş grubunda popüler olmak
isteyen ancak kendini ifade etmekte zorlanan, çekingen
bir genç, cesaretini arttırmak amacıyla uyarıcı bir madde
kullanmayı tercih edebilir. Strese çok dayanıklı olmayan,
gergin, huzursuz bir gence de sakinleştirici etkiye sahip
bir madde cazip gelebilir. Ya da kendi kararlarını almayı öğ-
renememiş, her adımını ailesinin kontrolü altında atan bir
genç, arkadaş grubu içinde kendisine sunulan bir maddeye
“Hayır!” demekte zorlanabilir. Bu yüzden kişinin kendini
tanımaya çalışması, zaaflarını bilmesi; öfke kontrolü, stres-
le baş etme, iletişim, “Hayır!” diyebilme ve problem
çözme gibi yaşam becerilerini geliştirici faaliyetlere
yönelmesi önemlidir.
yesilay.org.tr
23
YESiLAY
•
HAZiRAN
2014
