mamıştır. Bu da, çok sayıda etik ve ekonomik sorunla so-
nuçlanabilir. Kitle iletişim araçları kampanyaları diğer sağlık
müdahalelerin aksine “önleme çalışması istememiş veya
buna açıkça müsaade etmemiş nüfuslara” dayatılmakta-
dır. Bu durum bazı taraflarca, söz konusu kişilerin davranış
değişikliklerine yön vereceği için insan merkezli modern
kamu sağlığı çalışmalarında önemli bir etik sorundur.
Medya kampanyalarının zorluklarından biri de maliyetidir.
Kitle iletişim araçları kampanyaları özellikle ulusal seviyede
uygulandığında çok pahalı olabiliyor. Popüler şovlarda ve
yazılı medyadaki yayınlarda büyük ölçekli kamu hizmeti
ilanı sürelerinin satın alınması genellikle sadece devlet ku-
ruluşlarına açıktır. Örneğin, ABD Ulusal Uyuşturucu Kont-
rolü Dairesi’nin Uyuşturucuyla Mücadelede Ulusal Gençlik
Medya Kampanyası’na birinci ve ikinci aşamalarına 10 yılı
aşkın sürede 2,7 milyar dolar yatırılmıştır. Bu gibi kam-
panyalar dikkatli değerlendirmelerden geçmesine rağmen
sonuçlar net bir oranla da açıklanamamaktadır.
Bizler kısa bir süre önce yasadışı uyuşturucuların kullanımı
ve yasadışı uyuşturucu kullanmaya niyetlenme hakkın-
da kitle iletişim araçları kampanyalarının etkilerinin de
değerlendirildiği ve bulgularının yer aldığı Cochrane adlı bir
sistematik incelemeyi yayınladık.
Çalışmamızda 184.811 denek yer almış ve ABD, Kanada,
Avustralya’da 1991 ile 2013 yılları arasında gerçekleştirilen
19 değerlendirme çalışması yapılmıştı. Bu çalışmadan özetle
şu şekilde sonuçlar çıkardık: Medya kampanyaları tütün
kullanımı ve yol güvenliği gibi konularda etkili olmuş, buna
karşın uyuşturucu kullanımının önlenmesine karşın kam-
panyalar içerik ve kalite düşüklüğü sebebiyle fazla rağbet
görmemiştir. Bu medya kampanyalarının bilhassa İngiltere,
Hollanda, Danimarka, İsveç, Fransa ve Bulgaristan’da daha
detaylı araştırmaları yapılmış, insanların kampanyayı görüp
görmedikleri, sloganları arkadaşlarıyla tartışıp tartışmadık-
ları, sloganları beğenip beğenmedikleri veya bilgilerini arttı-
rıp arttırmadığı değerlendirme bulguları içerisine alınmıştır.
Bu sonuçlar dolaylı olarak davranış üzerinde etkili olabilse
de, uyuşturucuyla mücadele kampanyalarının asıl amacının
uyuşturucu kullanımın önlenmesi (veya gelecekteki bir dav-
ranış olarak uyuşturucu kullanmaya niyetlenme konusunun
önlenmesi) üzerine olması gerektiği ortaya çıkmıştır.
Kitlesel medya kampanyaları bütün dünyada belirli
amaçlara yönelik olarak geniş kapsamlı olarak kullanıl-
maktadır. Yalnız bu kampanyaların daha popülarize olan
konularda dikkat çektiği kanıtlanmıştır. Uyuşturucu
kullanımını önleme medya kampanyalarını hazırlarken
bilgilendirmeden çok merak uyandırma dezavantajı ön
plana çıktığında yeni kullanıcıların da ortaya çıkması
kaçınılmaz olacaktır. Nihayetinde özellikle gençlerde
uyuşturucu kullanımının en büyük sebepleri arasında
özenti ve merak yatmaktadır.
Dr. Elias Allara
, bu makalenin sunumunu Yeşilay’ın 29 Eylül-1 Ekim
2014 tarihleri arasında yapmış olduğu Uluslararası Uyuşturucu
Politikaları ve Halk Sağlığı Sempozyumu'nda “Medya Farkındalık
Kampanyaları” oturumunda sunmuş, dergimiz için de ayrı olarak
kaleme almıştır.
Dr. Elias Allara
yesilay.org.tr
25
YEŞiLAY
•
KASIM 2014
