Değerlendir, Sürdür, Yaşat, İlham Ol…

Çocuklarımız bir gün dünyamızın anahtarını alacak ve ona bakmak zorunda kalacaklar. Geleceğimiz ve tüm canlıların geleceği çocuklarımızın elinde. Yok oluşları önlemek doğayı ve canlıyı yaşatmak onların parmaklarının ucunda. Bu nedenle bir sonraki neslin bizim yaptığımız hataları yapmalarını önlemeli ve daha iyi daha sürdürülebilir bir dünya inşa etmeleri için onları sevgiyle eğitmeliyiz…

Çocuklarımızla sürdürülebilirlik veya geri dönüşüm hakkında konuşmak çok önemli; ancak nereden başlayacağınızı bilmek bazen zor olabiliyor. Öncelikle çocuklarımızın sürdürülebilirliğin ve geri dönüşümün ne olduğunu anlamalarına yardımcı olmamız gerekiyor. Geniş bir kavram olan sürdürülebilirlik temel olarak dünya üzerindeki etkimiz ve gelecek nesillere nasıl bir dünya bırakmak istediğimiz anlamına geliyor.

Çocuklarımıza bu döngüyü anlatırken en doğal haliyle bol oksijenli ormanlar, tertemiz piknik alanları, parklar, bahçeler, temiz su kaynaklarının varlığı, mutlu doğa, mutlu insan diyerek başlayabiliriz. Çocuklara sürdürülebilirlik ve geri dönüşüm etkinliklerini tanıtmak yalnızca çevreye karşı sorumluluk duygusu geliştirmekle kalmaz, aynı zamanda onları bilinçli birer vatandaş olmaya da teşvik eder. Çevresel sorunların giderek daha fazla baskı yarattığı günümüz dünyasında çocuklara küçük yaşlardan itibaren çevre dostu alışkanlıklar ve değerler aşılamak biz büyükler ve öncelikle ebeveynler için hayati önem taşıyor. Çocuklarımızla küçük yaşlarda başlayacağımız yaşayarak öğrenme modelini ilke alarak yapacağımız etkinlikler ve ufak dokunuşlar onların eğlenerek öğrenmelerine fırsat tanıyacak ve geleceklerine yatırım yapmalarına olanak sağlayacaktır.
Peki, bizler çocuklarımızla neler yapabiliriz? İster çalışan bir ebeveyn olun, isterseniz çocuğunun okuldan gelmesini evde bekleyen bir anne… Çocuğunuzla harika şeyler yapabilir, beraber eğlenerek yeniden dönüştürebilir, sürdürebilirsiniz ki işte bunlardan bazıları…

1-GERİ DÖNÜŞTÜRÜN
Başlangıç olarak evde çocuklarınızla birlikte geri dönüşüm kutuları (plastik, metal, pil, kağıt vb. ) oluşturun. Herkes kendi kutusunu tasarlasın ve o kutunun sorumluluğunu alsın. Çocuklar sahiplenmeyi ve başarmayı severler. Geri dönüşüm toplama yarışmaları yapın. Plastik toplama, kağıt toplama, pil topla gibi… Sadece evde değil gittiğiniz bir piknik alanında bile bu yarışmayı sürdürebilirsiniz. Halka açık olan geri dönüşüm tesislerini ziyaret edin ve çocukların merakla neleri keşfettiğinin tadını çıkarın.
 
2-ÇÖP DEĞİL GÜBRE OLSUN
Kompost aslında kelime olarak yeni gibi gelse de eskiden de ninelerimizin, dedelerimizin köylerde yaptığı artan yiyecekleri ve meyve kabuklarını bahçeye atarak, tavuklara, ineklere vererek değerlendirmesiyle zaten hayatımızda olan bir kavramdı. Şimdi ise maalesef ki üretenden çok tüketen bir toplum hâline geldik. Çocuklarımızın bu girdapta kaybolmaması adına öncelikle sizler örnek olabilirsiniz. Mutfağınızda sıfır atığı uygulayın ve bunu yaparken çocuğunuzla sohbet edin. Beraber vakit geçirdiğinizde organik atıkların nasıl sağlıklı bir toprağa dönüşebileceği ve bitkinin büyümesine nasıl katkıda bulunabileceği hakkında sohbet edin. Çocuğunuzun meraklı sorularına karşılık kompost kutusu hazırlamayı teklif edin. En güzel kompost plastik kutu ile oluşur. Beş kiloluk kapaklı bir yoğurt kabının etrafına üç tane delik açarak harika bir kompost kutusu oluşturabilirsiniz. Hatta çocuğunuz bu plastik kutunun üzerini süsleyerek daha da heveslenebilir. Kompost kutusu hazırlandıktan sonra sıra içini dolduracağınız kahverengi ve yeşil malzemelere geldi. Çocuğunuzla beraber bir oyun şeklinde (bilmece, sihirli kartlar) hangi sebze ve meyvelerin komposta dâhil edilebileceğini bulun ve biriktirmeye başlayın… Kompostunuz birikmeye başladıkça tahta bir çubukla çocuğunuzun karıştırmasını sağlayın. Kutu doldukça ve malzemeler birbirine karıştıkça koyu renkli ve sağlıklı toprağınızın oluştuğunu birlikte gözlemleyin.

