Çocuğunuza Zaman Yönetimini Nasıl Öğretebilirsiniz?

Çocuklar zaman kavramını ve zamanın nasıl kullanılması gerektiğini önce aile sonra da eğitim kurumlarında öğreniyor. Peki, çocuklara doğru ve etkili zaman yönetimi yapabilmeleri ve planlama becerisi geliştirebilmeleri için nasıl yardımcı olabiliriz? 
 
Sabah mahmurluğunu üstünden atamadığı için okul servisini kaçıranlar, yoğun bir sınav haftasına nereden başlayacağını bilemeyenler, üstündeki sorumluluğun altından kalkamayacağını düşünenler, ertesi günün ödevini gece yarısı bitirenler… Çocuğunuz bu durumlardan en az birini sayısız defa yaşadı mı?
Zaman yönetimi ve planlama becerisi çocukların başta sorumluluk duygularının gelişmesine ve daha sonra da düzenli bir hayat sürmelerine olanak sağlıyor. Okul öncesi ve okul çağındaki çocukların zamanı verimli kullanmayı öğrenmeleri ve hayatı doğru planlayabilmeleri için ebeveynlerin atabileceği birçok adım var.
 
PLANLAMA BECERİSİNE VE ZAMAN YÖNETİMİNE ÇOCUKLUKTAN BAŞLAYIN
Zaman çocuklar için soyut bir kavramdır. “Birazdan geleceğim.” dediğinizde hangi zamanı kastettiğinizi ne yazık ki anlayamazlar. Üç yaş sonrası saat ve günleri anlayabilecek olgunluğa erişirler fakat zaman yine de yıllarca soyut olarak algılanır. Uzmanlar, doğumlarından itibaren bebeklere bir rutin oluşturulmasının önemini vurguluyor. Beslenme saati, uyku saati, banyo saati gibi temel ihtiyaçların aynı saatlerde yapılması bebeğin belirli bir düzene oturmasını ve kendini güvende hissetmesini sağlıyor. Günlük planı bebekle paylaşmak, bir işin oluş sırasını aktarmak onun bir sonraki hamleyi önceden görebilmesini ve kendini buna hazırlamasını kolaylaştırıyor. Örneğin, kahvaltıdan sonra parka gitmek, parktan sonra öğle uykusuna yatmak, uyandıktan sonra yemek yemesi gibi... Planlama becerisine son derece katkı sağlayan bu tutum çocuğunuzun daha sonra sorumluluk almaya başladığı zaman uyum sağlamasını da hızlandırıyor.
 
AJANDA, TAKVİM VE SAATİN HAREKETE GEÇİRME GÜCÜNÜ KULLANIN
Küçük yaştaki çocuğunuza, “Bir saat sonra dışarı çıkacağız.” dediğinizde zaman olarak ne kadar uzun bir süreyi hedef aldığınızı anlayamaz. Elindeki oyuncakları bırakıp hazırlanması için ne kadar süreye ihtiyacı olduğunu somutlaştırarak anlatmanız gerekir. Bunun için duvardaki saatten faydalanabilirsiniz. Bir saat sonra kısa kol ve uzun kolun hangi sayıların üzerinde duracağını renkli kalemlerle boyayarak veya çıkartma yapıştırarak gösterebilirsiniz. Böylece çocuğunuz yaklaşan saati ara ara takip ederek evden çıkma süresini anlamlandırabilir. Daha büyük çocuklarda ise artan sorumlulukları nedeniyle bir ajanda ve takvim tutmak onların zaman yönetiminden keyif almalarını sağlar. Örneğin; sınav, kurs, doğum günü gibi yoğun programını kendi hazırladığı bir takvime yazabilir. Günlük planlamasını ise sevimli bir kapağı olan ajandasına detaylı bir şekilde aktarabilir. Örneğin, kahvaltıdan sonra matematik çalışmak, dersten sonra arkadaşlarla oynamak, yemek yemek, ders çalışmak gibi…  
 
