Addicta Dergisi’nden 2023 Yılı Özel Sayı Çağrısı

Addicta: The Turkish Journal on Addictions
 Tütün ve Tütün Ürünleri Kullanımının Önlenmesi, Kontrolü ve Tedavisi
 
Son Yazı Gönderme Tarihi:
31 Ekim 2023
Toker Ergüder (Prof. Dr.),  Sağlık Bilimleri Üniversitesi Gülhane Tıp Fakültesi Halk Sağlığı AD, Yeşilay Bilim Kurulu Üyesi
 
Türkiye Yeşilay Cemiyeti tarafından dört ayda bir yayımlanan Addicta: The Turkish Journal on Addictions dergisinin 2023 yılı özel sayısının konusu “Tütün ve Tütün Ürünleri Kullanımının Önlenmesi, Kontrolü ve Tedavisi” olacaktır.
 
Addicta, bağımlılık sorununu ele alan araştırmaları yayımlayan, hakemli akademik bir dergidir. Derginin amacı uluslararası ve disiplinler arası özgün, bilimsel çalışmalar için mecra olmak, bağımlılıkla ilgili nitelikli tartışmalar üretmek ve Türkiye’de bağımlılıkla ilgili politikaların şekillenmesine katkı sağlamaktır. Bu sebeple yayımlanacak çalışmalardan teknik yetkinliğin yanı sıra, bağımlılık tartışmalarına yeni ve özgün katkı sağlamaları da beklenmektedir. Böylelikle Türkiye’de bağımlılık alanında çalışma yapan kişilerin ve/veya kurumların yararlanacağı bir birikimin oluşmasına katkı sağlamak hedeflenmektedir.

Addicta’da sağlık bilimleri, halk sağlığı, kriminoloji, adli tıp, hemşirelik, toksikoloji, psikiyatri, sosyoloji, psikoloji, din psikolojisi, eğitim bilimleri, hukuk, iletişim, felsefe ve sosyal hizmetler alanlarından (bu alanların dışından da nitelikli) özgün araştırmalar, deneysel ve klinik çalışmalar, politika analizleri, vaka analizleri ve kitap değerlendirmeleri yayımlanmaktadır.

Tütün kullanımı, ülkemizin ve dünyanın en önemli önlenebilir ölüm nedeni ve halk sağlığı tehditlerinden birisidir. Dünyada her yıl 8 milyondan fazla kişi sigaraya bağlı hastalıklar nedeniyle hayatını kaybetmektedir. Bunun 7 milyonu kendi içtiği sigaralardan, 1,2 milyonu ise sigara dumanına maruz kalmaktan meydana gelmektedir. Çocukların neredeyse yarısı tütün dumanıyla kirlenmiş havayı solumaktadır ve her yıl 65 bin çocuk sigara dumanının sebep olduğu hastalıklar sebebiyle hayatını kaybetmektedir. Ülkemizde ise yaklaşık 100 binden fazla kişinin sigara kaynaklı hastalıklardan hayatını kaybettiği tespit edilmiştir. Tütüne bağlı ölümlerin pek çoğu, yoğun tütün endüstrisi ve pazarlaması hedefi haline gelmiş olan düşük ve orta gelirli ülkelerde meydana gelmektedir. Tütün kullanımının her türü zararlıdır ve tütünün güvenli kullanım düzeyi bulunmamaktadır. Tütünde yer alan nikotin oldukça yüksek düzeyde bağımlılık yapma etkisine sahiptir ve tütün kullanımı kalp-damar ve solunum yolu hastalıkları, 20’den fazla farklı tür ve alt türde kanser ve diğer pek çok ağır sağlık sorununa yol açan önemli bir risk faktörüdür. 2003 yılında Dünya Sağlık Örgütü’nün (DSÖ) Tütün Kontrol Çerçeve Sözleşmesi (TKÇS) yürürlüğe girmiştir. Bu sözleşme, Birleşmiş Milletler’in halk sağlığı alanında hazırlanan ilk küresel çerçeve sözleşmesi olup, 182 ülke tarafından imzalanmıştır. Sözleşme, hem toplum hem de birey bazında pek çok öneriler içermektedir. Bunların başında özellikle tütün talebini azaltmak ve kaçakçılığı önlemek için; fiyat ve vergi düzenlemeleri, tütün dumanına maruz kalmaktan korunma, tütün ürünlerinin paketlenmesi ve etiketlenmesi, tütün reklamı promosyonu ve sponsorluğunun yasaklanması ve bunların izlenmesi ile değerlendirilmesi gibi pek çok öneri gelmektedir. Sözleşme, aynı zamanda bireylere yönelik, tütün bağımlılığını azaltma ve tütün bırakma ile ilgili müdahale yöntemleri sunmaktadır.