3-DOĞADA HAZİNE AVI
Okullar açılıyor ve çocuklarımız uzun bir süre doğadan uzaklaşmak zorunda kalacaklar. Onların hem fiziksel hem de ruhsal sağlıkları açısından hafta sonları yapacağımız orman gezilerimiz ile çocukların eğlenerek doğadaki biyoçeşitliliği, her öğenin ekosistemde oynadığı rolü tartışarak öğrenmelerini sağlayabilirsiniz. Geziye gitmeden önce çocuğunuzla doğada bulunan ögelerin resimli bir listesini yapın. Yapraklar, kozalaklar, kuru dallar, kayalar, çiçekler, örümcek ağı, sincaplar… Gezi yerine geldiğinizde öncelikle güvenli alanları belirleyin ve ortak buluşma noktası ayarlayın. Hazine avına başlamadan önce süre belirlemeniz çocukların zamanı verimli kullanmayı öğrenmesi açısından da oldukça iyi bir kazanım olacaktır. Ve başlasın hazine avımız…

Bulunan her öge için listenize bir tik atabilir, fotoğrafını çekebilir, sepetinize ya da poşetinize koyabilirsiniz. Oyun sonunda keşfettiğiniz, bulduğunuz her şeyi anlatmak, birbirinize göstermek farklı birçok canlının varlığına şahit olmak çocuklar için unutulmaz bir anı olacaktır.

4- EVDEKİ BAHÇE
Hepimizin evinde kullanılmayan tencereler, ayakkabılar, çaydanlıklar vardır. Bir bahçemizin olması için illaki geleneksel bir saksıya ihtiyacımız yok; ki çocuklar farklı malzemelerle uğraşmaya bayılırlar! Evde bitki yetiştirmek, bu bitkinin sorumluluğunu almak ve büyümesinin her anına şahit olmak belki de bir yemeğin içine dâhil etmek çocuk için çok değerli bir deneyim. Bahçe işleri çocuklara yiyeceklerin nereden geldiğini gösterir, onlara sorumluluk ve sabrı öğretir. Ayrıca bir bitkinin minik bir tohumdan büyümesini izlemek çok eğlencelidir. Kullanılmayan bir çaydanlığı çocuğunuza rengarenk boyatın ve  hangi meyve veya sebzeleri yetiştirmek istediğini sorun. Eğer tam olarak emin değilse ona rehberlik ederek birkaç farklı seçenek sunun. Seçiminizden sonra çaydanlık saksınızı toprakla doldurun ve çocuğunuzla tohumları toprağa gömün. Tohumların üzerini tekrar toprakla kapattıktan sonra bir bitkinin büyümek için nelere ihtiyacı olduğu hakkında konuşun. İlk suyunu beraber verin ve bitkiyi ne zaman sulaması gerektiğini anlatın. Parmağını toprağın içine sokacak eğer toprak parmağına yapışmıyorsa sulama zamanı gelmiş demektir. Saksısını odasına güneş alan bir yere koymasını söyleyin. Günlük bitki takip rutinlerinizi belirleyin ve çocuğunuza bitkinin büyüdüğünü, filizlendiğini görmek için sabırsızlandığınızı söyleyerek onu teşvik edin. Belki de bir ay sonra çocuğunuzun yetiştirdiği çileklerden reçel yapacaksınız…Çok eğlenceli değil mi?

