Bağımlılıkların Bıraktığı Tahribatı Doğru Beslenme Onarabilir

Bağımlılıkla mücadele hem iradeyi hem de bedenin kimyasını yeniden kurmayı gerektiren zorlu bir süreç. Uzman Diyetisyen Ayşe Kübra Çıtlak, bağımlı bireylerde beynin biyokimyasal olarak yıprandığını ve doğru beslenmenin bu hasarı onaran en güçlü araçlardan biri olduğunu vurguluyor.

Bağımlılıklarda iyileşme sürecinde doğru beslenmenin önemi nedir?
Bağımlı bireylerde beyinde birtakım biyokimyasal eksiklikler oluşabiliyor. Bu eksikleri gidermenin ve onarmanın önemli bir basamağı da sağlıklı ve dengeli bir beslenme programıdır. Sağlıklı bir beslenme programına ek olarak da multivitamin de dâhil olmak üzere temel bir beslenme desteği alması gerekir. Besin takviyesi, laboratuvar test sonuçlarına göre ayarlanabilir.

Detoks ve arınma döneminde vücudu desteklemek için hangi besinlere öncelik verilmelidir?
Bağımlı kişilerde çinko, çeşitli B vitaminleri ve bazı besin öğeleri eksikliği görülebilir. E, C vitaminleri ile A vitaminin ön maddesi B karotenin kandaki seviyeleri düşüktür. B vitaminleri, protein ve bol su çok önemlidir. Elektrolit dengesi ve magnezyum desteğine sık ihtiyaç duyulur. Kompleks karbonhidratlar, omega-3, proteinli öğünler ve probiyotikler önemli rol oynar. Bazı besinler antioksidanlarla vücutta detoks etkisi oluşturur. Tere, keçiboynuzu, elma, tarçın ve zencefil ile demleyeceğimiz güzel bir çay hem vücudumuzu yeniler hem de detoks sürecimizi destekler. Kanserden koruyucu bu besinin çayını her gün aç olarak bir fincan içebilirsiniz. Bu çay, sigarayı bırakan kişilerin akciğerlerini 70 günde temizler.

TATLI İSTEĞİNİ NASIL AZALTABİLİRİZ?

Bağımlılığından arınmak isteyen kişilerde sık görülen tatlı isteği ve iştah artışını dengelemek için nasıl bir beslenme yaklaşımı önerirsiniz?
Bu dönemde doğru beslenme yaklaşımı hem bu istekleri azaltır hem de ruh hâlini dengeler. Kan şekerini hızlı yükseltip düşüren şekerli ve işlenmiş gıdalar yerine tam tahıllar, yulaf, meyve, ceviz-badem gibi sağlıklı atıştırmalıklar tercih edilmelidir. Protein açısından zengin yumurta, yoğurt, peynir, baklagiller tokluk sağlar ve tatlı isteğini azaltır. Gün içinde düzenli ve dengeli öğünler tüketmek, uzun süre aç kalmamak önemlidir. Bol su içmek, bitki çayları kullanmak ve lifli besinleri artırmak da iştah kontrolünü destekler. Kısacası, tatlı isteğini bastırmanın en etkili yolu kan şekerini dengede tutan, doğal ve besleyici bir beslenme düzeni oluşturmaktır.

TETİKLEYİCİ GIDALAR

Bu süreçte kaçınılması gereken veya bağımlılığı tetikleme riski taşıyan yiyecek ve içecekler hangileridir?
Bağımlılıktan arınma sürecinde bazı yiyecek ve içecekler hem tetikleyici olabilir hem de ruh hâlini olumsuz etkileyerek süreci zorlaştırabilir. Bu dönemde şekerli gıdalar, paketli atıştırmalıklar ve tatlılar kan şekerini hızlı yükseltip düşürdüğü için ani istekleri artırır. Kafein (kahve, enerji içecekleri) uyarıcı etkisiyle huzursuzluk ve “craving”i tetikleyebilir. Alkol, iyileşme sürecini direkt olarak sabote ederken; fazla tuzlu, yağlı ve kızartılmış yiyecekler de beyni “ödül arayışı” moduna sokarak bağımlılık döngüsünü destekleyebilir. Aynı şekilde yapay tatlandırıcı içeren içecekler ve gazlı içecekler de tatlı isteğini artırarak süreci zorlaştırır. Kısacası, arınma döneminde şeker, alkol, ağır yağlı yiyecekler, aşırı kafein ve işlenmiş gıdalardan uzak durmak hem beden hem de zihin için en koruyucu yaklaşımdır.

Bağımlılıktan kurtulma döneminde bağırsak sağlığının güçlendirilmesi neden önemlidir ve bunu desteklemek için nasıl bir beslenme yöntemi uygulanmalıdır?
Bağımlılıktan kurtulma döneminde bağırsak sağlığını güçlendirmek çok önemlidir çünkü bağırsaklar hem bağışıklığın merkezidir hem de mutluluk hormonu olan serotoninin büyük kısmı burada üretilir. Bağırsak dengesi bozulduğunda ruh hâli dalgalanmaları, tatlı isteği ve stres artabilir; bu da süreci zorlaştırır. Bu dengeyi desteklemek için probiyotik ve prebiyotik odaklı bir beslenme uygulanmalıdır. Yoğurt, kefir, turşu gibi fermente gıdalar bağırsak florasını güçlendirirken; yulaf, muz, soğan, sarımsak ve tam tahıllar iyi bakterilerin beslenmesini sağlar. Lifli sebze ve meyveleri artırmak, düzenli su içmek ve işlenmiş gıdalardan uzak durmak da bağırsakların onarılmasını destekler. Kısacası, güçlü bir bağırsak sistemi arınma sürecinde hem bedeni hem de zihni toparlayan temel bir destektir.

DÜZENLİ BİR YAŞAM İÇİN NELER YAPILMALI?

Beslenme düzeni dışında öğün saatleri, su tüketimi ve takviye kullanımı gibi yaşam tarzı unsurlarında nasıl bir plan önerirsiniz
Bağımlılıktan arınma sürecinde beslenmenin yanında yaşam tarzı düzeni de iyileşmeyi önemli ölçüde destekler. Öğünlerin düzenli saatlerde tüketilmesi kan şekerini dengede tutar ve ani istekleri azaltır. Günde 2–3 saat aralıklarla hafif ama dengeli öğünler tercih etmek açlık krizlerini önler. Su tüketimi mutlaka artırılmalıdır çünkü günlük 2–2,5 litre su içmek hem detoksu hızlandırır hem de iştah kontrolüne yardımcı olur. Bitki çayları bu sürece ek destek sağlayabilir. Takviye olarak ise ihtiyaç doğrultusunda omega-3, B vitaminleri, D vitamini ve probiyotik destekler tercih edilebilir; ancak mutlaka bir uzmana danışılarak kullanılmalıdır. Kısacası düzenli öğün, yeterli su ve doğru takviyeler, arınma sürecini daha stabil ve konforlu hâle getirir. Bağımlılıktan arınma sürecinde beslenmenin yanında yaşam tarzı düzeni de iyileşmeyi önemli ölçüde destekler. Öğünlerin düzenli saatlerde tüketilmesi kan şekerini dengede tutar ve ani istekleri azaltır. Günde 2–3 saat aralıklarla hafif ama dengeli öğünler tercih etmek açlık krizlerini önler.