11
relere gittiğini bilmek işe yarayacaktır. Yargıla-
madan, nasihat vermeden geliştirilen bir iletişim
tarzı çocuğumuzun bize çevresindeki arkadaşla-
rı hakkında daha doğru bilgi vermesini çoğu kez
sağlayacaktır. Çocuk bu konuda aileye cevap ver-
mek istemiyorsa, ‘‘şu an konuşmaya hazır de-
ğilsen hazır olduğun zaman seninle konuşmayı
bekleyeceğim’’ şeklinde istediği zaman onu din-
lemeye hazır olduğumuzu belirtmek işe yaraya-
bilir. Anne-babaların çocuğunu madde kullanı-
mı gibi tehlikelerden korumak için sık başvurdu-
ğu yöntemlerden biri de tehdittir. Tehdit, kısa süre
için çocuğu korkutsa da uzun vadede işe yarama-
yacaktır. Madde kullanımı konusunda istediğimiz
şeyin ne olduğunu ve bunu neden istediğimizi net
bir duruşla belirtirsek daha etkili olacaktır.
Eğer çocuk yapılmaması gereken madde alma
davranışını her şeye rağmen yapmışsa ne yapmak
gerekir? Bu durumda bile ahlak dersi verir tarzda
değil, yaptığının nasıl olumsuz sonuçlara yol aça-
cağını ve durumunun dışarıdan nasıl göründüğü-
nü, ne gibi duygular uyandırdığını anlatmak ço-
cuğun durumunu fark etmesine yardımcı olabilir.
Madde kullanan bir gencin ailesinin yapması ge-
rekenleri özetleyecek olursak:
• Anne-baba öncelikle onun farklı bir çocuk
olduğunu kabullenmeli ve önce kendi duygula-
rını kontrol etmeyi öğrenmelidir.
• İyi bir dinleyici olmak, onu anlamaya çalış-
tığını göstermek ve yaptıklarına anlam vermek
çok önemlidir. Bunlar iletişimin kalitesini artı-
ran en önemli faktörlerdir. İyi bir iletişim de ço-
cuğumuzun bize her zaman daha açık ve dürüst
davranmasını sağlayacaktır.
• Çocuğun bilerek yapmadığı davranışları da
olabileceğini göz önünde bulundurmak gere-
kir. Bu ihtimali bilmek bile sürekli onu suçlama
oranını azaltacaktır.
• Eleştirirken onu değil davranışlarını, yap-
tıklarını eleştirmeye özen göstermelidir. Anne-
baba çocuğunun olumlu davranışlarını da bu-
lup çocuğa bunu fark ettiğini belirterek bu dav-
ranışlarını takdir etmelidir.
• Anne-baba her şeye rağmen düzeltileme-
yen bir durum varsa, beklentilerini düşürerek
önce çocuğunun zarar görmesini azaltmaya ça-
lışmalıdır.
• Özellikle ergenlik dönemindeki bir çocuk
anne-baba ile uyuşmayı genelde reddeder. Bu
sebeple de anne-babanın ilk adımı atarak de-
ğişmeye çalışması gerekir. Anne babanın değiş-
tiğini görmek ise ergen için değişim yönünde bir
motivasyon olacaktır.
• Anne-baba çocuğuna sınır koyarken bas-
kı biçiminde olmayan kurallar koymalı ve ortak
bir yol geliştirmeye çalışmalıdır.
• Anne-baba çocuğuna kendi sorumluluğu-
nu almayı öğretmelidir. Madde bağımlısı olan-
larda sorumluluk alma ve kendi sorumluluk-
larını üstlenme oranı düşük olduğundan bunu
çocuğa öğretmek için ailenin özel bir çaba gös-
termesi gerekebilir.
• Anne-baba çocuğunun sorunu ile baş ede-
bilmek için yeni beceriler edinmek zorundadır.
Özellikle çatışmaları çözme yöntemleri konu-
sunda kendisini geliştirmelidir. Aile içi ilişkiler-
deki başarısız yöntemler kabul edilmeli ve yeni
stratejiler geliştirilmelidir.
Bir taraftan birey olma yolunda, kendi ki-
şiliğini keşfetme yolculuğuna çıkmış bir erge-
nin aynı zamanda anne-babaya da gereksinim
duyduğunu unutmamak gerekir. Bu nedenle di-
ğer konularda olduğu gibi madde kullanımı teh-
likesine karşı da bazen ailenin yönlendirici ol-
ması gerekir. Bu konuda kesin sınırlar konmalı,
maddeden uzak tutmak için yüreklendirici yak-
laşımlarda bulunulmalıdır. Çocuk bazen öğreti-
ci tecrübelerimize ve bazen de karar verme aşa-
masında müdahalemize ihtiyaç duyabilir.
Ailelerin çoğu madde kullanımını önlemek
için çocuğuna bu konuda kesin bir sınır koyma-
sı gerektiğini ve o sınırı geçen çocuğun tehli-
ke ile karşılaşacağını çok iyi bilir. Fakat şunun
da iyi bilinmesi gerekir ki; iyi bir iletişim, çocu-
ğumuzu dinlemek ve anlamaya çalışmak onun
yaptıklarından erken haberdar olmanın ve onu
tehlikelerden korumanın anahtarıdır.
• Madde kullanımı gibi tehlikeli bir durum-
da çocuğa yapılması gereken ve yapılması sa-
kıncalı olan davranış şekillerini kesin bir tavırla
belirtmek çok önemlidir.
• Anne-babalar çocukları ile küçük yaştan
itibaren madde kullanımının tehlikeleri hakkın-
da konuşmalıdır.
• Ebeveyn çocukla açık ve net olarak konuş-
malı, üstü kapalı şekilde imalarla konuşmama-
lıdır.
• Anne-baba çocuğuna sınır koyarken bas-
kı biçiminde olmayan kurallar koymalı ve ortak
bir yol geliştirmeye çalışmalıdır.
