Bir halk sağlığı uzmanı olarak bağımlılıkları nasıl de-
ğerlendirir, nasıl tanımlarsınız?
Aslında bağımlılık mağduru olmuş bir kişiyim. Bu
halk sağlığı uzmanı olmadan önceydi. Henüz üni-
versite öğrencisi iken, sigara bağımlısı olan babamı
yıllar boyunca ilerleyen ve eriten kalp ve akciğer
yetmezliğinden 54 yaşında kaybettim. “Babamın
öldüğü yaştayım” şarkısını yaşarcasına, o yaşa
yaklaşırken kendimi bağımlılıkla mücadelede ön
saflarda buldum. Böyle bir altyapıyla sorularınıza
cevap vermeye çalışacağım.
Halk sağlığı bakış açısıyla sorunları belirli kriterlere
göre değerlendiririz. Ayrıntıya girmeyelim; ana kriter
sorunun yaygınlık derecesidir. Bir sorun ne kadar sık
görülüyorsa, ne kadar yaygınsa, o kadar halk sağlığı
sorunudur. Bireysel boyut da elbette çok önemli-
dir; ama yaygınlık belirli bir sorunun büyüklüğünü,
toplumsal boyutunu, toplumun sağlık sorunları
arasındaki sırasını gösterir. Bu şekilde değerlendir-
diğimizde, her birinin boyutu farklı olsa da tütünden
teknolojiye kadar belli başlı bağımlılıkların halk sağlığı
sorunu olarak tanımlanması ve öncelenmesi gerekir.
Ayrıca halk sağlığının önemli bir özelliği “önleyici
yaklaşım”ı esas almasıdır. Bu açıdan da bağımlılıklar
halk sağlığının ilgi alanına girer. Bağımlılık tedavisinin
ve rehabilitasyonunun ne kadar zor, başarı oranının
ne kadar düşük olduğu bilinmektedir. Dolayısıyla,
önleyici yaklaşım tartışmasız şekilde öncelik kazan-
maktadır. Bir başka ifadeyle, önlemenin ileri düzeyde
etkili ve faydalı olduğu alanlardan biri bağımlılıklardır.
Bağımlı sayısının yüksek olduğu ve uyuşturucu
piyasasının da yoğun olduğu bir şehirde, İstanbul’da
İl Halk Sağlığı Müdürlüğü yaptınız. Sağlık açısından
çok iyi inceleyen ve bilen bir isim olarak İstanbul’u
nasıl görüyorsunuz?
İstanbul ülke büyüklüğünde, hatta birçok ülkeden
büyük bir şehirdir. İstanbul’da güzellikler de çirkin-
likler de geniş spektrumlu olarak bulunur. İstanbul
için SWOT/GZFT analizi yapacak olursak; İstanbul’un
güçlü yönleri kadar zayıf yönlerinin, fırsatları kadar
da tehditlerinin olduğunu rahatlıkla söyleyebiliriz.
İstanbul sadece İstanbul değildir, deyim yerindeyse
yarı Türkiye’dir. Hatta biraz Ortadoğu’dur, Afrika’dır,
Balkanlar’dır ilâ ahir... Özet olarak, İstanbul “zor” bir
şehirdir. Bu zorluğu halk sağlığının bütün alanlarında
hissedersiniz, yaşarsınız. Bir yanda bulaşıcı hasta-
lıklar, bir yanda çevre sağlığı sorunları, öte yanda
bağımlılıklar… Kalabalıkta hepsi abartılı, daha doğrusu
hepsi büyük… Bugün dikkat çekici bir haber vardı:
İstanbul’da bir seferde en büyük miktar olarak 1.520
kg uyuşturucu madde yakalanmış. Böyle bir şehirde
kendi çocuğunuzu dahi korumanız zor olur haliyle.
Öyleyse, yapılacak çok şey var demektir.
Bilhassa uyuşturucu madde kullanımını önleme nok-
tasında politikalarımız ve müdahalelerimiz nelerdir?
Sizler yeterli buluyor musunuz?
Önleyici müdahaleler arzı azaltıcı ve talebi azaltıcı
uygulamalar olarak sınıflandırılmaktadır. Emniyet
teşkilatımızın ağırlıklı olarak arzı azaltıcı görevleri
ve çalışmaları var. İstanbul Emniyet Müdürlüğü
Narkotik Şubesi'ni ve çalışmalarını yakından tanıma
ve birlikte çalışma fırsatı buldum. Bu konuda çok
iyi olduklarını söyleyebilirim. Hatta sade arzı değil,
talebi azaltıcı pek çok faaliyetleri var. Çeşitli pay-
daşlarla takdire şayan projeler yürütüyorlar. Ayrıca
Yeşilay’ımızın, diğer birçok sivil toplum kuruluşla-
rının, belediyelerin ve diğer kurumların eğitimi de
içeren, daha ziyade çocuklara ve gençlere yönelik
güzel çalışmaları var. Ancak bunları yeterli bulmak
mümkün değil. Bu konuda ne kadar çok çalışma
yapılsa o kadar iyi olur. Kanaatimce asla “yeterli”
denilemeyecek konulardandır bu…
Tedavi merkezlerimizin az ya da olanaklarının kısıtlı
olması kişinin madde kullanımına devam etme-
sinde etkili oluyor mudur? Uyuşturucu bağımlılığı
iyileştirme merkezlerinin çok olması olumlu bir
durum mudur?
Elbette ki, imkânların gerek nicelik gerekse nitelik
bakımından kısıtlı olması olumsuz tablonun de-
Ne yapmak gerektiğini öğrenmek zor değil;
zor olan, uygulama hassasiyeti, iradesi ve
sürekliliğidir.
Tütünden teknolojiye kadar belli başlı bağımlılıkların
halk sağlığı sorunu olarak tanımlanması ve
öncelenmesi gerekir.
yesilay.org.tr
39
YESiLAY
•
HAZiRAN
2014
