Geçmişten Geleceğe Yeşilay

İşgal güçleri Birinci Dünya Savaşı sırasında ve sonrasında hem millî mücadele ruhunu engellemek hem insanların manevi değerini sarsmak amacıyla gemilerle İstanbul’a alkol getirerek insanlara dağıtır. Buna engel olmak isteyen Dr. Mazhar Osman ve arkadaşları; Sultan Vahdeddin'in izniyle ve Şeyhülislam İbrahim Haydarizade'nin himayesinde, 5 Mart 1920'de İstanbul'da "Hilal-i Ahdar" adıyla Yeşilay’ı kurar.

KONGRELERDE ALINAN KARARLAR

Mazhar Osman öncülüğünde,1920 yılı sonuna kadar iki toplantı gerçekleştirilir. Birincisi 12 Kasım, ikincisi 17 Aralık tarihlerinde yapılır. İlk toplantıda eğitim kurumlarında konferanslar düzenlenmesiyle ilgili müracaatlar, ikinci toplantıda ise bu müracaatlara gelen olumlu cevaplar ele alınır. Konferanslar verilmesi kararlaştırılır. Her iki toplantıda üzerinde durulan konu ise kutsal mekânlara yakın meyhaneler ve alkol satışlarıyla ilgili müeyyidelerdir. Sonraki iki kongreden sonra, 1924 yılındaki 5. Kongre düzenlenir. Bu kongre üzerinde durulan şu hususlar açısından önemlidir; alkolün zararlarının toplumun her kesimini kapsar ve özellikle kadınlar arasında yaygınlaşmaya göstermiştir. Bununla mücadeleye ağırlık verilmelidir. Kadınlar arasında alkolün yaygınlaşmasını önlemek üzere kadın üye sayınısın arttırılmasına karar verilir. Bu amaçla kadınlar arasında “kuvvetli propaganda şebekesi” tesis edilmesi için Yönetim Kurulu Üyesi Safiye Hüseyin yetkilendirilir. 1926 yılında ise Pakize Ahmed Yönetim Kuruluna Üyesi yapılır. O da Safiye Hüseyin gibi kadınlara ulaşmada öncülerden olur.

YEŞİL GÜN
1920’li yılların sonuna doğru Yeşilay, alkol karşıtı görüşlerini ve kurmak istediği bilinci yaygınlaştırmak için kamuoyunu bir araya getirecek çeşitli etkinliklere yönelir. Bunlar; müsamereler, konferanslar ve çay buluşmalarıdır. Yeşilay Yönetim Kurulu, bu üç etkinliğe bir de “Yeşil Gün” bayramını dâhil eder. Yeşilay Yönetim Kurulu’nun aldığı bir kararla, her yıl mayıs ayının ilk cumasının Yeşil Gün olarak kutlanması kararlaştırılır. İlk etkinlik, 5 Mayıs 1927 tarihinden itibaren uygulamaya başlanır. Basında en çok ses getiren faaliyet olan Yeşil Gün ile amaçlanan alkolsüz bir eğlencenin ne kadar canlı, samimi ve neşeli geçebileceğini halka anlatmaktır.

KAMUYA YARARLI DERNEK
Yeşilay’ın ülke için ifade ettiği anlam ve mücadelenin önemi, 1934 yılında Gazi Mustafa Kemal Atatürk tarafından imzalanan hükûmet kararnamesiyle resmen tescil edilir. Özellikle İçişleri Bakanı Şükrü Kaya, Mazhar Osman ve Fahreddin Kerim Gökay’ın gayretleriyle Yeşilay “kamu yararına hizmet eden kurumlar” arasına alınır. Bu kararın altında Gazi Mustafa Kemal’in imzası vardır. Yeşilay’ı kamu yararına faaliyet gösteren dernek kabul eden kararnamenin tam metni şöyledir:

“Yeşil Hilâl Cemiyetinin, menâfi-i umûmiyeye hadim müesseseler arasına alınması; Dâhiliye Vekilliğinin I/3/934 tarih ve 2232 numaralı tezkeresiyle yapılan teklifi ve Şura-yı Devlet Reisliğinin 4/9/934 tarihli Heyet-i Umûmiye mazbatası üzerine İcra Vekilleri Heyetince I9/9/34’te tasvip ve kabul olunmuştur.”

