Sağlıklı Nesiller İçin Sağlıklı Gebelik

Bir kadının yaşamının en önemli ve hassas dönemi olan gebelik döneminin sağlıklı geçirilmesi hem anne hem de bebek sağlığı için önem teşkil ediyor. Anne adayının gebelik boyunca zararlı maddelerden uzak kalması sağlıklı bir gebeliğin başlıca şartını oluşturuyor.
 
Gebelik, anne adayının bebeğini sağlıkla dünyaya getirebilmesi için soluduğu havanın kalitesinden içtiği bitki çayına kadar dikkat etmesi gereken kapsamlı bir bakım sürecini içeriyor. Anneyle bebeği birbirine bağlayan kordon sayesinde bebek beslenmeyi ve büyümeyi başarırken, annenin aldığı her zararlı madde bebeğin hayatını tehlikeye sokabiliyor. Doktorların gebelik sırasında kesin bir dille yasak koyduğu, tüketilmemesi gereken zararlı madde, sigara ve alkol bebeğin gelişimini en çok riske atan dış faktörler arasında yer alıyor. Zararlı maddelerin kimyasal bileşenleri plasentayı geçip fetüse ulaşarak erken doğum, zekâ geriliği, düşük doğum ağırlığı gibi çok ciddi sağlık sorunlarına yol açabiliyor. Bağımlı anne adaylarının, özellikle gebelik sırasında, yaşam tarzlarını değiştirmeleri, sağlıklı bir hamilelik süreci geçirmeleri için bu maddelerden uzak durmaları hayati önem taşıyor.
 
DÜNYA PREMATÜRE GÜNÜ FARKINDALIK YARATIYOR
Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) verilerine göre dünya genelinde yılda 15 milyon bebek dünyaya erken geliyor. Bunun sonucunda ne yazık ki bir milyonun üzerinde bebek bir yaşını tamamlayamadan hayatını kaybediyor. Ülkemizdeyse prematüre bebeklerin oranı yüzde 12,2. Bu bebeklerin bir kısmı 28 haftadan daha önce doğuyor ve hastanede yoğun bir bakım görüyorlar. Erken doğum; çoğul gebelik, iki gebelik arasında altı aydan kısa süre olması, enfeksiyon, yüksek tansiyon, diyabet, çok zayıf veya çok kilolu olmak, fiziksel yaralanma, travmalar, birden çok düşük yapma gibi farklı sebepten kaynaklanabiliyor.
 
Her yıl 17 Kasım günü, prematüreyle mücadele etmek ve bu bebeklerin hayatta kalma ve sağlıklı gelişim şanslarını artırmak için Dünya Prematüre Günü olarak kutlanıyor. Dünya Prematüre Günü’nde, prematüreye ilişkin toplumsal farkındalığı artırmak, ebeveynlere ve ailelere destek sağlamak, tıp profesyonellerini eğitmek ve sağlık politikalarının geliştirilmesine katkıda bulunmak amacıyla birçok etkinlik, seminer, panel ve kampanya gerçekleştiriliyor. Bu etkinlikler, prematüre bebeklerin yaşam şartlarını iyileştirmek ve ailelerin bu zorlu süreçte karşılaştığı zorluklara dikkat çekmeyi hedefliyor. Dünya Prematüre Günü’nde üzerinde durulan konulardan biri de erken doğuma neden olan faktörlerin azaltılması. Her yıl düzenlenen panellerle gebelikte alkol, uyuşturucu madde ve sigara kullanımının erken doğum riskini ciddi oranda artırdığı aktarılıyor. Özellikle 28 haftadan önce doğan prematüre bebeklerin doğumdan sonra hayati sağlık sorunlarıyla mücadele etmek zorunda kaldığına dikkat çekiliyor. Bu bebekler yoğun bakım ünitesinde uzun süre bakım görüyorlar. Yenidoğan yoğun bakım ünitesine alınarak solunum desteği, mevcut vücut ısısının korunması, beslenme desteği ve diğer tıbbi müdahaleler sağlanıyor. Bir kısmı yeterli tedavi sayesinde sağlığına kavuşurken, bazıları uzun vadeli sağlık sorunları yaşıyorlar. Nörolojik sorunlar, öğrenme güçlüğü, solunum sıkıntıları bunların içinde yer alıyor. Bu nedenle bağımlı annenin, sağlıklı bir gebelik geçirebilmesi için ilk haftalardan itibaren doktor kontrolünde olması son derece önem arz ediyor.
 
