Ergenlik döneminde tütün ürünleriyle gerçekleştirilen ilk
deneyimler ciddi sağlık sorunlarına yol açmaktadır. Bunun
yanında, sigara gençlerde sağlık riski taşıyan başka birçok
problemlere de davetiye çıkarmaktadır. Sigara kullanımı; al-
kol kullanımı, uyuşturucu bağımlılığı ve cinsel şiddet unsur-
ları gibi pek çok olumsuz durumlarla da yakından ilişkilidir.
Birbirlerini tetikleyen bu durumlar gençlerde sigara kullanı-
mını önlemek için ciddi bir ikaz olarak karşımıza çıkmaktadır.
Sigara Kullanan Gençlerin Karakteristik Özellikleri
Gençlerin hayatında pek çok faktör onları sigara kullanımını
teşvik edecek ya da engelleyecek potansiyele sahiptir. Yapılan
araştırmalar sigara kullanan gençlerin yaşamtarzı bakımın-
dan pek çok benzer karakteristik özelliklere sahip olduğunu
göstermektedir. Bu ortak karakteristik özelliklerin başın-
da gençlerin okuldaki performansları gelmektedir. Yapılan
araştırmalar, akademik alandaki başarı ve seviyenin arttıkça
sigara kullanımının düştüğünü göstermektedir. Bir diğer
bulguya göre sportif aktivitelerlemeşgul olan kızların daha az
sigara kullandığını ortaya koymuştur. Erkekler için ise durum
biraz daha farklıdır. Erkeklerde sportif faaliyetlere katılımoranı
sigara kullanımoranı üzerinde pek de bir etkiye sahip değil-
dir. “Ulusal Ergen Sağlığı Merkezi” verilerine göre, ABD’nin
batısındaki eyaletler diğer bölgelere nazaran daha az sigara
kullanmaktadır. Özellikle kuzeydoğudaki “Beyaz Gençler” en
yüksek sigara kullanma riskine ve potansiyeline sahiptir.
Gençlerin Sigara ve Tütüne Yönelik Bakış Açıları
Sağlıkla ilgili kaygıların yanında akran grubu tarafından
dışlanma ya da gruba dâhil olma kaygısı, gençlerin ne sıklıkla
sigara kullanıp kullanmayacağını etkileyen önemli bir unsur-
dur. Yoğun sigara kullanımına yönelik olumsuz tavır ve tu-
tumlar son yirmi yıldır gençler arasında yükselişe geçen bir
durumdur. 1975’te %63’lük bir orana kıyasla bugün yaşlıların
%70’i günde bir paketten fazla sigara içmenin kendi akranları
tarafından dışlanmayla sonuçlanacağını hissetmektedir.
Yapılan bir araştırma; özellikle “Beyaz Gençler”in neredey-
se tamamının (%97) dumansız sigara kullanımının kansere
sebep olduğuna inandığını göstermektedir; fakat bu inancın
düzenli olarak dumansız sigara kullanma kararı üzerinde bir
etkisi olmadığı söylemektedir.
Aile ve Ebeveynin Sigara Kullanımı Üzerindeki Etkisi
Gençler ve yetişkinler sigara kullanımına karar verdiklerinde
özellikle ailenin beklentisi ve etkisi gençlerin/yetişkinlerin
bu kararlarında büyük bir rol oynamaktadır. Gençlerin sade-
ce %6’sı, sigara kullanımı ile ilgili kararlar verdiği durumlarda
dergi, gazete, radyo ve bilbordlardaki reklamları fark ettik-
lerini söylemektedir. “Amerika’da Liseli Öğrenciler Arasında
KimKimdir?” adlı kitabın yazarı olan Paul Krouse “Reklamla-
rın bizim çocuklarımızın davranışlarını dizayn edemeyeceği
gerçeği, sigara içmeyerek çocuklarına güzel örnek olan ve
onları eğitme kaygısı taşıyan ebeveynlere geniş bir alanın
kapısını açık bırakmaktadır” demektedir.
Çocuklarının sigara kullanımından kaçınmasına yönelik ailele-
rin beklentileri, gençlerde sigara içme oranları üzerinde önemli
bir etkiye sahiptir. “Kimkimdir” anketine katılan öğrenciler
arasında daha önce hiç sigara kullanma deneyimine sahip
olmayan%68’lik bir oranın dışında, öğrencilerin çoğu (%86)
daha önceden aileleri tarafından “Sigara kullanma” söylemine
muhatap olmuştur. Ulusal Ergen Sağlığı Merkezi verilerine
göre ailelerin çocuklarına gösterdikleri ilgi ve şefkat onları
sigara kullanımından korumaktadır. Bunun yanında, sigara
kullanma riski çocukların evde tütün ürünlerine erişim imkân-
larının az olduğu durumlarda daha da azalmaktadır.
Riskli Davranışlarda Bulunma
Riskli bir davranışta bulunmanın bir diğer riskli davranışa da-
vetiye çıkarmayacağı garanti edilemez. Sigara kullanımının
yoğun olduğu yerlerde gençler gerek cinsel istismara, gerek
fiziksel şiddete gerek başka bir süre sonra aktif bir sigara
kullanıcısı olmaya başlayabilir veya kavgalara tutuşabilir,
alkol de kullanabilir. Surgeon General (ABD)’in yayınladığı
rapora göre sigara kullanan gençlerde kavga, silah taşıma,
cinsel istismarda bulunma, uyuşturucu kullanma ve alkole
başlama gibi yüksek risk taşıyan davranışlar görülebilir.
Sigara kullanımı ile ilgili çalışmalar yürüten “Hastalıkları
Önleme ve Kontrol Etme Merkezi” verilerine göre sigara
kullanımının cinsel istismarda bulunma ve alkol kullanma
davranışı ile çok yakından ilişkisi bulunmaktadır.
Bu yazı The Institute for Youth Development (Genç Gelişim Enstitüsü)’nün Sigara
ve Gençlik raporundan derlenmiştir.
mu r at k ar aca
çe v i r i
SİGARA VE GENÇLİK
DOSYA
yesilay.org.tr
48
YESiLAY
•
MAYIS
2014