Bu özel sayıda; tütün kullanımın ulusal ve uluslararası boyutları ve bilimsel kanıtlara dayalı olarak tütün kontol poliitkalarının Dünya Sağlık Örgütü Tütün Kontrol Çerçeve Sözleşmesi ve tütün kullanımını azaltmayı hedefleyen politika paketi olan MPOWER kriterleri doğrultusunda farklı uygulamaları ve uygulamaların etkinliklerini karşılaştırmak, bilimsel kanıta uygun tütün kontrolü politikalarının yaygınlaşmasını sağlamak amaçlanmıştır.
 
Özel sayıya gönderilecek yazılar, “Tütün ve Tütün Ürünleri Kullanımının Önlenmesi, Kontrolü ve Tedavisi” ana başlığı kapsamında olmak koşulu ile aşağıdaki konuları ve/veya daha farklı temalar üzerine araştırmaları ve kitap incelemelerini içerebilir:

• Tütün Kontrolünün Temelleri

  • Küresel Tütün Salgını

  • Dünya Sağlık Örgütü Tütün Kontrolü Çerçeve Sözleşmesi (TKÇS)

  • Dünya Sağlık Örgütü MPOWER Paketi

  • Türkiye’de Tütün Kontrolünün Tarihçesi ve Mevzuat Seyri

• Tütün veya Sağlık

  • Tütün Bağımlılığı

  • Tütün Kullanımının Sağlık Üzerine Etkileri

  • Tütün Ürünlerinin Çevresel Etkileri

• Küresel Tütün Endüstrisi

  • Yeni Ürünler

• Tütün Kontrolü Ekonomisi

  • Tütün Kullanımının Maliyetleri

  • Tütün Ürünleri Talebi

  • Tütün Ürünlerinin Arzı

• Tütün Kontrol Müdahaleleri

  • Vergilendirme

  • İkinci ve Üçüncü El Sigara Dumanından Korunma

  • Sigara Bıraktırma Hizmetleri

  • Halkı Bilgilendirme Kampanyaları ve Sigara Paketleri Üzerindeki Sağlık Uyarıları

  • Sigara Reklamları, Promosyonu ve Sponsorluğu

  • Tütün Ürünleri Düzenlemeleri

• İzleme ve Değerlendirme

  • Tütün Epidemisi

  • Tütün Kullanımı Sürveyansı

  • Tütün Kontrolü Politikaları ve Müdahalelerin İzlenmesi ve Değerlendirilmesi

• Tütün Kontrolünde Sağlık Profesyonellerinin Rolü

  • Çocuklar ve Gençler ve Tütün Kullanımından Korunma ve Tedavisi

  • Hamileler ve Tütün Kullanımından Korunma ve Tedavisi

  • Çocukların İkinci El Sigara Dumanından Korunması

  • Çocuklar İçin Nikotinsiz ve Dumansız Ortamların Yaratılması

• Tütün Kontrolü ve İletişim

  • Halkı Bilgilendirme ve İletişim Kampanyaların Geliştirilmesi, Uygulanması ve Değerlendirilmesi

  • Tütün Kontrolünde Davranış Değiştirecek Etkili Mesajlar ve Medyanın Rolü

  • Tütün Kontrolü ve Sağlık Okuryazarlığı

• Tütün Kontrolünde Önemli Kuruluşlar

  • Tütün Mücadelesinde Sivil Toplum Katkısı

  • Tütün Mücadelesinde Üniversite Katkısı

  • Tütün Kontrolünde Toplum Liderliği ve Tüm Hükümet Yaklaşımı 

Addicta olarak beşeri bilimler, sosyal bilimler ve tıp alanlarındaki akademisyen ve araştırmacıların katkılarını ve disiplinler arası bakış açısıyla yazılmış makalelerini bekliyoruz. Yazıların gönderilmesi için son tarih 31 Ekim 2023’tür.

Yazarlardan makalelerini çevrim içi servisimizi kullanarak göndermeleri beklenmektedir; posta veya e-posta yoluyla gönderilen yazılar dikkate alınmayacaktır.

Bu dergide yayınlanmak üzere gönderilen yazılar https://www.addicta.com.tr/en/instructions-to-authors-106 adresinde belirtilen, Addicta’nın yazım kurallarına uygun bir biçimde düzenlenmelidir.

Addicta için genel bir platform kurmayı hedefleyen bu çalışmanın bir parçası olmanızı bekliyoruz. Her türlü sorunuz için Misafir Editörümüz Prof. Dr. Toker Ergüder ergudert@who.int ile e-posta adresi üzerinden bağlantı kurabilirsiniz. 

Dergi hakkında daha detaylı bilgiye http://addicta.com.tr adresinden ulaşabilirsiniz.