Reisicumhur
Gazi M. Kemal”

BAĞIMLILAR İÇİN DİSPANSER PLANI
Yeşilay 1942 Yılı Raporu’nda gençlik şubesinin çalışmalarına genişçe yer verir. Gençlerin, her ay düzenli fikir toplantıları yaptığı, Yeşilay Dergisinin devamlı olarak yayınlanarak köylere varıncaya kadar dağıtıldığı ve herkese ulaşıldığı bildirilir. Yeşilay’ın üstün performansı Türkiye Büyük Millet Meclisi’nin de dikkatini çeker, takdirini kazanır. Yeni yıl bütçesi görüşülürken, Yeşilay’a yardım için 6 bin lira tahsisat konulur. Yeşilay Yönetimi, bu para ile İstanbul’da bir gençlik okuma salonu ile alkol yüzünden felakete uğrayan aileler için bir dispanser açmayı hedefleri arasına koyar.

YEŞİL SAHNE
Yeşilay 1940’lı yılların sonunda; kültürel etkinlik olan ve kamuoyunda adından çokça söz ettiren “Yeşil Sahne”yi hayata geçirir. Böylece bağımlılıklara karşı sanatın etkileyici gücü kullanılır. Gençler başta olmak üzere birçok insan tiyatroya yöneltilir. Türkiye’nin birçok yerinde oyunlar sergilenir. Sahnelenen oyunların önemli kısmı alkol karşıtıdır. Yeşil Sahne’den görev alan bazı isimler şunlardır: Ergun Işıksel, Özcan Atılgan, Canan Arın, İlhami Ergören, Baki Turanlı, Hasan Tuncer, Selahattin Coşar, Kaya Gürel, Levend Dönmez, Mehmet Dukdur, Nezihi Fatsi, Adil Şengün, Muhsin Kurtaran, Ayhan Özyılmaz, Cumhur Özkal, Oğuz Aral, Altan Erbulak, Garip Balcı, Ziya Bayatlı ve Haldun Dormen.

YEŞİLAYLI ŞAİRLER
Yeşilay’da 1948-1956 döneminde gençlik kolları başkanlığı da yapan Prof. Dr. Cevat Geray; Cemal Süreya ve Sezai Karakoç ile birlikte Yeşilay için çalışmalar yaptıklarını şöyle anlatır: “Siyasalda dostlarımız, arkadaşlarımız vardı. Bunlardan biri Cemal Süreya, sonra ayrıca Ruşen Keleş hocamız vardı, sonra Sezai Karakoç vardı, tanırsınız her hâlde, onlarla Yeşilay için çalışmalar yaptık.”

YEŞİLAY LİSELER ARASI MÜNAZARA TURNUVASI
Yeşilay Gençlik Şubesi özellikle İstanbul liseleri arasında şiir okuma, münazara, konferans, tiyatro, folklor gibi pek çok konuda yarışmalar ve etkinlikler gerçekleştirir. Bu etkinlikler içerisinde en çok ilgiyi liseler arasında yapılan münazara turnuvaları çeker. Bu süreçte birçok münazara müsabakası yapılır. Münazaralarda özellikle İstanbul İmam Hatip Okulunun açık ara üstünlüğü söz konusu olur. Bu durum gazete haberlerinde de dile getirilir. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan da öğrencilik yıllarında katıldığı Yeşilay Liselerarası Münazara Yarışması’nda birinci olmuştur.

Hasan Ali Yücel’in Desteği
Dönemin Millî Eğitim Bakanı Hasan Âli Yücel, 1940’da Tebliğler Dergisi’nde yayınlanan bir talimatıyla Yeşilay’a destek verir. Bakan Yücel, Orta Öğretim Genel Müdürlüğü tarafından yayınlanan talimatıyla, “Lise sınıfları ile 15 yaşını bitirmiş ortaokul öğrencilerine Yeşilay kurumuna üye olmaları hâlinde aralarında toplanma ve temsilci seçebilme izni verilmesi” talimatını tüm okul yönetimlerine iletir. Bakan Yücel ayrıca, Yeşilay üyesi okul öğrencilerinin; Yeşilay’a üye olmanın önemi hakkında tüm öğrencileri aydınlatmalarını da ister.