AÇIK UÇLU SORULAR SORUN
Sorumluluk verme, ajanda tutma gibi eylemlerin planlama becerisini geliştirdiği ortada ancak bunun çok daha etkili ve uzun vadeli yöntemlerinden biri oyun oynamak. Oyun çocukların hayatının her alanında gelişimlerine katkıda bulunan mucizevi bir öğrenme aracı. Açık uçlu sorular sorabileceğiniz oyunlar oynayarak zihnini bilgi işleme ve odaklanma açısından geliştirebilirsiniz. Açık uçlu sorular, dur-düşün-harekete geç adımları sayesinde çocuğunuzun planlama yaparak sonuca ulaşmasına ve sorun çözme becerisini artırmasını kolaylaştırır. Rol yapma oyunları gibi strateji odaklı kutu oyunları da aynı şekilde olumlu etki sağlayacaktır. Hikâye anlatma, okuduğu kitabı özetleme gibi yine giriş-gelişme-sonuç bölümlerini düşünerek bir konuyu aktarmayı öğrenmesi planlama becerisini gelişmesine yardımcı olur.
 
ÖZ BAKIM BECERİLERİ İÇİN SORUMLULUK VERİN
Çocuğunuza planlama becerisini kazandırmak istiyorsanız öncelikle ona sorumluluk vermelisiniz. İşe en temel sorumluluklarla başlamak çocuğunuza öz güven depolar. Çocuğunuz okula gitmek için hazırlanırken arkasında dolaşmak yerine ona sabah uyanır uyanmaz neler yapması gerektiğini, ne kadar sürede hazırlanmak zorunda olduğunu öğrenebileceği bir öz bakım rutini oluşturabilirsiniz. Yemek yemek, diş fırçalamak, saç taramak, banyo yapmak, giysi seçmek gibi temel öz bakım becerilerinin gelişmesi çocuğun zamanı iyi kullanması için bulunmaz bir pratiktir. Sabah uyandığında bir saat içinde evden çıkması gerektiğini bilen çocuğunuz bu süre içinde temel öz bakım rutinini tamamlamalı ve mutlaka kahvaltısını edip servisine zamanında yetişmeli. Başlarda yataktan kalkma süresi uzun ve zor olsa da bir süre sonra zaman algısı yerine oturarak hazırlanma sürecini daha verimli hale getirecektir.
 
PLAN YAPMASINA İZİN VERİN
Ertesi gün proje ödevini teslim etmesi, basketbol antrenmanına katılması, bir sonraki günkü matematik sınavına hazırlanması gereken çocuğunuzun ciddi bir planlamaya ihtiyacı var. Ancak sizden yardım istemiyorsa artık kendi planlamasını kendisinin yapmasına izin verebilirsiniz. Üstündeki sorumluluğun fazla olduğunu düşünüp umutsuzluğa kapılacak gibi olsa da sorunlarıyla başa çıkma becerisi kazanmalı. Bırakın hangi işi öncelikle yapması gerektiğini kendi belirlesin. Bazen olumsuz da olsa sonuçlarını görmek birçok şey öğretir. Zamanlamayı ayarlayamamanın ve planlamayı doğru yapmamanın en gerçekçi sonucuyla karşılaşmasına müsaade edin. Artık proje ödevini en son sıraya attığında yetişmeyeceğini öğrenecek ve planlamasını bir daha gözden geçirmesi gerektiğini anlayacak.
 
SİZ DE ZAMANI İYİ YÖNETİN
Her ebeveyn bilmeli ki çocuk onun aynasıdır. Planlı ve zamanı iyi kullanan bir çocuğunuz olmasını istiyorsanız ona örnek olmalısınız. Ona düzenli bir ev ve çalışma hayatı sunduğunuzdan emin olun. Geç saatlere kadar televizyon karşısında oturup ertesi gün işe geç kaldığınızı görmesini istemezsiniz. Her zaman işe söylenerek giden ya da güne mutsuz başlayan bir ebeveyn görmek hayata yeni başlayan çocuğunuz için isteksizlik ve karamsarlık yaratır.  Sabah güne keyifle başlayan, kişisel bakımını yapan, güzel bir kahvaltı sonrası zamanında evden çıkan bir anne-baba gören çocuğun okula hazırlanma motivasyonu yükselir. Çocuğunuzu okula siz bırakıyorsanız çok daha özenli olmalı, onu tam zamanında okulun kapısında olmasını sağlamalı ve çıkışta da tam zamanında almalısınız.