54 / 84
Ö
fke duygusunu
tanımlayabilir misiniz?
Neden öfkeleniriz?
İnsanlardan öfkeli bir kişi tarif
etmelerini istesek muhtemelen
saldırgan tutum ve davranışlarda
bulunan bir kişiyi tarif ederler.
Fakat öfke, saldırgan davranışlarda
bulunmak demek değildir.
Daha doğrusu, öfke bir davranış
değildir. Tehdit ve engellenme
karşısında bireylerin yaşadığı
insani bir duygudur. Kişinin
sınırlarını korumasına olanak
sağlayan doğal bir alarm
sistemidir. Engellendiğimize veya
sınırlandırıldığımıza işaret eden
uyaranlar karşısında öfke ile birlikte
duygusal, düşünsel, bedensel bazı
belirtiler ortaya çıkar. Bireyin
kendine yönelik tehditleri fark
edip, kendini nasıl koruyacağına
yönelik düşünsel uğraşları başlar.
Vücudun kan dolaşımının
hızında, damar genişliğinde,
adrenalin hormonunda ve nefes
almada değişimler gerçekleşir, bu
değişimler kişiyi kaç veya savaş
tepkisine hazırlar. Hazırlıklar kişiyi
tehdit eden uyaranlar karşısında
harekete geçmeye motive eder. Bu
nedenle öfke, ihtiyaç duyulan ve
yaşamımızın devamı için gerekli bir
duygudur.
Öfkeyi göstermenin yolları
nelerdir?
Bir kişinin öfkeli olduğunu ses
tonundan, beden duruşundan,
bakışlarından, hâl ve
tavırlarından anlayabiliyoruz.
Öfkeli bir birey deyince hemen
aklımıza bağırıp çağıracak,
vurup kıracak ve etrafa tehlike
saçacak biri geliyor. Ancak
öfke, yalnızca sözel ve motor
aktivite içeren saldırganlıkla
gösterilmiyor. Öfkeyi gösterme
yolları kültüre, cinsiyete ve
yaşa göre değişiyor. Kadınların,
erkekler kadar ve onlara benzer
yoğunlukta ve benzer nedenlerle
öfkelendiği biliniyor. Ancak
erkekler kadınlara kıyasla öfke
duygularını daha doğrudan
ifade eder. Kadınların ifade
biçimi ise daha dolaylıdır. Öfke
tepkilerinin yaşa göre azaldığı
da pek çok araştırma tarafından
ortaya konmuştur. Öfke ve diğer
duygular arasında çok karmaşık
bir ilişki vardır. Pek çok insanın
öfkelendiği zaman, kaygı ve
korku düzeyleri artar, bazen
de suçluluk ve üzüntü öfkeye
eşlik eder. Bazen bu eşlik eden
duygular ifade edilir ve öfke gizli
kalır. Ayrıca öfke, küskün olma,
şikâyet etme ve sessizlik gibi
birçok yolla da gösterilebilir.
Belit ŞENOL
Fotoğraflar: Betül YAZICIOĞLU
Öfke, kişiye ve çevrenizdekilere zarar verecek kadar
büyük ve kontrolsüz bir forma bürünüyorsa ya da
öfke geçtiği zaman kişi kendini suçlu hissediyorsa
öfke kontrol bozukluğundan bahsedilir. Öfke
kontrol problemi haklıyken haksız duruma düşmeye, pişman olmaya
ve ilişkileri bozan öfke patlamalarına sebep olur.
Yeşilay Danışmanlık Merkezi’nden Psikolog Aylin Işık, sık rastlanan psikolojik sorunlardan
bir tanesi olan öfke kontrol bozukluğu ile ilgili sorularımızı yanıtladı. “Kişi öfkelendiğinde
hemen harekete geçmek yerine durup olayı anlamlandırmanın gerekliliğini fark etmelidir. Bu
farkındalık öfkeyi kontrol etmenin anahtarıdır.” diyen Işık, öfkenin kişinin sınırlarını korumasına
olanak sağlayan doğal bir alarm sistemi olduğunu vurguluyor.
Psikolog Aylin Işık
alarmsistemidir
PSİKOLOGAYLİN IŞIK:
Öfke, doğal bir
yaşam
Yeşilay
54