29 / 84
D
AĞLASIN, GÜLSÜN
Çocuğa, duygu tanımlama becerisini
kazandırmak önemlidir. Duygularını
sosyal olarak uygun şekilde ifade edebilen
çocuklar daha az davranış sorunları
yaşayan bireyler olacaklardır.
Duygular, birey ile çevresi arasında ilişki kurmak, ilişkileri
değiştirmek ve ilişkileri ortadan kaldırmak için bir çaba
olarak tanımlanmaktadır. Belli bir durumun sonucunda
ortaya çıkarlar ve o duyguları yaşayan kişiler tarafından
da yapılanırlar.
Duygular çocuktaki nörolojik olgunlaşma ile öğrenmenin
bir ürünüdür. Doğal birer parçamızdır. Davranışlarımızı
etkiler ve yönlendirir. İhtiyaçlarımız karşısında bizi uyarır.
Zorluklar karşısında direnmemize ve kuvvetli olmamıza
yardımeder. Heyecan ve istek duymamızı sağlar ve
bizleri hedefimize ulaştırır. Motive eder. Öğrenmemizi,
insanlarla iletişim içinde olmamızı ve kendimizi iyi
hissetmemizi sağlar.
Aslında temelde iki tür duygu vardır: Olumlu duygu,
olumsuz duygu. Bireyin yaşamını sürdürmesini
destekleyen, bireye yarar getireceği (örn. beslenme)
öngörülen her durumda olumlu duygu; bireyin yaşamını
tehdit edeceği, bireye zarar getireceği (örn. sosyal olarak
dışlanma) öngörülen her durumda da olumsuz duygu
baskındır. Bebek anne karnına düştüğü günden itibaren
duyular tarafından algılanan hemen her türlü bilgi (koku,
ses, şekil vb.) ardından gelen olumlu ya da olumsuz
sonuca göre 'olumlu' ya da 'olumsuz' duygular olarak
kodlanmaya başlar. Bir uyaranın olumlu ya da olumsuz
olmasını değerlendirmek her zaman çok kolay olmaz.
Bazı durumlar hemolumlu hemde olumsuz unsurlar
taşır. Bu yüzden duygularda gökkuşağına benzer bir
yelpaze gelişir.
İnsanların duygularını nasıl yaşadığı ve nasıl ifade ettiği
ve diğer insanlarla nasıl etkileşimkurduğu bireysel
farklılıklar gösterir. Gurur duyma, utanma ve benzeri
daha karmaşık duygular daha sonra gelişir. Bu karmaşık
duyguların gelişmesi için öncelikle bebeğin kendinin
farkında olma becerilerinin gelişmesi gereklidir. İki
yaşından itibaren kendinin farkında olmaya başlayan
bebek suçluluk duyma, utanma, gurur duyma gibi
duyguları da öğrenir. Bu yaşlarda kendisi ile öteki
ayrımını yapabilme becerisini geliştiren, başkalarının
farklı zihinleri ve duyguları olduğunu da fark etmeye
başlayan bebek diğerlerinin yüz ifadelerindeki anlamları
ve daha karmaşık duyguları da anlamaya, karşısındaki ile
empati kurmaya başlar.
yesilay.org.tr
29
YEŞiLAY
•
AĞUSTOS 2015