FETAL ALKOL SENDROMU ÖNLENEBİLİR
Gebelik sırasında alınan alkol fetüsün gelişimini olumsuz etkileyerek Fetal Alkol Sendromu’na (FAS) yol açıyor. Alkolün fetüs üzerindeki zararlı etkilerinin en şiddetli ve tanınmış formu olan FAS; bebeklerde düşük doğum ağırlığı, yüzde anormallikler, büyüme geriliği, zihinsel sorunlar, davranış sorunları, sinir sistemi sorunları, kalp anormalliklerine neden oluyor. Bu gelişim sorunuyla doğan bebeklerin yüzünde karakteristik belirtiler görülüyor. Çoğunlukla görülen düşük burun köprüsü, küçük gözler, düzensiz kaşlar ve düşük kulakların yanı sıra kalp, böbrek ve diğer iç organ hastalıklarının görülme sıklığı yüksektir ve sinir sistemine ciddi zarar verdiği için epilepsi ya da nöbetler görülebiliyor. Tamamen önlenebilir bir durum olan FAS’ı önlemek için gebelik ve emzirme döneminde alkolden kaçınılması çok önemli. Bir kadın sağlıklı bir hamilelik için kesinlikle alkolden uzak durmalıdır.
 
GEBELİKTE MADDE KULLANIMININ SONUÇLARI
Gebeliği sırasında madde kullanan annelerin bebekleri ne yazık ki bağımlı olarak dünyaya geliyor. Bağımlı bebeklerin semptomları maruz kaldıkları maddeye, maruziyet süresine ve diğer faktörlere bağlı olarak gelişebiliyor. Çoğunlukla doğduktan 48-72 saat sonra bebekte yoksunluk belirtileri görülmeye başlıyor. Anne sütüyle beslenen yenidoğanlarda ise bu süre biraz gecikebiliyor. Anne doğumdan bir gün önce madde kullandığında yoksunluk belirtileri görülme olasılığı artıyor.
Bağımlı dünyaya gelen bebekte, yenidoğanlarda görülen nöbetlerden farklı kriz nöbetleri görülüyor. Yoksunluk belirtileri arasında aşırı huzursuzluk ve ağlama nöbetleri yer alıyor. Bunun yanı sıra uyku düzensizliği, uyku reddi ya da çok uyuma ve emme; beslenme sorunları ortaya çıkıyor. Düzensiz beslenmeden kaynaklı kilo kaybı yaşanıyor. Tremor da denilen el, ayak ve vücutta şiddetli titremeler görülürken, ayrıca cilt renginde değişiklik, aşırı terleme ve kaşıntı olabiliyor. Düzensiz solunum, sık nefes alıp verme, kusma, ishal diğer yoksunluk belirtileri arasında yer alıyor. Bağımlı dünyaya gelen bebekler yakından takip edilerek tedavi edilmeli, anne madde kullanımını sonlandırmalı ve bebek bakımı hakkında uzman desteği almalıdır.
 
DÜŞÜK DOĞUM AĞIRLIĞI UZUN VADELİ SAĞLIK SORUNLARINA YOL AÇIYOR
Gebelikte uyuşturucu madde, sigara veya alkol kullanımının sonuçlarından biri de düşük doğum ağırlığına sahip bebek dünyaya getirmektir. Genellikle 2,5 kilogramın altında doğan bebekler için bu durum geçerlidir. Düşük doğum ağırlığı, prematürite veya bebeğin rahimde yetersiz beslenmesi nedeniyle yeterince büyüyemediği durumlarda ortaya çıkar. Bu bebekler özellikle solunum ve sindirim sorunları, dengesiz vücut sıcaklığı, enfeksiyon riski gibi sağlık sorunları yaşarlar. Fiziksel açıdan daha zayıf olmakla birlikte, büyüme ve gelişim için daha fazla zamana ihtiyaç duyarlar. Yetersiz kilo ile doğan bebeklerde uzun vadeli sağlık sorunları da görülebiliyor; obezite, şeker hastalığı, kalp hastalıklarına yatkınlık ve öğrenme zorluğu bunlar arasında yer alıyor. 
Düşük doğum ağırlığı, annenin gebelik sırasında uyuşturucu madde, alkol veya sigara kullanmasının dışında, beslenme yetersizliği, yaş ve genetik faktörler nedeniyle de görülebiliyor.