5- YİNE YENİ YENİDEN YAPALIM
Çocuklarla yapılan geri dönüşüm gibi aktiviteler onlara , kaynakları nasıl koruyabileceğimizi çevreye olan etkimizi nasıl azaltabileceğimizi  gösterir. Bu etkinliklerle çocuk; evsel atıkların çöp sahalarına gitmesinin azaldığını, atık malzemelerden oluşturulan yeni ögelerle tasarruf sağlandığını ve tüm ailenin gelecek için birşeyler yapma çabası içinde olduğunu öğrenir.
Evde, geri dönüşüm ile ilgili birçok faaliyet yapabiliriz. Yapmamız gereken tek şey çocuklara geri dönüştürebilecekleri malzemeleri sağlamak ve gerisini onların yaratıcılığına bırakmak… Meraklı yapıları gerisini halledecektir. Mesela karton kutular bir çocuğun hayal dünyasıdır. Kutuları her şeye dönüştürebilirler. Evler, arabalar, park alanları yapabilirler… Karton kutulara düğmeler çizerek veya kapak kısmını keserek çamaşır makinesi, buzdolabı, hayvan barınma evi gibi eşyalara dönüştürebilirler. Kullanılmayan kavanozları boyayarak, renkli el işi kağıtları ile süsleyerek kar küreleri, baharat kapları, vazolar yapabilirler. Plastik şişelerden, dikdörtgen kolilerden, içecek kutularından robot yaparak yeni bir oyun arkadaşı edinebilirler. Boş dondurma kaplarıyla boya paleti oluşturabilir, pirinç, makarna boyayarak takı yapabilir, şişe kapaklarından çeşitli hayvan figürleri tasarlayabilirler. Söz gelimi, boş konserve kutularını ve boncukları kullanarak beraber harika bir rüzgar çanı yapabilirsiniz.  

Konserve kutularını iyice yıkadıktan sonra çocuğunuzla rengarenk boyayın. Bir çivi ve çekiç kullanarak metal kutuları delin.Bu deliklerden ip veya yün geçirerek boylarını büyüklü küçüklü olarak uzatın.Sonra hepsini bir halkaya veya askıya sabitleyip balkonunuza asın. Rüzgarın etkisiyle çıkan o sesin keyfini çocuğunuzla birlikte çıkarın...

6- TAŞ DOMİNO
Domino oynamak siz ve çocuğunuz için harika bir seçenek. Hele ki bu dominoyu beraber yaptıysanız... Yaz boyunca gittiğiniz sahillerden veya köydeki evinizin bahçesinden topladığınız orta büyüklükteki düz taşlar bu oyun için biçilmiş kaftan. Tam bir domino seti yapmak için 28 tane taşa ihtiyacınız var. Yapmanız gereken tek şey taşların üzerini beyaz boya ya da oje ile numaralandırmak.(1/6 arası) İşte oyunumuz hazır. Doğal taşları kullanarak atılmış malzemeleri yeniden kazanmak, dominonun çevre dostu versiyonunu yapmak siz ve çocuğunuz için çok eğlenceli bir aktivite olacak...

7-ANILARINIZI ÖLÜMSÜZLEŞTİRİN
Doğa, insanlar sanat yapmaya başladığından bu yana onlar için bir ilham kaynağı olmuştur. Ailenizle yaptığınız ufak yürüyüşlerde mutlaka yerden bir dal parçası almış toprağı karıştırmış ya da onu şekilden şekle sokmuşsunuzdur. Çocuklarımız da tıpkı bizler gibi ufacık bir parçayla tüm hayallerini gerçekleştirebilecek sembolik oyunları için yeni materyaller oluşturabilecek güce sahipler. Beraber bu hayal gücümüzü birleştirdiğimizde ise ortaya harika ürünlerin çıkması kaçınılmaz olacaktır.

Çocuklarımızla paylaştığımız anların hiç bitmemesini isteriz. Hep gözümüzde canlandırır tekrar tekrar yaşarız. Doğayı da işin içine katarak çocuğumuzla olan anılarımızı ölümsüzleştirecek bir çerçeve yapmak evimize farklı bir hava katabilir. Ağaç diplerinde, evinizin bahçesinde,  belki de okul yolu üzerinde gördüğünüz ufak dal parçalarından rustik bir çerçeve yapabilirsiniz. Çocuğunuzla beraber topladığınız dal parçalarını temizledikten sonra istediğiniz boyuttaki bir kartonun üzerine dikdörtgen veya kare şeklinde art arda uçları birbirine değecek şekilde tutkalla yapıştırın. Kuruduktan sonra en üst kısmına asmak için bir ip bağlayın ve çerçevenin içine çocuğunuzla paylaştığınız anın en güzel fotoğrafını yerleştirin. İsterseniz sim, boncuk, deniz kabukları, düğmeler ile süsleyerek farklı bir hava da katabilirsiniz.