43 / 84
kaygıyla başa çıkmak için uygun
olmayan yollar kullanma, davranış
bozuklukları görülebilmektedir.
Sınav kaygısı yüksek olan bireylerin
yoğun olarak bilişsel boyuta
ilişkin belirtiler gösterdikleri
belirtilmektedir. Aşırı düzeyde bir
kaygı, öğrenmeyi olumsuz yönde
etkilediği, çok düşük düzeydeki
kaygının da öğrenmeyi güçleştirdiği,
yapılan araştırmalarla belirlenmiştir.
Orta düzeyde bir kaygı ise öğrenmeyi
olumlu yönde etkilemektedir. Sınav
kaygısı yükseldikçe boyun eğiciliğin
artması yönündeki bulgular, otoriter
bir güç karşısında kaderlerine
razı olma yönünde bir davranış
sergilediklerini göstermektedir. Sınav
kaygısı, çocukluk döneminde oluşan
ve ileriki yaşlarda giderek etkisini
gösteren bir duygudur.
Sınav stresinin fiziksel ve ruhsal
belirtileri nelerdir?
Huzursuzluk, endişe, tedirginlik,
sıkıntı, başarısızlık korkusu,
çalışmaya isteksizlik, mide bulantısı,
taşikardi, titreme, ağız kuruluğu, iç
sıkıntısı, terleme, uyku düzeninde
bozukluklar, karın ağrıları vs.
bedensel yakınmaların yanı sıra
dikkat ve konsantrasyonda bozulma,
özgüvenin azalması, kendini yetersiz
ve değersiz görme de en sık görülen
belirtilerdendir.
Gençlerde ve çocuklarda sınav
stresi farklılık gösteriyor mu?
Çocuklar Türkiye eğitim sisteminin
rekabetçi yapısından dolayı
ilköğretimdüzeyinden itibaren sınav
stresi ve kaygısı yaşamaktadırlar.
Sınav kaygısı ile ilgili araştırmalar
daha çok lise ve üniversite öğrencileri
üzerine yapılmıştır, dolayısıyla
ilköğretim öğrencileri ile ilgili
çalışmalar oldukça kısıtlıdır, fakat
birçok araştırmaya göre hemen
hemen her okul ve sınıf düzeyinde
sınav kaygısı gözlenebileceği bilgisine
ulaşılmaktadır. Örneğin, yapılan
bir araştırmaya göre üniversite giriş
sınavına hazırlanan öğrencilerin
kaygı düzeyi, genel cerrahi
hastalarının kaygı düzeyinden
çok daha yüksek bulunmuştur.
Aşırı düzeyde bir kaygı, öğrenmeyi olumsuz
yönde etkilediği, çok düşük düzeydeki
kaygının da öğrenmeyi güçleştirdiği, yapılan
araştırmalarla belirlenmiştir.
“Ailenin çocuktan yüksek
beklentilerinin olması, aile
üyelerinin detaylarla aşırı
derecede uğraşmaları ve
sınavı bir araç değil de
amaç olarak görmeleri
öğrencinin stres düzeyini
oldukça fazla
etkilemektedir.”
Buffalo Üniversitesi’nde yapılan
bir araştırmaya göre stres, kortizol
hormonu salgılanmasını artırarak
öğrenmeyi kolaylaştırıyor ve
hafızayı güçlendiriyor. Öte yandan,
olumsuz olarak adlandıracağımız
aşırı stres ise öğrencinin verimli bir
şekilde ders çalışmasını engelliyor
ve derslerde başarısız olmasına
neden olabiliyor. Bu söylenenlere
göre aslında birçok kişiye göre stres
az mı, çok mu diye ayırmak zor
gelebilir. Bu noktada ideal seviyede
stres yaşayan öğrencilerin bir
miktar enerji kaybı yaşayabileceği
ancak buna rağmen ders çalışmaya
ve sınava hazırlanmaya motive
oldukları gözlemlenmektedir.
Tam tersi aşırı yani olumsuz
strese maruz kalan öğrencilerin
ise tükenmişlik ve motivasyon
eksikliği yaşadığı görülüyor.
Kısaca, öğrencilerin olumlu
İlköğretim öğrencileri ile yapılan
bir çalışmada ise altıncı sınıf
öğrencilerinin kaygı düzeyi yüzde
20, yedinci sınıf öğrencilerinin
kaygı düzeyi yüzde 42, sekizinci
sınıf öğrencilerinin kaygı düzeyi ise
yüzde 31 olarak ölçülmüştür. Bu
sonuçlara bakıldığında yaş ve sınıf
düzeyi ile ilgili anlamlı bir veri elde
edilememiştir.
Stres fazlaysa başarı oranı
o oranda düşer mi? Stresle
performans arasında nasıl bir
ilişki var?
Öğrenci performansı için stres
olumlu veya olumsuz etkilere
sahip olabilir. Örneğin, ideal
seviyedeki stres öğrenciyi
motive eder ve performansını
artırabilir, bu sebeple biz bu
durumu olumlu stres olarak
görürüz. Örneğin, New York
1987 yılında İstanbul’da doğdu. İlkokul, ortaokul ve lise eğitimlerini Arel
Koleji’nde aldıktansonraABD’debulunanMaryWashingtonÜniversitesi
PsikolojiBölümünübitirdi.Kısabir süreMaryWashingtonHastanesi’nde
psikolog olarak görev yaptı. Türkiye’ye döndükten sonra önce Yeşilay
ve TOÇEV ortak projesi olan “Bağımlılığa Karşı Sanat” projesinde yer
aldı. Klinik Psikoloji yüksek lisansını İstanbul Gelişim Üniversitesi’nde
gerçekleştirdi. Ekim 2016’da girdiği Yeşilay Danışmanlık Merkezi’nde
(YEDAM) Klinik Psikolog olarak çalışıyor.
ONURAYDINKİMDİR?
MAYIS 2019 43