potasyum, kalsiyum,magnezyumdüzeylerinin incelen-
mesi, kalpgrafisi çekimi (elektrokardiyografi) yapılması
önemlidir. Âdetinkesilmesi sözkonusuysakadındoğum
uzmanı değerlendirmesi vehormondüzeyleri araştırması
gerekli olabilir. İleri düzeydekilokaybı olanolgular öncelikle
pediyatri yadadahiliyeservislerineyatırılabilirler. Yine
belirginkilokaybı olanancakacil tıbbi yaklaşımgerektir-
meyenolgular psikiyatri servisineyatırılırlar.
Hastaneden taburcu edildikten sonra yeme bozuklu-
ğunun tekrarlamamasına yönelik koruyucu önlemler
alınmalıdır. Gencin düzenli ve sağlıklı bir beslenme
alışkanlığı kazanması hedeflenir. Eşlik eden psikiyat-
rik bozuklukların ve kişilik sorunlarının belirtilerinin
azaltılması amaçlanır. Diyet, aşırı egzersiz, kilo verdirici
ilaçlar yasaklanabilir. Uzun dönemli takiplerde özgü-
venin arttırılması, cinsiyet kimliği ve özdeşimlerle ilgili
terapi sürecinin sürdürülmesi, mükemmeliyetçilik, “ya
hep ya hiç” düşüncesi gibi takıntısal düşünce şemala-
rının değiştirilmesi amaçlanır.
Aşırı şişmanlığa (obezite) psikolojik yaklaşımda
nelere dikkat edilmelidir?
ÖzellikleAmerikan toplumunda olmak üzere, Batı
toplumlarında obezite yaygın bir halk sağlığı sorunu
haline gelmiştir. Ülkemizde de yaklaşık beş çocuktan
birinin aşırı kilolu olduğu söylenebilir. Ağırlığın (kilogram)
boyun (metre) karesine bölünmesiyle (kg/m2) elde
edilen sayıya beden kitle indeksi (BKI) denir. BKI’nin 25’in
üzerinde olması kilolu olmayı, 30’un üzerinde olması ise
obeziteyi ifade eder. Ergenlik döneminde obezite bir dizi
fiziksel sağlık sorunlarıyla ilişkilidir. Bu sorunlar arasında
şeker hastalığı (tip 2 diyabet), yüksek tansiyon, yüksek
kolesterol ve uyku bozuklukları sayılabilir. Obezitenin
temel nedenlerinden biri genetik etkenlerdir. Gebelik
döneminde annenin şeker hastalığı göstermesi ve aşırı
kilo alımı da risk faktörleri arasında sayılır. Ailenin beslen-
me alışkanlıkları da önemli etkenler arasındadır. Özellikle
fast food ile beslenme, doymuş yağların ağırlıkta olduğu
besinleri tüketme, kan şekerini hızla yükselten (glisemik
indeksi yüksek) gıdaları aşırı tüketme obezitenin gelişi-
mine neden olur. Yetersiz egzersiz düzeyi, televizyon ve
bilgisayar başında uzun zaman geçirme ve sofra dışında
da beslenmeye devametme kilo alımını artırır.
Obezite ilemücadeleetmek içingeliştirilenenbaşarılı
tedavi programları arasındaaileyedayalı tedaviler yer alır.
Yemealışkanlıklarını değiştirmekveyemekvebeslenme
ile ilgili bilişsel şemaları yenidenşekillendirmekbilişsel
davranışçı tedavilerinesasını oluşturur. Obeziteyeyönelik
ilaç tedavileri çocuklukveergenlikçağındagenellikleöne-
rilmemektedir. Ancak insulindirenci olanvekanda insulin
düzeyi yüksekolanergenlerdemetforminkullanılabilir.
Sağlıklı yeme alışkanlığı neleri içerir?
Yeme ve içme günlük hayatın temel işlevlerinden
biridir. Aynı zamanda sosyal yaşamın da önemli bir
parçası haline gelmiştir. Ne yendiği ve nasıl yendiği de
beden sağlığı ile doğrudan ilişkilidir.
Yeme ve beslenme davranışıyla ilgili şu noktalara dikkat
etmek yerinde olur:
Lokmaları yeterince çiğnemeden yutmayın.
Yemek zamanında stres etkenlerini uzakta tutmaya
özen gösterin.
Açlık hissetmeden çok fazla yemeyin ve birmiktar
doyduğunuzu hissettiğinizde yemeyi bırakın.
Sık sık yiyin, az az yiyin.
Günün erken saatlerinde yemeye, geç saatlerinde
daha az yemeye özen gösterin.
Beyaz un, pirinç pilavı ve rafine edilmiş şekerden olabil-
diğince uzak durun.
Sebze vemeyveleri daha fazla tüketin.
Trans yağlardan (örn, kızarmış patates, cips) ve doy-
muş yağlardan (örn, kırmızı et) kaçının.
Zeytinyağı, çiçek yağı gibi doymamış yağ oranı yüksek
yağları kullanın. Bu yağları sıcakta ve doğrudan güneş
ışığı altında bırakmayın.
Yediklerinizin içeriğine, protein, yağ ve karbohidrat
oranına, kalori miktarına dikkat edin.
Gereksiz vitamin takviyesinden kaçının. Doktorunuz
ve diyet uzmanınızın tavsiyelerine göre vitamin ve ek
besin tüketiminizi planlayın.
Parlak sebzeleri, tazemevsimmeyvelerini tüketin.
Koyu renkli ekmekleri, çavdar ekmeğini tercih edin.
Aşırı tuz ve baharat tüketiminden kaçının.
Bilinçli bir beslenmealışkanlığı edinmeyeözengösterin.
DOSYA
Şişmanlığın en önde giden damgalanma konu-
larından biri olması ve zayıflık beklentileri yeme
bozukluklarının alt yapısını hazırlamaktadır.
Özellikle fast food ile beslenme, doymuş yağların
ağırlıkta olduğu besinleri tüketme, kan şekerini hızla
yükselten gıdaları aşırı tüketme obezitenin gelişimine
neden olur
yesilay.org.tr
20
YEŞiLAY
•
EKİM 2014
