Maddeye başlamada akran baskısı en
önemli faktör
Öğrenme yaşam boyunca sürecek ilk adı-
mına, yaşama dair alınan ilk nefesle başlar
aslında. Sağlıklı bir öğrenmede ailenin
önemli bir yeri vardır. Her ne kadar ülke-
mizde madde bağımlılığı ile ilgili önleme
tabanlı çalışmalar, farkındalık kazandırma
amaçlı uzmanlar tarafından veriliyor olsa
da, sorunla etkin mücadelenin yaşam boyu
sürdürülmesine ihtiyaç duyulmaktadır. Bu
süreç aile ile başladığından, çocuğun sos-
yalleşme sürecine kadar, ailenin vereceği
bilgiler ve kazandıracağı yaşam becerileri,
genci zararlı alışkanlıklardan koruma nok-
tasında daha etkili olacaktır. Bu anlamda
bilimsel literatürde yürütülen çalışmalar
madde kullanımına başlayan bir genç için
akran baskısı faktörünü ön plana çıka-
rırken; madde kullanımından uzak kalan
bir genç için de aile desteği ve kontrolünü
vurgulamaktadır. Aynı şekilde zararlı alış-
kanlıklarla ilgili ilk ve doğru bilgiler aileler
tarafından paylaşılıyorsa, bu tür gençlerin
madde kullanımına yönelme riskleri %50
oranında daha azdır. Aile etkisinin yanında,
özellikle gencin sosyal çevresinin oluş-
masında, eğitim sürecinin de önemli bir
yeri olduğu unutulmamalıdır. Bu noktada
çocuğunu küçük yaşlardan başlayarak
zararlı alışkanlıklara karşı doğru şekilde
yetiştirmek isteyen bir aile nelere dikkat
etmelidir? Buna ek olarak çocuğun eği-
tim sürecinde ona yönelik ne tür katkılar
sunulmalıdır?
Burada en önemli husus, ailenin çocu-
ğun gelişim dönemlerini bilmesidir. Ailele-
rin çocukların gelişim dönemlerini bilmesi,
sağlıklı ve istenen bir biçimde gelişebilme-
leri için bu ihtiyaçların karşılanması ge-
rektiği konusunda yetişkinleri yönlendirir.
Çocuğun kendini tanıma sürecinde ailenin
rehber olabilmesini sağlar. Bu amaçla
çocuğun gelişim dönemlerinde hem ailenin
hem de eğitimcilerin yapabileceklerini üç
farklı gelişim dönemi içerisinde sınıflandı-
rabiliriz. Bunlar:
1. Okul Öncesi Dönemde Yapılabilecekler:
Beslenmeden sağlıklı diş fırçalamaya kadar,
tüm sağlıklı alışkanlıklar için okul öncesi
dönemin önemi büyüktür. Bu nedenle ba-
ğımlılık yapıcı maddelerden de uzak kalmada
bu dönemin aileler tarafından iyi bir şekilde
değerlendirilmesi gerekmektedir.
Okul öncesi dönemde çocuklara sigara,
alkol ya da diğer bağımlılık yapıcı maddeler
hakkında bilgiler vermek gereksizdir. Ancak
çocukların karar verme ve problem çözme
becerileri geliştirilerek onların geleceğe dö-
nük riskli davranışlara yönelmelerini önle-
mede önemli bir adım atılmış olacaktır. Peki,
okul öncesi dönemde aile çocuğuna mad-
delerin zararlarını anlatmak yerine bağım-
lılık yapıcı maddelere karşı çocuğunu nasıl
koruyabilir?
Sağlıklı yaşamın önemi ve eğlenceli
yönleri hakkında çocukla konuşmalı-
dır.
Çocuğun karar verme becerileri ge-
liştirilmelidir.
Çocuğunuz sosyal becerilerini ge-
liştirmeye yönelik çocuğa yönelik
çeşitli fırsatlar oluşturulmalıdır.
Çocuğun kendi sağlığı, refahı ve bi-
reysel çevresi için kendi sorumlulu-
ğunu alması gerektiği bilinci kazan-
dırılmalıdır.
Çocuğun farklı duyularını uyaracak
ve yeni şeylerle karşılaşmasını sağ-
layacak ona yönelik çeşitli fırsatlar
oluşturulmalıdır.
Çocuğun yakın dünyasındaki mevcut
zararlı maddelerden uzak durmasına
yardımcı olunmalıdır.
Çocuğun da kabul edeceği net, an-
laşılır ve mantıklı sınırlar oluşturul-
malıdır.
Çocuğun bir engellenme durumuyla
karşı karşıya kaldığında bunu nasıl fır-
sata dönüştürebileceği öğretilmelidir.
15