25. MİLLETLERARASI ANTİALKOLİZM KONGRESİ
1956 yılında yapılan 25. Milletlerarası Antialkolizm Kongresi, Yeşilay için çok ciddi bir başarıdır. Cumhurbaşkanı Celal Bayar’ın “yüksek himayelerinde”, Başvekil Adnan Menderes’in “fahri başkanlığında”, Devlet Bakanı Celal Yardımcı ve İstanbul Vali ve Belediye Fahreddin Kerim Gökay’ın “reisliklerinde” gerçekleştirilir. 10 Eylül günü İstanbul Üniversitesi Fen Fakültesi konferans salonunda yapılan 25. Milletlerarası Antialkolizm Kongresi’ne 35 ülkeden 250 delege katılır. Bu arada Amerika Birleşik Devletleri (ABD) Başkanı Dwight Eisenhower da kongreye bir mesaj göndererek, “Bu dava yolunda çalışan insanların daha gerçekçi ve sağlam kararlara varmalarını dilediğini” bildirir.

YEŞİLAY HAFTASI
Yeşilay Genel Başkanı Dr. Şükrü Hazım Tiner, 7 Ekim 1959 yılında T.C. Millî Eğitim Bakanlığına müracaat ederek, 1-7 Mart günlerinin Yeşilay Haftası olarak kutlanmasını talep etmiş, bu talebi bekletilmeden kabul edilerek okullara duyurulur. T.C. Millî Eğitim Bakanının imzasıyla il valiliklerine gönderilen yazıda, her çeşit ve derecedeki okullarda, Yeşilay Haftası’nın anlam ve amacının öğrencilere yansıtılması için gerekli ders içi ve ders dışı faaliyetlerin verilmesi tavsiye edilmişti.

YEŞİLAY’DAN TEDAVİ VE REHABİLİTASYON FAALİYETLERİ
2015 yılında ilk adımları atılan günümüzde Türkiye’nin 81 ilinde toplam sayısı 105’e ulaşan Yeşilay Danışmanlık Merkezleri (YEDAM) ile bağımlı bireylere ve ailelerine ücretsiz ayaktan psikosyal destek hizmeti veriliyor. Yeşilay Rehabilitasyon Merkezleri (REHAB) ile alkol ve madde bağımlısı bireylere ve yakınlarına yatılı hizmet veriliyor.

YEŞİLAY SPOR KULÜBÜ
Yeşilay Spor Kulübü 107 şubesiyle bağımlılıklara karşı sporun iyi ve sağlıklı yanıyla gençlere ulaşıyor, birçok yeteneği ortaya çıkarıyor. Şimdiye kadarki 3414 lisanslı sporcusu, 40 Türkiye şampiyonluğu, 98 ulusal madalya ile yeni başarılar elde etmek için mücadelesini sürdürüyor.

NİCE 105’LERE…
Yeşilay’ın 105 yıllık tarihindeki çalışmaları sıralamakla bitmez. Bir gerçek var ki; ilk günkü heyecanıyla, geleceğe emin adımlarla ilerliyor. Türkiye’nin ve 97 Ülke Yeşilayı’nın desteğiyle dünyanın dört bir yanında varlığını hissettiriyor. Eğitim programları, ulusal/uluslararası konferansları, turnuvaları, yarışmaları, etkinlikleri ve birçok önemli projeleriyle öncülük ediyor.
Yeşilay’ın en büyük destekçisi ise binleri aşan gönüllüleri. Başta gençler olmak üzere her yaştan, cinsiyetten, görüşten insan bu kutlu yolculuğun en değerli parçası. Dün yolu Yeşilay’dan geçenler, bugün Yeşilay’ın kutlu mücadelesine kol kola destek olanlar ve yarın Yeşilay’ın gölgesini büyütecek olanlarla Yeşilay hep genç, hep güçlü!