30 / 84
DOSYA
Örneğin, ağlamanın farklı anlamları da olabileceğini
(üzüntüden, sevinçten, gurur duymadan, vb.) keşfeder,
başkalarının duygusal ifadelerini gördüğünde kendisinde de
benzer duyguların uyandığını görür. Durumlarla duyguları
eşleştirerek duyguların karmaşık kombinasyonlarını
öğrenir. Okul öncesi yaşlarda duygularını sözlerle de
ifade etmeye başlar. Bu yıllarda dışarıdan gözlenen
duygu ifadesinin içte yaşanan duygularla her zaman
eşleşmeyebileceğini de keşfeder. Belirli ortamlarda
duygularını ifade etmek yerine, diğerlerine göstermemek
gerektiğini, bazı duyguların özel olduğunu öğrenir.
Duyguların gelişimi çocukların;
●
Arkadaşları ile sağlıklı iletişimkurmasını,
●
Duygularını sözel olarak ifade edebilmesini ve böylece
saldırgan davranışların azalmasını,
●
İnsanların ne hissettiklerini ve bir sorunu çözmenin
birden fazla yolu olduğunu öğrenmesini,
●
Çocuğun arkadaş edinmesini ve arkadaş grubu
tarafından kabul edilmesini,
●
Duygu ve düşüncelerini daha kolay ifade edebilmesini
●
Sözsüz iletişimi daha kolay anlamasını ve sözsüz
iletişimi kullanmasını,
●
Çocuğun duygularını istenmeyen tepkisel davranışlar
ile değil, sözcüklerle ifade etmesini sağlar.
Çocuklarda duyguları anlamanın tanımlanmış
üç öğesi vardır . Bunlar:
●
Çocukların kişisel duygu deneyimlerini hatırlayıp tarif
edebilme becerileri
●
Kendi hissettikleri duyguları tanımlayabilme becerileri
●
Başkalarının duygularını tanımlayabilme becerileri
DUYGUSAL GELİŞİMNASIL
DESTEKLENMELİDİR?
●
Öncelikle çocukların bir duygu dağarcığına sahip
olmaları sağlanmalıdır.
●
Bir sonraki adımda çocuklara duyguları ifade
etme ve empati öğretilmelidir.
●
10 yaşın üzerindeki çocuklara ve gençlere,
olumsuz veya işe yaramayan düşünce kalıplarını
nasıl değiştirecekleri öğretilmelidir.
●
Yetişkinlerin neyi nasıl söylediklerinin, çocukların
ve gençlerin benlik saygılarının gelişiminde büyük
bir etkisi vardır.
●
Yetişkinlerin olumlu bir dil kullanması, hatta
çocukların ve gençlerin en az beş olumlu
davranışını art arda ifade ettikten sonra bir
olumsuz davranışını söylemeleri (ki genellikle
tersi gözlenir) onların olumlu düşünce, duygu ve
davranışlar geliştirmesini sağlamaktadır.
●
Bir çocuğun kendi ile ilgili olumlu şeyler
düşünmesi için ailesinin ve öğretmenlerinin ona
önemverdiğini ve onunla ilgilendiklerini bilmesi
gerekmektedir.
●
Çocukların ve gençlerin duygusal gelişimini
desteklemenin en önemli yollarından biri de onları
dinlemektir.
●
Çocuklara iletişim, öfke kontrolü, kişilerarası
problemçözme gibi yaşambecerilerinin
kazandırılması gerekir.
●
Çocukların kendileri ile ilgili olumlu duygular
geliştirmeleri için yetenekli oldukları alanlara
yönlendirilmeleri gerekmektedir. Çocuklar ve
gençler bu becerilerini ortaya koyarken, daha
fazla olumlu geribildirimalacakları için kendileri ile
ilgili olumlu duyguları da gelişecektir.
KONUŞARAK HAKKINI SAVUNMA
Kreşte arkadaşı elinden oyuncağını aldığında
hissettiği duygunun 'öfke', 'kızgınlık', 'haksızlığa
uğrama' olduğunu öğrenen bir çocuk, bu duyguyu
fark edip, kendi kendine tanımaya başladığında,
gidip arkadaşına vurmak yerine sözlerle, konuşarak
hakkını savunmanın yollarını arayabilir. Bunun için de
yerinde ve zamanında bir öğrenme sürecine ihtiyaç
duyar. Diğer bir deyişle, kreşte öğretmeni bu durumu
fark ettiğinde hemen yaklaşıp, beden dili ve sözlerle
duygu eğitimi verebilir ve uygun yaklaşımı prova
etmesine yardımcı olabilir.
yesilay.org.tr
30
YEŞiLAY
•
AĞUSTOS 2015