45 / 84
bozulması (altına kaçırma, tutma
vb.) gibi davranışlarla karşılaşılabilir.
NELERE DİKKAT EDİLMELİ?
Burada anne-babaların dikkat
etmesi gereken en önemli nokta;
bu davranışların ne zaman
başladığı, sıklığı ve yoğunluğu. Bu
davranışlar, sadece ilgi çekmeye
yönelik davranışlar olabileceği gibi
daha ciddi sıkıntıların habercisi de
olabilir. Bu nedenle ebeveynler, bu
davranışların görülme zamanına
ve tekrar edilme sayısına dikkat
etmeli ve çocuklarını çok dikkatli
bir şekilde gözlemlemeli.
HANGİ YAŞ DÖNEMİNDE SIK
GÖRÜLÜR?
1-3 yaş döneminde çocukların
ilgi görme isteği çok yoğundur.
3-5 yaş arasında ise özellikle hayal
dünyalarının geniş olması nedeniyle
farklı yöntemler düşünerek, farklı
hikayeler oluşturarak ilgi çekme
çabasını gözlemlemek mümkündür.
Çocukların buradaki amacı,
çevrelerindeki kişilerin kendileriyle
ilgilenme sıklığını ve kalitesini
artırmaktır.
»
Çocuğunuzun davranışlarındaki
değişimi fark ettikten sonra
yapmanız gereken ilk müdahale;
onunla geçirdiğiniz zaman
diliminin artırılması ve bu zaman
diliminin içeriğinin düzenlenmesi.
Çocuğunuzla vakit geçirirken
hepinizin keyif alması ve eğlenmesi
çok önemli. Bu zaman diliminde
birlikte oyun oynayabilir, şarkı
söyleyebilir, dans edebilir, maç
yapabilir, kurabiye yapabilir ve
hoşunuza giden birçok etkinliği
birlikte gerçekleştirebilirsiniz.
»
Çocuklar dikkat çekmek için ilk
başta genellikle olumlu yönlerini
ve olumlu davranışları sergiler.
Bu davranışlarla ilgi çekmeyi
başaramazlarsa uygun olmayan
yolları denemeyi tercih ederler.
Burada anne-babaların dikkat etmesi
gereken nokta, çocuklarının olumlu
davranışlarına geribildirim vermeyi
unutmamak. Olumlu davranışlarıyla
olumlu geribildirimler alan çocuklar,
olumsuz davranışlarıyla ilgi çekme
yöntemine ihtiyaç duymaz.
»
Çocuklara sadece ilgi çekmek
istedikleri zamanlarda değil, gün
içinde karşılaştığımız olumlu
davranışlardan hemen sonra
geribildirim vermek çok önemli.
Bu sayede çocuklar hem olumlu
davranışlarda bulunduklarını fark
ederek aldıkları geribildirimlerle
mutlu olur hemde olumlu
davranışlarının yerleşme ve
sergilenme sıklığı ve hızı artar.
»
Anne-babalara düşen bir diğer
önemli görev ise çocuklarına
duygularını ifade etme konusunda
model olmak. Örneğin; anne-
babasının onunla ilgilenmemesi
nedeniyle onların eşyalarına zarar
veren bir çocuk, aslında onlardan
daha çok ilgi istediğinin ve onları
özlediğinin sinyallerini veriyordur.
Burada anne-babalar, “Son
zamanlarda iş yoğunluğu nedeniyle
seninle çok sık vakit geçiremiyoruz.
Bu durum galiba seni biraz üzüyor
ve kızdırıyor. Aslında biz de
bunu fark ettik, bu durum bizi de
üzüyor ve seni çok özlüyoruz” gibi
sözel açıklamalarda bulunarak ve
çocuklarını da duygularını ifade
etmesi konusunda teşvik ederek,
onların hem rahatlamasına fırsat
verebilir hemde kendini ifade
etmesini sağlayarak anlaşıldığını fark
etmesi için uygun ortamı oluşturabilir.
»
Bütünmüdahalelerinize rağmen
çocuğunuzun davranışlarında bir
değişiklik olmuyorsa, olumsuz
davranışlar şekil değiştiriyor ve
sergilenme sıklıkları artıyorsa,
bu noktada bir uzman desteğine
başvurabilirsiniz.
Çocuklarınızın ilgi çekmeye çalışan hareket-
lerini görmezdengelme tutumu, bazı durum-
larda işe yarayabilir ancak konu ilgi çekmek
olunca anne-babaların dikkat etmesi gereken
nokta, olumsuz davranışların görmezden ge-
linmesi ancak olumlu davranışların olumlu
geri bildirimlerle ödüllendirilmesinin atlan-
maması ve sergilenmesi istenendavranışınbu
şekildeçocuğaöğretilmesidir.Cezavermekise
genellikle etkisiz olur ya da bazen sadece kı-
sa bir süreliğine etkili olur. Ancak sonrasında
çocuğun kızgınlığı yoğunlaşır, olumsuz davranışın görülme sıklığı ar-
tabilir ve olumsuz davranışlar şekil değiştirerek fazlalaşabilir. Bu nok-
tada da önemli olan, olumlu ve uygun davranış kalıplarının çocuklara
öğretilmesi ve geribildirimlerle sıklıklarınınartırılarakbudavranışların
içselleştirilmesinin sağlanmasıdır.
“CEZAVERMEKETKİLİ
BİRÇÖZÜMDEĞİL”
Psikolojik Danışman
Tuğba Gürçağ Yarız
Anne-baba olarak,
çocuklarınızdaki bir
farklılığı veya değişimi
anlayabilmenin en iyi
yolu, çocuklarınızı tüm
özellikleriyle çok iyi
tanımak ve
gözlemlemektir. Bu
sayede tüm
alanlarındaki değişim
ve gelişimleri fark
etmek mümkün
olabilecektir.
ANNE – BABALARNE YAPMALI?
ŞUBAT 2018 45
Çocuklar, orada olduklarını
hatırlatmak, anne-babalarının
kendileriyle ilgili farkındalık
düzeyini artırmak, önceden sahip oldukları
ilgi düzeyinin ve ebeveynleriyle geçirdikleri
kaliteli zamanın artırılmasına ön ayak
olabilmek için ilgi çekmeye yönelik bazı
davranışlar sergileyebilir.