ket edebilme kapasitesini artırmak amacı ile geliştirildi.
Bu sayede Avrupa Birliği ülkelerinden herhangi birisinde
yakalanan yeni bir maddeden her ülkenin odak noktası
(Türkiye’de bu birim TUBİM’dir) hemen haberdar ediliyor
ve madde hakkında o ana kadar elde edilebilen tüm veri-
ler paylaşılıyor. Biz ülke olarak önceleri söz konusu mad-
denin ülkemize girmesinden itibaren harekete geçiyor
ve yukarıda anlattığım yasa kapsamına alınma sürecini
başlatıyorduk. Oysa bu durumun zaman kaybına yol aç-
tığını ve bu durumdan tek kazançlı çıkan tarafın uyuş-
turucu tacirleri olduğunu görünce TUBİM Erken Uyarı
Sistemi toplantılarında şöyle bir karar alındı: EMCDDA’ya
o tarihe kadar bildirilen yakalamalar arasından herhangi
bir AB ülkesinde yasa kapsamına alınmış olan maddeler
tek tek tasnif edilerek bunların tek bir Bakanlar Kurulu
Kararnamesi ile yasa kapsamına alınması. Bu karar derhal
uygulamaya geçilerek kısa süre içerisinde o tarihe kadar
kapsama alınan madde sayısından daha fazla madde tek
bir kararname ekinde yasa kapsamına alındı. Bu sayede
daha madde ülkemize girmeden peşinen yasa kapsamı-
na alınmış oluyordu. Bu önlem bir süre işe yaradı, ancak
bir süre sonra bazı psikoaktif etkili yeni maddeler daha
diğer AB ülkelerinde görülmeden ilk kez bizim ülkemizde
görülmeye başlandı.
Dünyayı saran, Türkiye’yi de uyuşturucu konusunda hem
koridor hem de hedef ülke yapan bu sektöre erken uyarı
sistemi yeterli oluyor mu?
Maalesef bu önlemler dahi bize yetmez oldu. Yukarı-
da belirttiğim gibi Avrupa’da henüz yakalanmayıp ilk
defa Türkiye’de yakalanan maddelerin yasak maddeler
kapsamına alınmasına kadar vakit geçmiş oluyor ve bu
sürede birçok kez o madde başka ülkelerde de yayılmaya
başlıyor bile. İşte tam bu noktada önemli bir adım daha
atma aşamasındayız. Kısa sürede uygulamaya gireceğini
düşündüğüm bir önlem var gündemde: Jenerik listele-
me. Jenerik listeleme şu demek; Bu yöntemde eskisi gibi
uyuşturucuların tek tek adları sayılmıyor. Halk arasında
Bonzai denen maddenin yüz çeşidi var mesela. Bu mad-
delere örnek vermek gerekirse AKB-48, JWH-18 gibi
madde isimlerini sayabilirim. Aslında bilimsel olarak sen-
tetik kannabinoidler denilen bu maddelerin ana kimyasal
yapıları birbirine çok yakın. Uyuşturucu üreticilerinin
yaptığı bu kimyasal yapıda küçük değişiklikler yaparak
yasayı arkadan dolanmak. Örneğin, AKB-48 maddesi
yasa kapsamına alındığında bu maddenin ana iskeletine
“Florür” ekleyerek piyasaya AKB-48 F denilen maddeyi
sürüyorlar. Bu durumda yasada AKB-48 yer alıp AKB-48
F sayılmadığından failler serbest kalıyorlar. Jenerik liste-
de madde isimleri eskisi gibi tek tek sayılmayacak. Bunun
yerine maddelerin genel yapıları ve bu yapıya eklenebi-
lecek olası tüm kimyasal eklentiler peşinen sayılacak,
böylece öngörülebilen tüm yeni madde çeşitleri kapsam
dahiline alınmış olacak. Konunun anlaşılması için basit-
leştirerek anlatayım; mesela kartal, şahin, akbaba, hepsi
yırtıcı kuş değil mi? Eskiden bu yırtıcı kuş isimlerini tek
tek sayarken şimdi doğrudan yırtıcı kuş deyip bu tabirle
yasa kapsamına almak diye düşünelim. Yani yakalanan
madde eğer şu türdense, bu türün ucuna jenerik listede
sayılan maddelerden hangisi girerse girsin, otomatikman
uyuşturucudur diye yeni bir tanımlamaya geçilecek. Bu
tanımlamaya sanırım kısa sürede geçilecek. Bu olursa
rahatlayacağız, eskisi gibi failler cezası kalmayacak.
TUBİM raporlarına göre uyuşturucu maddelerden dolaylı
ölüm oranları daha da artmış bulunmakta. Sebebi ve doğ-
rudan ölümle arasındaki farkı nedir?
Doğrudan ölüm yüksek dozda uyuşturucu maddeyi direkt
alıp o maddenin doğurduğu yan etki nedeni ile gerçekleşen
ölümdür. Alınan maddelerin tümünde yan etkiler var. Me-
sela kalpte çarpıntı yapıyor, düzensiz kalp atımıyla kişiyi öl-
dürüyor. Bu doğrudan ölüm. Madde kullanımına bağlı olarak
oluşan trafik kazaları, cinayetler, darp ve cebirler, intiharlar
ise dolaylı ölümlerdir.
Bağımlılık bir beyin hastalığıdır diyoruz. Beyinde gelişen ve
daha sonra vücuda yayılan bir hastalıktan bahsediyoruz.
Acaba otopside beyinde gözle görülür bir değişikliğe şahit
oldunuz mu? Bu görülebiliyor mu?
Otopside makroskobik olarak doğrudan madde kulla-
nımına işaret eden bir bulgu tanımlanmamıştır, ancak
Adli Tıp Uzmanı adli verilerden, vücut üzerindeki şırınga
izi benzeri delillerden hareketle toksikolojik analiz talep
eder. Oysa canlı madde kullanıcılarının beyinlerinde
emosyonel hafıza ile ilgili olan ve amigdala adı verilen bö-
lümde maddeden uzak kaldıklarında maddeye karşı derin
bir istek duydukları gözlemlenmiştir. Bazı maddelerin
beyinde dramatik değişiklikler yaptığı ve yapısal deği-
şimlere yol açtıkları bilimsel olarak gösterilmiştir. Bunların
başında nöronların (sinir hücrelerinin) ölümü gelmektedir.
Ekstazi etken maddesi olan MDMA ve kokain bu konuda
başta gelen maddelerdendir. PET scan görüntüleme ile
uyuşturucu kullanan bireylerde madde alımının kesilme-
sinden sonra bile uzun süre beyin aktivitesinde azalma
gösterilmiştir. Yine biz Adli Tıp Uzmanları kokain alımı-
na bağlı beyin kanamasına oldukça sık rastlamaktayız.
Dahası madde alan annelerin bebeklerinde beyin ve
beyincikte anomalileri saptandığı bildirilmektedir.
yesilay.org.tr
31
YEŞiLAY
•
KASIM 2014
